Uprawnienia gminy do egzekwowania oraz zabezpieczania swoich należności według przepisów Ordynacji podatkowej

ODPOWIEDŹ

Organ gminy o statucie miasta oraz organ gminy wchodzącej w skład powiatu warszawskiego jako organ egzekucyjny w egzekucji należności z tytułu podatku od środków transportu, jak i podatku od nieruchomości może samodzielnie prowadzić egzekucję z ruchomości oraz innych środków, poza egzekucją z nieruchomości. Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej Organ gminy jako wierzyciel może również samodzielnie zabezpieczyć swoje należności poprzez wpis hipoteki przymusowej dla nieruchomości stanowiącej własność zobowiązanego. Istnieje też możliwość zabezpieczenia ruchomości w formie ustanowienia zastawu skarbowego dla ruchomości stanowiącej własność zobowiązanego. W tym celu Gmina składa wniosek do naczelnika urzędu skarbowego o dokonanie zastawu na wskazanym majątku zobowiązanego.

UZASADNIENIE

W myśl art. 19 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji właściwy organ gminy o statusie miasta, wymienionej w odrębnych przepisach oraz gminy wchodzącej w skład powiatu warszawskiego jest organem egzekucyjnym, uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, dla których ustalania lub określania i pobierania jest właściwy ten organ. Zatem organ gminy może prowadzić egzekucję stosując środki oraz procedury zapisane w rozdziałach od 1 do 6 działu II ustawy o postępowaniu egzekucyjnym. Przy czym tryb postępowania dotyczący prowadzenia egzekucji z ruchomości dla tych organów został określony w rozdziale 6 działu II ww. ustawy.

Egzekucja z nieruchomości prowadzona przez naczelnika urzędu skarbowego na wniosek gminy

Reguły dotyczące egzekucji w nieruchomości zapisane są w rozdziale 7 działu II ustawy. Zgodnie z art. 110 § 3a organ podejmie czynności egzekucyjne związane z egzekucją administracyjną z nieruchomości po otrzymaniu zaliczki na pokrycie przewidywanych wydatków od wierzyciela niebędącego naczelnikiem urzędu skarbowego, zwanego „wierzycielem finansującym”.

Zatem jeżeli gmina chciałaby dochodzić swoich należności z nieruchomości zobowiązanego, winna jest załączając tytuły wykonawcze wystąpić z wnioskiem do naczelnika urzędu skarbowego o przeprowadzenie egzekucji z nieruchomości. Wniosek powinien zawierać kwotę dochodzonej należności, numery tytułów wykonawczych oraz wskazanie nieruchomości, z której ma być prowadzona egzekucja. Naczelnik urzędu skarbowego po otrzymaniu wniosku wezwie do wpłacenia zaliczki na przewidywane wydatki związane z egzekucją. Po wpłacie zaliczki przez gminę „wierzyciela finansującego” naczelnik urzędu skarbowego przystąpi do egzekucji z nieruchomości poprzez jej zajęcie.

Nadmienić trzeba, że w miarę podejmowania kolejnych czynności organ może wezwać do wpłaty kolejnej zaliczki. Wysokość poszczególnych zaliczek określona jest na postawie dalszych przewidywanych wydatków.

Zabezpieczenie należności podatkowych gminy Hipoteka ustawowa

Na podstawie art. 34 Ordynacji podatkowej Skarbowi Państwa i jednostce samorządu terytorialnego przysługuje hipoteka na wszystkich nieruchomościach podatnika, płatnika, inkasenta, następcy prawnego lub osób trzecich z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w sposób przewidziany w art. 21 §1 pkt 2, a także z tytułu zaległości podatkowych w podatkach stanowiących ich dochód oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości, zwana dalej „hipoteką przymusową”.

Przedmiotem hipoteki przymusowej może być:

1. część ułamkowa nieruchomości, jeżeli stanowi udział podatnika;

2. nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej podatnika i jego małżonka;

3. nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej wspólników spółki cywilnej lub część ułamkowa nieruchomości stanowiąca udział wspólników spółki cywilnej – z tytułu zaległości podatkowych spółki.

Przedmiotem hipoteki przymusowej może być także:

1. użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego lub udział w tym prawie;

2. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub udział w tym prawie;

3. wierzytelność zabezpieczona hipoteką;

4. statek morski lub statek morski w budowie wpisane do rejestru okrętowego.

Należy jednak pamiętać, iż Ordynacja podatkowa enumeratywnie wymienia dokumenty stanowiące podstawę wpisu hipoteki. I tak, są nimi:

1. doręczona decyzja (ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego, określająca wysokość zobowiązania podatkowego, określająca wysokość odsetek za zwłokę, o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta, o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, o odpowiedzialności spadkobiercy, określająca wysokość zwrotu podatku);

2. tytuł wykonawczy lub zarządzenie zabezpieczenia, jeżeli może być wystawione, na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji bez wydawania decyzji, o której mowa w pkt 1.

Zastaw skarbowy

Gmina ma również możliwość zabezpieczenia ruchomości w formie ustanowienia zastawu skarbowego dla ruchomości stanowiącej własność zobowiązanego. I tak, zgodnie z obowiązującymi przepisami Ordynacji podatkowej Skarbowi Państwa i jednostkom samorządu terytorialnego z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 2, a także z tytułu zaległości podatkowych stanowiących ich dochód oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości przysługuje zastaw skarbowy na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, jeżeli wartość poszczególnych rzeczy lub praw wynosi w dniu ustanowienia zastawu co najmniej 12.400 zł. Wysokość kwoty na rok 2016 wynika z obwieszczenia Ministra Finansów z dnia 13.08.2015 r. w sprawie wysokości kwoty wymienionej w art. 41 § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa (M. P. z 2015 r. poz. 722). Jednakże, zastawem skarbowym nie mogą być obciążone rzeczy lub prawa majątkowe niepodlegające egzekucji oraz mogące być przedmiotem hipoteki.

Zastaw skarbowy powstaje z dniem wpisu do rejestru zastawów skarbowych, a wpisany wcześniej ma pierwszeństwo przed zastawem skarbowym wpisanym później. Ponadto, zastaw skarbowy jest skuteczny wobec każdorazowego właściciela przedmiotu zastawu i ma pierwszeństwo przed jego wierzycielami osobistymi. Rejestry zastawów skarbowych prowadzone są przez naczelników urzędów skarbowych.

Tak jak w przypadku hipoteki wpis zastawu skarbowego do rejestru dokonywany jest na podstawie enumeratywnie wymienionych dokumentów tj. doręczonej decyzji: (ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego, określającej wysokość zobowiązania podatkowego, określającej wysokość odsetek za zwłokę, o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta, o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, o odpowiedzialności spadkobiercy, określającej wysokość zwrotu podatku).

Natomiast, dla zobowiązań podatkowych powstających w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 1 podstawę wpisu zastawu skarbowego stanowi również deklaracja, jeżeli wykazane w niej zobowiązanie podatkowe nie zostało wykonane. Wpis zastawu skarbowego nie może być dokonany wcześniej niż po upływie 14 dni od upływu terminu płatności zobowiązania podatkowego.

Zatem Gmina może skorzystać w tej formy zabezpieczenia składając wniosek do naczelnika urzędu skarbowego o dokonanie zastawu na wskazanym majątku zobowiązanego. Należy nadmienić, iż rzecz lub prawo majątkowe, żeby było wpisane do rejestru musi posiadać trzy znamiona charakterystyczne dla tego przedmiotu, np. maszyna produkcyjna powinna posiadać nr fabryczny, rok produkcji, nr seryjny bądź inne znamiona charakteryzujące tylko tę maszynę.

Paulina Pawluk

Podstawa prawna: art. 34 - 46 ustawy Ordynacja podatkowa; art. 19 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.