Usługi noclegowe - rozliczenia VAT w przypadku sprzedaży i nabycia

1. Usługi noclegowe według PKWiU

Usługi noclegowe sklasyfikowano w Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług wprowadzonej rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 października 2008 roku w sekcji I, która obejmuje „Usługi związane z zakwaterowaniem i usługi gastronomiczne”, dział 55 „Usługi związane z zakwaterowaniem”. W sekcji tej klasyfikowane są m.in. usługi zwolnione z VAT na podstawie art.43 ust. 1 pkt 30 ustawy o VAT.

Sekcja I obejmuje m.in.:

• usługi w zakresie noclegów i usługi towarzyszące świadczone przez hotele, motele, pensjonaty, centra odnowy biologicznej i inne obiekty hotelowe,

• usługi świadczone przez schroniska młodzieżowe oraz chaty lub domki,

• usługi świadczone przez domy letniskowe, do których goście posiadają prawo wspólnego użytkowania przez określony okres każdego roku,

• usługi świadczone przez pola namiotowe i pola kempingowe, włączając pola dla pojazdów kempingowych,

• tymczasowe lub długoterminowe zakwaterowanie w domach studenckich, internatach i bursach szkolnych, hotelach pracowniczych, blokach mieszkalnych,

• usługi sypialne w wagonach kolejowych oraz pozostałych środkach transportu.

Sekcja ta nie obejmuje w zakresie zakwaterowania wynajmu nieruchomości mieszkalnych w celu dłuższego pobytu, zazwyczaj w cyklu miesięcznym lub rocznym, sklasyfikowanego w 68.20.1.

Ponadto w uwagach dodatkowych wskazano, iż obiekty noclegowe turystyczne i miejsca krótkotrwałego zakwaterowania zapewniają zakwaterowanie w cyklu dziennym lub tygodniowym.

2. Kiedy świadcząc usługi noclegowe można korzystać ze zwolnienia od VAT

2.1. Zwolnienie z uwagi na charakter usługi

Zwolnione od VAT są następujące usługi zakwaterowania wymienione w art.43 ust.1 pkt 30 ustawy o VAT:

• a) w bursach i internatach świadczone na rzecz uczniów i wychowanków szkół prowadzących te bursy i internaty,

• b) w domach studenckich świadczone na rzecz studentów i doktorantów uczelni prowadzących te domy studenckie,

• c) świadczone na rzecz uczniów i wychowanków lub studentów i doktorantów przez podmioty inne niż wymienione w lit. a i b, pod warunkiem że szkoły lub uczelnie mają z tymi podmiotami zawarte umowy dotyczące zakwaterowania swoich uczniów i wychowanków lub studentów i doktorantów.

Należy także pamiętać o zwolnieniu wynikającym z §3 ust.1 pkt 8 Rozporządzenia Ministra Finansów z 20 grudnia 2013 roku w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień, zgodnie z którym od podatku zwolniono: usługi obozów, kolonii lub usługi o podobnym charakterze, organizowane przez szkoły i inne jednostki objęte ustawą z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty, świadczone wyłącznie na rzecz dzieci i młodzieży z tych szkół i jednostek.

Przykład 1

Uczelnia „A”, która także jest podatnikiem VAT, prowadzi akademik dla swoich studentów. Biorąc pod uwagę ww. zwolnienia, „A” nie ma obowiązku opodatkowania usług noclegowych.

Przykład 2

„B” jest ośrodkiem sportowym. „B” nie jest szkołą i nie jest jednostką objętą systemem oświaty. „B” zamierza organizować obozy sportowe wakacyjne. „B” musi opodatkować usługę, bowiem nie jest szkołą ani jednostką objętą systemem oświaty, a zatem nie spełnia przesłanek o charakterze podmiotowym wymienionych w powołanym powyżej §3 ust.1 pkt 8.

Przykład 3

„C” jest szkołą znajdującą się w Warszawie i od 2016 roku zamierza organizować kolonie pod hasłem „Poznaj stolicę” dla dzieci i młodzieży spoza Warszawy. „C” musi opodatkować usługę, bowiem będzie świadczyła usługi na rzecz dzieci i młodzieży spoza szkoły, a zatem nie spełnia przesłanek o charakterze podmiotowym wymienionych w powołanym powyżej §3 ust.1 pkt 8.

Przykład 4

„D” jest Ośrodkiem Kultury we Wrocławiu i jest jednostką objętą systemem oświaty. W okresie wakacyjnym organizuje 5 dniowe obozy taneczne dla dzieci z Ośrodka. „D” nie ma obowiązku opodatkowania usługi obozu.

2.2. Zwolnienie z uwagi na limit sprzedaży

Zgodnie z art.113 ust.1 i ust.9 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Zwalnia się od podatku także sprzedaż dokonywaną przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art.5, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty określonej w ust. 1.

Tematykę tego zwolnienia szczegółowo omówiliśmy w pkt 3 i 4 opracowania p.t. „Zwolnienia od VAT w transakcjach dostaw towarów w obrocie krajowym” zamieszczonego w tegorocznym wydaniu wrześniowym Sposób na VAT.

PAMIĘTAJ: W przypadku korzystania ze zwolnienia od podatku nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego (art.86 ust.1 ustawy o VAT).

PODSUMOWUJĄC

Podatnikami zwolnionymi od podatku w przypadku świadczenia usług noclegowych są:

• podmioty, które wykonują świadczenie usług zakwaterowania wymienione w art.43 ust.1 pkt 30 ustawy o VAT i w ww. §3 ust.1 pkt 8 Rozporządzenia w sprawie zwolnień od podatku,

• podmioty, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła w poprzednim roku 150.000 zł lub w przypadku podatnika rozpoczynającego sprzedaż w trakcie roku podatkowego - limitu 150.000 zł w proporcji do okresu prowadzonej w danym roku sprzedaży.

3. Opodatkowanie usług noclegowych wykonywanych na terenie kraju

Zgodnie z art.5 ust.1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (art.8 ust.1 ustawy o VAT).

Zatem, świadczenie usług noclegowych, w zakresie, w jakim usługi te są wykonywane na terytorium kraju i nie korzystają ze zwolnień omówionych w pkt 2 artykułu, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Przykład 5

Uczelnia „E” w Warszawie będąca podatnikiem prowadzi dom studencki, w którym mieszkają studenci uczelni. W ramach dodatkowej działalności Podatnik „E” zamierza świadczyć usługi zakwaterowania zarówno dla grup zorganizowanych (wycieczki) jak również dla osób indywidualnych szczególnie w okresie wakacyjnym. Usługi zakwaterowania dla studentów podlegają zwolnieniu od VAT. Usługi dodatkowe, które „E” zamierza świadczyć, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

3.1. Moment powstania obowiązku podatkowego

Dla usług noclegowych ustawodawca nie określił szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego. Zatem obowiązek podatkowy w omawianym przypadku powstaje zgodnie z generalną zasadą, wyrażoną w art. 19a ust.1 ustawy o VAT, tj. z chwilą wykonania usługi.

Z przedstawionej powyżej ogólnej zasady wynika, że dla powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług istotny jest moment wykonania usługi. Podatnik, który wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu VAT zobowiązany jest opodatkować daną czynność w momencie powstania obowiązku podatkowego, dlatego tak ważne jest prawidłowe rozpoznanie tego momentu. Zasada ogólna oznacza, iż podatek staje się wymagalny w rozliczeniu za okres, w którym wyświadczono usługę i powinien być rozliczony za ten okres.

Natomiast, jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek (...) obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty, z zastrzeżeniem ust.5 pkt 4 (art.19a ust.8 ustawy o VAT).

Przykład 6

Hotel „Pod Sosnami” znajdujący się w Poznaniu świadczy w dniach od 25 listopada do 1 grudnia 2015 roku usługę noclegową m.in. dla pracowników firmy „F” z Warszawy oraz dla pracowników firmy „G” z Wrocławia. „F” dokonała części zapłaty w kwocie 500 zł z chwilą rezerwacji w listopadzie 2015. „G” dokona zapłaty całej należności 1 grudnia z chwilą wymeldowania pracowników z Hotelu, w tym samym dniu „F” dokona zapłaty pozostałej kwoty. W tym przypadku obowiązek podatkowy powstanie:

• z chwilą otrzymania zaliczki od „F” tj. w listopadzie 2015 roku od kwoty 500 zł,

• z chwilą wykonania usługi na rzecz „G” tj. w grudniu 2015 roku od całej należności oraz w tym samym czasie na rzecz „F” od pozostałej kwoty należności.

3.2. Podstawa opodatkowania

Podstawę opodatkowania usług noclegowych określa się w oparciu o art.29a ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z powołanym przepisem, podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej łącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

3.3. Stawka VAT dla usług noclegowych

Podstawowa stawka podatku – zgodnie z art.41 ust.1 w powiązaniu z art.146a pkt 1 ustawy o VAT - wynosi 23%, z zastrzeżeniami. W myśl ust.2 w powiązaniu z art.146a pkt 2, dla towarów i usług, wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy, stawka podatku wynosi 8%, z zastrzeżeniem ust. 12 i art. 114 ust. 1. W załączniku nr 3 do ustawy wymieniono w poz. 163 - usługi związane z zakwaterowaniem (PKWiU 55).

WAŻNE: Stosownie do art. 5a ustawy o VAT, towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

Chcielibyśmy w tym miejscu podkreślić, że jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania zastosowanie obniżonej stawki podatku lub zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie o VAT oraz w przepisach wykonawczych wydanych na jej podstawie.

Najistotniejszym elementem pozwalającym stwierdzić jaka jest właściwa stawka podatku, jest dokonanie prawidłowej klasyfikacji towaru lub usługi wg Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług obowiązującej dla celów podatku od towarów i usług. Prosimy pamiętać, iż organy podatkowe nie są uprawnione do klasyfikowania danych usług lub towarów do odpowiednich symboli PKWiU.

Przykład 7

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej „H” zamierza świadczyć usługi hotelarsko-gastronomiczne. Goście hotelowi będą mieli możliwość skorzystania z warsztatów tematycznych (np. o zdrowym żywieniu, zdrowym stylu życia) i usługi gastronomicznej, dającej możliwość poznania różnych kuchni - kuchni polskiej, owocowo-warzywnej, kuchni śródziemnomorskiej, kuchni jarskiej itp. Dodatkowo goście będą mogli bezpłatnie korzystać z sali gimnastycznej, uczestniczyć w zajęciach z zakresu gimnastyki ogólnorozwojowej. Do dyspozycji będą też boiska sportowe i parking na 60 miejsc. Usługi dodatkowe zostały wliczone w cenę noclegu i wyżywienia. Świadczone usługi sklasyfikowane są pod symbolem PKWiU 55.10.10.0.

Zatem jeśli świadczone przez „H” usługi hotelarsko-gastronomiczne zostały zaklasyfikowane do grupowania PKWiU 55.10.10.0 „Usługi w zakresie noclegów i usługi towarzyszące świadczone przez hotele, motele, pensjonaty i inne obiekty hotelowe” - korzystają one z preferencyjnej stawki podatku w wysokości 8%.

4. Zasady dokumentowania usług noclegowych

4.1. Faktura

Zgodnie z art.106b ust.1 pkt 1 i 4 oraz ust.3 pkt 1 ustawy o VAT, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

• sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art.106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem,

• otrzymanie przez niego całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa w pkt 1 i 2 (…)

Na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą czynności o których mowa w ust. 1 pkt 1, z wyjątkiem czynności, o których mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4.

Podatnicy nie mają obowiązku wystawiania faktur w przypadku sprzedaży na rzecz nabywców innych niż podatnicy, a także, gdy faktura dokumentuje sprzedaż zwolnioną od podatku, niezależnie od tego, jaki jest status nabywcy towaru lub usługi. Wystawianie faktur w tych przypadkach jest konieczne, jeżeli nabywca towaru lub usługi tego zażąda, jeśli żądanie zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym wyświadczono usługę.

Zatem, obowiązek wystawienia faktury z tytułu usług noclegowych spoczywa na podatniku VAT w przypadku wyświadczenia usługi na rzecz innego podatnika lub też otrzymania całości lub części zapłaty przed dokonaniem usługi. Nie ma natomiast obowiązku wystawienia faktury w związku ze świadczeniem usług na rzecz niepodatnika - czyli osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej oraz w przypadku świadczenia usług zwolnionych.

Prosimy pamiętać, iż odnośnie terminu wystawiania faktury podstawową zasadą jest, że faktura musi być wystawiona:

• nie później niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wykonano usługę lub w którym otrzymano zaliczkę (art.106i ust.1 i 2 ustawy o VAT) i

• nie wcześniej niż 30 dnia przed wykonaniem usługi lub otrzymaniem zaliczki, z pewnymi wyjątkami (art.106i ust.7 ustawy o VAT).

4.2. Kasa fiskalna

Głównymi nabywcami usług noclegowych są osoby prywatne nieprowadzące działalności gospodarczej szczególnie w przypadku sprzedaży tych usług przez osoby posiadające nieruchomości nad morzem, jeziorem lub w górach. W takim przypadku należy rozpatrzyć konieczność ewidencjonowania sprzedaży na kasie fiskalnej. Bowiem zgodnie z art.111 ust.1 ustawy o VAT, podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Kwestia zwolnień z kasy fiskalnej została uregulowana w Rozporządzeniu Ministra Finansów z 4.11.2014 roku w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. Zgodnie z §2 ust. 1 rozporządzenia zwolnieniu z obowiązku posiadania kasy fiskalnej podlegają w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2016 roku, czynności wskazane w załączniku do rozporządzenia. W tym przypadku należy zwrócić uwagę na następujące punkty załącznika:

Pozycja	Symbol PKWiU	Czynności zwolnione z obowiązku
19	55.10.10.0	Usługi w zakresie noclegów i usługi towarzyszące świadczone przez hotele, motele, pensjonaty i inne obiekty hotelowe - dotyczy wyłącznie usług świadczonych przez obozowiska dla dzieci
20	55.20.19.0	Pozostałe usługi obiektów noclegowych turystycznych i miejsc krótkotrwałego zakwaterowania bez obsługi- dotyczy wyłącznie usług świadczonych przez obozowiska dla dzieci
21	55.90.1	Pozostałe usługi związane z zakwaterowaniem z wyłączeniem PKWiU 55.90.13.0 (usługi oferowania miejsc sypialnych w wagonach kolejo-wych i w pozo-stałych środkach transportu) - dotyczy wyłącznie: usług krótkotrwałego zakwaterowania pozostałych, gdzie indziej niesklasyfikowanych (z wyłączeniem usług hotelarskich i turystycznych)

Ponadto z załącznika do rozporządzenia w sprawie zwolnień z kasy fiskalnej wynika także poniższe zwolnienie:

38

Świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli świadczący usługę otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła

Świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli świadczący usługę otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła.

Podatnik chcący prawidłowo określić, czy przysługuje mu dane zwolnienie, powinien zwrócić szczególną uwagę na PKWiU świadczonych przez siebie usług. Dodatkowo należy pamiętać, iż aby móc skorzystać ze zwolnienia z kasy przy świadczeniu usług noclegowych określonych w punkcie 21 rozporządzenia, należy każdorazowo dokumentować je fakturami, o czym stanowi §2 ust. 2.

Jeżeli podatnik nie może skorzystać ze zwolnienia z kasy ze względu na rodzaj świadczonych usług, powinien zastanowić się nad zwolnieniem ze względu na limit obrotów. Zgodnie z przepisami przedsiębiorca może podlegać zwolnieniu w tym zakresie, jeżeli kwota obrotu realizowanego na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyła 20.000 zł. Natomiast jeżeli działalność została rozpoczęta w trakcie roku podatkowego, podatnik może korzystać ze zwolnienia, gdy kwota obrotu z tego tytułu nie przekroczyła, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w roku podatkowym, kwoty 20.000 zł. Jednak typu zwolnienie może być stosowane wyłącznie przez przedsiębiorców, którzy osiągają niewielkie dochody z tytułu świadczenia usług noclegowych na rzecz osób prywatnych.

Prosimy przy tym pamiętać, że po osiągnięciu limitu podatnik jest zobligowany do instalacji kasy w ciągu dwóch miesięcy, licząc od miesiąca, w którym przekroczył obrót realizowany na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych.

Podsumowując, jeżeli podatnik nie korzysta z żadnego ze zwolnień z kasy przy świadczeniu sezonowych lub też całorocznych usług noclegowych, sprzedaż na rzecz osób fizycznych oraz rolników powinien ewidencjonować za jej pomocą. Należy także pamiętać, iż na kasie należy rejestrować również otrzymane zaliczki, zadatki, bowiem ich otrzymanie powoduje powstanie obowiązku podatkowego na gruncie podatku VAT.

5. Usługi noclegowe świadczone pomiędzy kontrahentami zagranicznymi

Zasada ogólna, wynikająca z art.28b ustawy o VAT mówi, że miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika, jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą, posiada siedzibę działalności gospodarczej. Natomiast zgodnie z art.28c ustawy o VAT, miejscem świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej. Zasada ta ma zastosowanie bez względu na to, czy strony transakcji mają siedzibę działalności gospodarczej lub miejsce zamieszkania na terytorium Unii Europejskiej, czy poza nim. Należy jednak pamiętać, iż od powyższej zasady ogólnej ustanowiono szereg wyjątków. I tak miejscem świadczenia w przypadku m.in.:

• usług związanych z nieruchomościami, w tym m.in. usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi - jest miejsce położenia nieruchomości (art.28e ustawy o VAT).

Przykład 8

Polski podatnik „Zielony Pensjonat” z Bieszczad wyświadczył usługę noclegową na rzecz podatnika z Niemiec. Miejscem świadczenia tej usługi jest terytorium Polski z uwagi na miejsce położenia nieruchomości. Zatem usługa ta podlega opodatkowaniu VAT w Polsce.

Przykład 9

Polski podatnik „I” zakupił usługę noclegową w Hotelu Niemczech (niemiecki podatnik). Miejscem świadczenia tej usługi jest terytorium Niemiec z uwagi na miejsce położenia nieruchomości. Zatem usługa ta podlega opodatkowaniu VAT w Niemczech i nie ma obowiązku rozpoznawania importu usług, bowiem usługi te w rozumieniu ustawy o VAT są świadczone w Niemczech.

6. Odliczanie VAT od nabywanych przez podatnika usług noclegowych

Podatek naliczony od nabywanych przez podatnika usług noclegowych nie może obniżać kwoty podatku należnego, gdyż w stosunku do tego rodzaju nabywanych usług taką możliwość wyłącza art.88 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy o VAT (nawet, jeśli zakup tej usługi związany jest działalnością opodatkowaną VAT i stanowi koszt uzyskania przychodów).

Przykład 10

Polski podatnik firma budowlana „J” zapewnia swoim zamiejscowym i zagranicznym pracownikom zakwaterowanie i otrzymuje z tego tytułu faktury „za wynajem pokoi gościnnych”. „J” nabywa usługi noclegowe, dlatego nie może odliczyć podatku naliczonego, który wynika z otrzymywanych faktur.

Przykład 11

Polski podatnik „K” - firma projektująca nabyła od firmy „L” usługę polegającą na kompleksowym zorganizowaniu szkolenia w zakresie projektowania budowli wraz z ogrodami. Na zakupioną usługę składa się także zakwaterowanie, przejazd, wyżywienie. „L” wystawia fakturę VAT wg stawki 23%. „K” ma prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury otrzymanej od „L” z tytułu zakupu kompleksowej usług szkoleniowej, która służy celom opodatkowanej działalności „K”.

Jan Falkowski