Usługi świadczone przez psychologa a zwolnienie w VAT

Takie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 3 czerwca 2013 roku nr IBPP3/443-277/13/LŻ.

Sytuacja Podatnika

O wydanie indywidualnej interpretacji do organu podatkowego zwrócił się Wnioskodawca, który prowadzi działalność psychologiczną i psychoterapeutyczną. Wnioskodawca jest z wykształcenia psychologiem, psychoterapeutą i trenerem treningu psychologicznego.

Wnioskodawca w opisie sprawy wskazał, że psychologia to nauka badająca powstawanie i przebieg procesów psychologicznych oraz motywów ludzkich działań. Zakres pracy psychologa obejmuje zatem nie tylko działania skierowane wyłącznie na pacjenta, lecz także na jego najbliższe otocznie, bez której to współpracy terapia, czyli proces leczenia, przywracania do zdrowia, a później jego zachowania nie może się odbyć. Zatem zdaniem Wnioskodawcy, czynności wykonywane przez psychologa i psychoterapeutę, służącą poprawie zdrowia, profilaktyce zdrowotnej, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia.

Wnioskodawca prowadzi terapię dzieci, konsultuję pracę zespołów specjalistów prowadzących tą terapię. Wnioskodawca prowadzi również całe terapie jako konsultacje psychologiczne oraz zajęcia psychoterapeutyczne bezpośrednio z pacjentami, z ich rodzinami i najbliższym otoczeniem jeśli wymaga tego zdrowie pacjenta, proces jego leczenia celem przywrócenia i ratowania zdrowia pacjenta lub służące zachowaniu profilaktyki zdrowia danego pacjenta jako kontynuacja pracy psychologa czy psychoterapeuty. Najczęściej praca w tym zakresie polega na wyjeździe do domu dziecka, MOPS czy też innej placówki opieki zastępczej, tam Wnioskodawca diagnozuje dzieci, a następnie informacje z diagnozy są szczegółowo analizowane w formie studiów przypadków z opiekunami czy specjalistami z placówki. Podobne formy pracy dotyczą pracy z dzieckiem autystycznym, dziećmi uszkodzonymi w procesie rozwoju poprzez toksyny, niedotlenienia czy zaburzenia genetyczne. Te obszary pracy są częścią pracy neuropsychologa dziecięcego. Czynności jakie Wnioskodawca wykonuje to diagnoza psychologiczna, konsultacja lub w toku terapii jest to spotkanie służące omówieniu postępów terapii np. neuropsychologicznej, terapia neuropsychologiczna, psychoterapia, interwencja kryzysowa, konsultacje przypadków prowadzonych przez innych specjalistów, opiniowanie, superwizja, która jest specjalistyczną edukacją zawodową psychologów, psychoterapeutów czy pracowników socjalnych lub pedagogów.

W związku z powyższym Wnioskodawca zwrócił się do organu podatkowego z zapytaniem, czy usługi świadczone przez psychologa - polegające na diagnozie, konsultacji, terapii, psychoterapii, interwencji kryzysowej, konsultacji przypadków, opiniowaniu, superwizji są zwolnione z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 19 lit. d ustawy VAT.

Odpowiedź Dyrektora Izby Skarbowej

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 19 ustawy o podatku od towarów i usług zwalnia się od podatku wyłącznie usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia. Zatem nie zwalnia się wszystkich świadczeń, które można wykonać w ramach wykonywania zawodów medycznych, ale tylko służące określonemu celowi. Jednocześnie można zauważyć, że wszędzie tam, gdzie nie ma bezpośredniego związku z leczeniem – nie ma prawa do zastosowania zwolnienia od VAT. Świadczenie usług, dokonywane w ramach wykonywania zawodu lekarza, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, jeśli nie odpowiadają one koncepcji opieki medycznej. Jeśli głównym celem usług medycznych nie jest ochrona, w tym zachowanie lub odtworzenie zdrowia, ale raczej udzielanie porad wymaganych przed podjęciem decyzji wywołujących pewne prawne konsekwencje, nie będzie miało zastosowanie zwolnienie od podatku. Jeżeli usługa polega na wydaniu ekspertyzy lekarskiej, to chociaż wyniki tej usługi należą do kompetencji świadczącego usługi medyczne i mogą obejmować działania, które są typowe dla zawodów medycznych, to jednak, aby do takiego katalogu świadczeń zastosować przedmiotowe zwolnienie muszą one służyć profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia.

Zatem analizując powołaną wyżej regulację art. 43 ust. 1 pkt 19 lit. d ww. ustawy organ podatkowy podkreślił, że warunkiem zastosowania zwolnienia od podatku jest nie tylko spełnienie przesłanki o charakterze przedmiotowym dotyczącej rodzaju świadczonych usług, tj. usług w zakresie opieki medycznej, służących profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, ale także przesłanki podmiotowej odnoszącej się do usługodawcy, który musi być psychologiem. Niespełnienie chociażby jednej z ww. przesłanek powoduje, że zwolnienie to nie ma zastosowania.

Jednocześnie organ podatkowy wskazał, iż profilaktyka zdrowotna obejmuje działania mające na celu zapobieganie chorobom bądź innemu niekorzystnemu zjawisku zdrowotnemu przed jej rozwinięciem, poprzez ich wczesne wykrycie i leczenie. Ma ona również na celu zahamowanie postępu lub powikłań już istniejącej choroby, czy też zapobieganie powstawaniu niekorzystnych wzorów zachowań społecznych, które przyczyniają się do podwyższania ryzyka choroby.

Z kolei interpretując termin „poprawa zdrowia”, którym posługuje się ustawodawca określając zakres zwolnień, należy zastosować wykładnię literalną, zgodnie z którą wyrażenie to oznacza zmianę stanu zdrowia na lepsze, poprawienie zdrowia, jego polepszanie.

Podobnie należy postąpić dokonując wykładni pojęcia „przywracanie zdrowia”, które oznacza doprowadzenie zdrowia do poprzedniego stanu, sprawienie, że znajdzie się ono w takim stanie, w jakim był poprzednio.

Wobec powyższego, aby uznać, iż świadczone usługi przez Wnioskodawcę – psychologa korzystają ze zwolnienia od podatku VAT, należy dokonać oceny, czy usługi będące przedmiotem wniosku ze względu na swój cel mogą zostać uznane za usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia.

Bowiem „psychologię” definiuje się jako naukowe badanie zachowania jednostek i ich procesów psychicznych. Psychologia analizuje procesy, które zachodzą w jednostkach, jak również w środowisku fizycznym i społecznym. Cele psychologa przeprowadzającego badania podstawowe to opisywanie, wyjaśnianie i przewidywanie zachowania, kierowanie zachowaniem oraz polepszenie jakości ludzkiego życia.

Natomiast psychoterapia jest opartą na przesłankach naukowych metodą leczenia zmierzającą do zrozumienia i zmiany mechanizmów odpowiedzialnych za pojawianie się objawów chorób takich jak: nerwice, zaburzenia osobowości, zaburzenia afektywne (na przykład depresja). Jako metoda pomocnicza zalecana jest w leczeniu osób uzależnionych, w leczeniu i rehabilitacji chorych psychicznie i osób z chorobami somatycznymi (na przykład z chorobą wieńcową).

Dokonując analizy opisu sprawy organ podatkowy stwierdził, iż Wnioskodawca spełnia przesłanki zarówno podmiotowe, jak i przedmiotowe wynikające z treści art. 43 ust. 1 pkt 19 lit. d ustawy o podatku od towarów i usług. Świadczone usługi służą bowiem profilaktyce, przywracaniu i poprawie zdrowia i są wykonywane przez psychologa, a więc osobę legitymującą się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny. Zatem przedmiotowe usługi psychologiczne i psychoterapeutyczne polegające na diagnozie, konsultacji, terapii, psychoterapii, interwencji kryzysowej, konsultacji przypadków, opiniowaniu, superwizji będą korzystały ze zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Podstawa prawna: art. 43 ust. 1 pkt 19 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług.