Od 1 stycznia 2014 roku organ podatkowy może ustanawiać zastawy skarbowe na rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, jeżeli wartość poszczególnych rzeczy lub praw wynosi w dniu ustanowienia zastawu wynosi co najmniej 12.400 zł.
Obwieszczeniem Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2013 roku w sprawie wysokości kwoty wymienianej w art. 41 § i ustawy – Ordynacja podatkowa (M.P. Z 2013r., poz.747) ogłoszono, na rok 2014, kwotę wartości poszczególnych rzeczy lub praw podlegających zastawowi skarbowemu.
W myśl art. 41§1 Ordynacji podatkowej z tytułu zaległości podatkowych (w tym również zaległości z VAT ) oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości przysługuje Skarbowi Państwa zastaw skarbowy na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność małżeńską rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych. Wartość poszczególnych rzeczy lub praw w roku 2014 na dzień ustanowienia zastawu nie może być mniejsza od kwoty 12.400zł.
Zastaw skarbowy powstaje z dniem wpisu do rejestru zastawów skarbowych. Rejestry prowadzone są przez naczelników urzędu skarbowego, zgodnie z obsługą terytorialną podatników. Natomiast wszystkie ustanowione w Polsce zastawy skarbowe, gromadzone są w Centralnym Rejestrze Zastawów Skarbowych przez Ministra Finansów.
Dokumentem stanowiącym podstawę do ustanowienia zastawu, zgodnie z art.44 ordynacji, może być doręczona decyzja ustalająca wysokość zobowiązania, określająca wysokość zobowiązania, określająca wysokość odsetek za zwłokę oraz o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta, także osoby trzeciej, jak i spadkobiercy, lub też decyzja określająca wysokość zwrotu podatku. Podstawę wpisu może również stanowić deklaracja podatkowa np. VAT-7, pod warunkiem, że należny podatek nie został zapłacony. Jednakże zastaw może być ustanowiony na podstawie deklaracji dopiero po upływie 14 dni od terminu płatności podatku.
W oparciu o art. 42§5 zastaw skarbowy wygasa z mocy prawa z dniem wygaśnięcia zobowiązania podatkowego albo z dniem wykreślenia wpisu z rejestru zastawów skarbowych, albo z dniem sprzedaży egzekucyjnej przedmiotu zastawu. Sprzedaż przedmiotu zastawu odbywa się w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, czym mówi § 7.
Organy podatkowe stosują instytucję zastawu skarbowego w celu zapewnienia wykonania przez podatnika ciążącego na nim zobowiązania podatkowego. Ponieważ takie zabezpieczenie nie prowadzi do wykonania zobowiązania, można uznać je za postępowanie pomocnicze w stosunku do postępowania egzekucyjnego. Tym samym nie należy utożsamiać go z postępowaniem egzekucyjnym.
Należy również zaznaczyć, iż zastaw skarbowy jest skuteczny wobec każdorazowego właściciela przedmiotu zastawu i korzysta z pierwszeństwa zaspokojenia przed jego wierzycielami osobistymi. Trzeba także dodać, iż zastaw wpisany wcześniej ma pierwszeństwo przez zastawem wpisanym później i dotyczy, to także zastawów ujawnionych w innym rejestrze prowadzonym na podstawie odrębnych ustaw.
Małgorzata Pereczkowska