Zakup węgla po wprowadzeniu akcyzy

Interpelacja:

Szanowny Panie Ministrze!

Opodatkowanie wyrobów akcyzowych: węgla kamiennego, węgla brunatnego i koksu, określanych terminem „wyroby węglowe”, reguluje ustawa z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 108, poz. 626, z późn. zm.). Z akcyzy zwolniony jest węgiel m.in. dla gospodarstw domowych, dla działalności rolniczej oraz dla niektórych instytucji. Podstawą opodatkowania wyrobów węglowych jest ich wartość opałowa wyrażona w gigadżulach i wynosi 1,28 zł/1 GJ. Do celów poboru akcyzy zostały ustalone wartości opałowe dla poszczególnych rodzajów wyrobów węglowych, np. 23,8 GJ/1000 kg dla węgla, czyli ok. 31 zł.

Na podstawie przepisów rozporządzenia ministra finansów z 19 grudnia 2011 r. (Dz. U. Nr 292) obowiązujących od 2 stycznia 2012 r., ilekroć przemieszcza się wyroby węglowe zwolnione z akcyzy, warunkiem zwolnienia jest wystawienie dokumentu dostawy. Zapisy powyższego rozporządzenia budzą jednak problemy interpretacyjne, a niewłaściwe udokumentowanie przemieszczenia może prowadzić do zaległości w podatku akcyzowym. Jeżeli uczestnicy obrotu źle wskażą podmiot odpowiedzialny za wystawienie dokumentu dostawy, organy podatkowe mogą uznać, że doszło do naruszenia warunków zwolnienia.

Nie ma problemu, gdy węgiel kupuje w kopalni (lub odbiera deputat) bezpośrednio końcowy nabywca. Jeżeli natomiast robi to w jego imieniu pośrednik (np. osoba posiadająca transport), wówczas sprzedaż jest już obciążona akcyzą, pomimo że świadczy jedynie usługi w zakresie transportu do odbiorcy indywidualnego. Aby uniknąć akcyzy, musi zostać przygotowane oświadczenie nabywcy i potwierdzenie, że węgiel faktycznie do niego dotarł. Ponadto sprzedawcy węgla narzekają, że brakuje odpowiednich wzorów formularzy - oświadczeń oraz wzoru dokumentu transportu towaru. W świetle nowych przepisów osoby nieprowadzące sprzedaży węgla, a jedynie służące jego transportem nie mają możliwości, bez upoważnienia potwierdzonego notarialnie, występowania w imieniu nabywców, co powoduje, że większość formalności kupujący załatwia osobiście na kopalni. W przypadku ludzi starszych i nieposiadających środków lokomocji stanowi to znaczne utrudnienie.

Wprowadzona z początkiem stycznia akcyza, a w szczególności późne opublikowanie rozporządzenia spowodowało chaos informacyjny w spółkach węglowych oraz na rynku sprzedaży węgla. W Katowickim Holdingu Węglowym do końca stycznia wstrzymano wydawanie deputatów węglowych dla górników. Kompania Węglowa wydaje deputaty, ale żąda specjalnych oświadczeń od ich odbiorców, często muszą być potwierdzone notarialnie. Problemów natomiast nie ma w Jastrzębskiej Spółce Węglowej, która specjalizuje się w węglu koksowym dla odbiorców przemysłowych. Sprzedaż węgla do celów energetycznych jest prowadzona w bardzo niewielkim zakresie, natomiast deputat węglowy od tego roku wydawany jest górnikom nie w naturze, lecz wyłącznie w formie ekwiwalentu pieniężnego.

W związku z powyższym, mam do Pana Ministra następujące pytania:

1. Jakie procedury należy zachować w obecnie obowiązującym systemie prawnym, aby prawidłowo następowała sprzedaż węgla bez akcyzy dla gospodarstw domowych?

2. Czy ministerstwo rozważa zmianę sposobu poboru akcyzy?

3. W jaki sposób może dojść do uproszczenia procedur zakupu węgla bez akcyzy przez odbiorcę indywidualnego?

4. Czy znane są ministerstwu rozwiązania zastosowane przez Niemcy i Czechy, a realizujące te same wymogi unijne?

5. Jakie były przyczyny wprowadzenia regulacji, zgodnie z którą akcyza ma być pobierana nie od producentów czy importerów węgla, ale jego sprzedawców?

Z wyrazami szacunku

Poseł Marek Krząkała

Odpowiedź na interpelację:

Szanowna Pani Marszałek!

W odpowiedzi na pismo nr SPS-023-1188/12 z dnia 27 stycznia 2012 r., dotyczące interpelacji posła pana Marka Krząkały w sprawie uproszczenia przepisów dotyczących zakupu węgla kamiennego bez akcyzy, odnosząc się do poszczególnych pytań pana posła uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Ad 1. Zgodnie z ustawą z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 108, poz. 626, z późn. zm.) zużycie wyrobów węglowych do celów opałowych przez gospodarstwo domowe jest zwolnione od akcyzy. Sprzedaży wyrobów węglowych dla gospodarstw domowych mogą dokonywać producenci (np. kopalnie), importerzy, podmioty nabywające wyroby węglowe wewnątrzwspólnotowo oraz pośrednicy. Sprzedaż wyrobów węglowych na terytorium kraju podmiotowi korzystającemu ze zwolnienia od akcyzy, np. osobie prowadzącej gospodarstwo domowe, jest również zwolniona od akcyzy, pod warunkiem że podmiot sprzedający te wyroby posiada status pośredniczącego podmiotu węglowego, a do przemieszczanych wyrobów węglowych zostanie dołączony dokument dostawy wystawiony przez ten podmiot.

W oparciu o informacje przekazane przez podmiot nabywający wyroby węglowe bez akcyzy pośredniczący podmiot węglowy określa w dokumencie dostawy m.in. przeznaczenie wyrobów węglowych uprawniające do korzystania ze zwolnienia od akcyzy. Podpis podmiotu nabywającego wyroby węglowe złożony na tym dokumencie potwierdzający ich odbiór stanowi jednocześnie potwierdzenie przeznaczenia wyrobów węglowych określonego w dokumencie dostawy. W związku powyższym składanie odrębnych oświadczeń w tym zakresie jest nieuzasadnione i nie znajduje podstaw w przepisach ustawy o podatku akcyzowym.

Należy dodać, że uzyskanie statusu pośredniczącego podmiotu węglowego wymaga jedynie pisemnego powiadomienia właściwego naczelnika urzędu celnego o zamiarze rozpoczęcia działalności gospodarczej jako pośredniczący podmiot węglowy.

W świetle przepisów ustawy o podatku akcyzowym osoba prowadząca gospodarstwo domowe może odebrać nabyte wyroby węglowe osobiście lub za pośrednictwem osoby, która ją reprezentuje. Umocowanie do działania w imieniu gospodarstwa domowego może mieć formę pisemnego upoważnienia osoby prowadzącej gospodarstwo domowe, a przepisy akcyzowe nie wymagają jego notarialnego potwierdzenia. Kwestie reprezentacji regulują w szczególności przepisy Kodeksu cywilnego, a ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym nie zawiera odrębnych regulacji w tym zakresie.

Ad 2. Z uwagi na bardzo szeroki zakres zwolnień od akcyzy przewidziany dla wyrobów węglowych w ustawie o podatku akcyzowym pobór akcyzy dotyczy stosunkowo wąskiej grupy podmiotów. Sposób poboru akcyzy od wyrobów węglowych reguluje art. 21a i 78 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy.

Podmioty obowiązane do zapłaty akcyzy składają właściwemu naczelnikowi urzędu celnego deklaracje podatkowe według ustalonego wzoru oraz obliczają i wpłacają akcyzę na rachunek właściwej izby celnej – za miesięczne okresyrozliczeniowe, w terminie do 25. dnia przypadającego w drugim miesiącu od miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy, a w przypadku gdy podatnik nabywa wewnątrzwspólnotowo wyroby akcyzowe z akcyzą zapłaconą na terytorium państwa członkowskiego na potrzeby wykonywanej działalności gospodarczej na terytorium kraju, jest obowiązany bez wezwania organu podatkowego złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu celnego deklarację uproszczoną, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć akcyzę i dokonać jej zapłaty na terytorium kraju, na rachunek właściwej izby celnej, w terminie 10 dni, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Ministerstwo Finansów nie przewiduje obecnie zmiany powyższego sposobu poboru akcyzy.

Ad 3. Informacje o praktycznym stosowaniu przepisów podatkowych dotyczących podatku akcyzowego od wyrobów węglowych są przedmiotem bieżących analiz w Ministerstwie Finansów. Na podstawie wypływających z nich wniosków Ministerstwo Finansów pracuje nad wprowadzeniem korekt w przepisach wykonawczych do ustawy o podatku akcyzowym dotyczących wyrobów węglowych. Rozważa się m.in. wprowadzenie dla wyrobów węglowych sprzedawanych w małych ilościach uproszczonych form dokumentowania ich dostawy, które można będzie stosować w sytuacji gdy odbiór tych wyrobów przez ich nabywcę będzie następował bezpośrednio od pośredniczącego podmiotu węglowego sprzedającego te wyroby. Przewiduje się, że wprowadzenie takich rozwiązań może znacznie uprościć formalności w obrocie wyrobami węglowymi.

Ewentualna zmiana regulacji będzie możliwa w drodze rozporządzenia ministra finansów zmieniającego rozporządzenie z dnia 30 sierpnia 2011 r. w sprawie dokumentu dostawy, ewidencji wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, warunków i sposobu ich zwrotu oraz środków skażających alkohol etylowy po przeprowadzeniu właściwego procesu legislacyjnego.

Należy podkreślić, iż sformułowanie wniosków wskazujących na potrzebę zmian niektórych uregulowań prawnych było możliwe po pierwszym okresie funkcjonowania nowych przepisów, ponieważ w toku konsultacji prowadzonych w trakcie procesu legislacyjnego dotyczącego przepisów wykonawczych do ustawy o podatku akcyzowym ani z uwag przedsiębiorców branży węglowej, ani też innych podmiotów, zgłaszających zainteresowanie pracami nad projektem ww. rozporządzenia nie wynikała konieczność ich dokonania.

Ad 4. Porównując uregulowania podatkowe dotyczące wyrobów węglowych z przepisami obowiązującymi w Czechach i w Niemczech, należy zauważyć zasadniczą różnicę wpływającą w istotny sposób na kwestie proceduralne. Przepisy podatkowe tych państw przewidują co prawda szereg zwolnień od akcyzy dla wyrobów węglowych, jednak ich zakres nie jest tak szeroki jak w Polsce. Przepisy podatkowe tych państw nie przewidują m.in. zwolnienia od akcyzy dla wyrobów węglowych zużywanych przez gospodarstwa domowe.

Ad 5. Należy podkreślić, że zwolnienie od akcyzy wyrobów węglowych zużywanych przez odbiorców końcowych wymienionych w art. 31a ust. 2 pkt 3 ustawy o podatku akcyzowym, a zwłaszcza przez gospodarstwa domowe, było główną przesłanką do wprowadzenia obowiązku zapłaty akcyzy od tych wyrobów na ostatnim etapie obrotu. Z uwagi na szeroki zakres zwolnień od akcyzy oraz bardzo dużą liczbę odbiorców końcowych zużywających wyroby węglowe do celów określonych w art. 31a ust. 2 pkt 3 ww. ustawy, wprowadzenie obowiązku zapłaty akcyzy na pierwszym etapie obrotu, tzn. zapłaty akcyzy przez producentów lub importerów tych wyrobów, spowodowałoby konieczność jednoczesnego wprowadzenia skomplikowanego pod względem proceduralnym systemu zwrotów akcyzy dla podmiotów korzystających ze zwolnień. Podmioty uprawnione do korzystania ze zwolnienia od akcyzy byłyby zmuszone najpierw do jej zapłaty w cenie nabytych wyrobów węglowych, a następnie do występowania o jej zwrot oraz udokumentowania ich nabycia i zużycia do celów zwolnionych. Rozwiązanie takie z pewnością nie byłoby ani ułatwieniem dla tych podmiotów, ani zmniejszeniem obciążeń biurokratycznych.

Z poważaniem

 

Podsekretarz stanu

Jacek Kapica