ZASADY ROZLICZANIA PODATKU VAT PRZEZ ROLNIKÓW

1. Rolnik jako podatnik VAT

W myśl przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług podatnikami tego podatku są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Przy czym działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługo-dawców, w tym rolników, a w szczególności obejmuje czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art.15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT).

Przez działalność rolniczą rozumieć należy produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, gruntową, szklarniową i pod folią, produkcję roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadowniczą, chów, hodowlę i produkcję materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego lub fermowego oraz chów i hodowlę ryb i innych organizmów żyjących w wodzie, a także uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin „in vitro”, fermową hodowlę i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowlę i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, chów i hodowlę dżdżownic, entomofagów i jedwabników, prowadzenie pasiek oraz chów i hodowlę innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym oraz sprzedaż produktów gospodarki leśnej i łowieckiej, z wyjątkiem drewna okrągłego z drzew tropikalnych (PKWiU 02.20.13.0) oraz bambusa (PKWiU ex 01.29.30.0), a także świadczenie usług rolniczych (art.2 pkt 15 ustawy o VAT).

Natomiast w myśl art.2 pkt 21 ustawy o VAT, usługami rolniczymi są usługi wymienione w załączniku nr 2 do ustawy, a więc:

• a) PKWiU ex 01.6: usługi związane z rolnictwem oraz chowem i hodowlą zwierząt, z wyjątkiem usług weterynaryjnych, podkuwania koni i prowadzenia schronisk dla zwierząt gospodarskich (PKWiU ex 01.62.10.0),

• b) PKWiU ex 02.40.10: usługi związane z leśnictwem z wyłączeniem patrolowania lasów wykonywanego na zlecenie przez jednostki inne niż leśne (PKWiU ex 02.40.10.3) oraz doradztwa w zakresie zarządzania lasami,

• c) PKWiU ex 03.00.7: usługi wspomagające rybactwo, z wyłączeniem: usług związanych z rybołówstwem morskim (PKWiU ex 03.00.71.0),

• d) PKWiU 77.31.10.0: wynajem i dzierżawa maszyn i urządzeń rolniczych, bez obsługi.

Ustawa o podatku od towarów i usług wyróżnia dwie grupy rolników:

• rolnik ryczałtowy,

• rolnik rozliczających się na zasadach ogólnych.

2. Rolnik ryczałtowy

2.1. Definicja i prawa rolnika ryczałtowego

Definicję rolnika ryczałtowego zawiera art.2 pkt 19 ustawy o VAT, zgodnie z którą jest to rolnik:

• dokonujący dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczący usługi rolnicze,

• korzystający ze zwolnienia od podatku na podstawie art.43 ust.1 pkt 3 tj. zwolnienia dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego,

• nie zobowiązany na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych.

W tym miejscu chcielibyśmy zwrócić uwagę na fakt, iż na mocy art.43 ust.3 i 5 ustawy o VAT, rolnik ryczałtowy dokonujący dostawy produktów rolnych lub świadczący usługi rolnicze zwolnione od podatku na podstawie w/w ust.1 pkt 3, może zrezygnować z tego zwolnienia pod warunkiem dokonania zgłoszenia rejestracyjnego jako czynny podatnik VAT. Rolnik ryczałtowy, który zrezygnował ze zwolnienia od podatku, może po upływie 3 lat od daty rezygnacji ze zwolnienia ponownie skorzystać z tego zwolnienia pod warunkiem pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca (kwartału), od którego chce skorzystać ze zwolnienia.

W związku ze zwolnieniem z opodatkowania VAT dostawy towarów oraz świadczenia usług przez rolnika ryczałtowego na mocy art.117 ustawy o VAT w zakresie prowadzonej działalności rolniczej jest on zwolniony z obowiązku:

• wystawiania faktur,

• prowadzenia ewidencji VAT dostaw i nabyć towarów i usług,

• składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowych VAT,

• dokonania zgłoszenia rejestracyjnego jako czynny podatnik VAT.

2.2. Rozliczanie transakcji

2.2.1. Faktura VAT RR

Rolnik ryczałtowy dokonujący dostawy produktów rolnych dla czynnego podatnika VAT otrzymuje od nabywcy fakturę VAT-RR dokumentującą transakcję. W tym przypadku fakturę wystawia nabywca, a nie jak w większości przypadków sprzedawca. Faktura powinna być sporządzona w dwóch egzemplarzach, a jej oryginał przekazywany jest dostawcy. Zgodnie z art. 116 ust. 2 ustawy o VAT faktura, powinna być oznaczona jako „Faktura VAT RR” i powinna zawierać co najmniej:

1. imię i nazwisko lub nazwę albo nazwę skróconą dostawcy i nabywcy oraz ich adresy;

2. numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL dostawcy i nabywcy;

3. numer dowodu osobistego dostawcy lub innego dokumentu stwierdzającego jego tożsamość, datę wydania tego dokumentu i nazwę organu, który wydał dokument, jeżeli rolnik ryczałtowy dokonujący dostawy produktów rolnych jest osobą fizyczną;

4. datę dokonania nabycia oraz datę wystawienia i numer kolejny faktury;

5. nazwy nabytych produktów rolnych;

6. jednostkę miary i ilość nabytych produktów rolnych oraz oznaczenie (opis) klasy lub jakości tych produktów;

7. cenę jednostkową nabytego produktu rolnego bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;

8. wartość nabytych produktów rolnych bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;

9. stawkę zryczałtowanego zwrotu podatku;

10. kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku od wartości nabytych produktów rolnych;

11. wartość nabytych produktów rolnych wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku;

12. kwotę należności ogółem wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku, wyrażoną cyfrowo i słownie;

13. czytelne podpisy osób uprawnionych do wystawienia i otrzymania faktury lub podpisy oraz imiona i nazwiska tych osób.

Faktura ta powinna zawierać oświadczenie dostawcy produktów rolnych o treści:

„Oświadczam, że jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku od towarów i usług na podstawie art.43 ust.1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług”.

2.2.2. Zryczałtowany zwrot podatku

Rolnikowi ryczałtowemu dokonującemu dostawy produktów rolnych dla podatnika podatku, który rozlicza ten podatek, przysługuje zryczałtowany zwrot podatku z tytułu nabywania niektórych środków produkcji dla rolnictwa opodatkowanych tym podatkiem. Kwota zryczałtowanego zwrotu podatku jest wypłacana rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę produktów rolnych (art.115 ust.1 ustawy o VAT). Natomiast stawka zryczałtowanego zwrotu podatku wynosi 6,5% kwoty należnej z tytułu dostawy produktów rolnych pomniejszonej o kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku. Jednak zgodnie z art.146a pkt 3 ustawy o VAT do 31 grudnia 2016 roku stawka podatku wynosi 7%.

Kwota ta wypłacana jest przez nabywcę produktów rolnych.

PAMIĘTAJ: Obowiązkiem rolnika ryczałtowego jest przechowywanie oryginału faktury VAT-RR oraz kopii oświadczenia przez okres 5 lat, licząc od końca roku, w którym wystawiono fakturę.

2.2.3. Podatek naliczony u nabywcy

Wypłacony dla rolnika ryczałtowego zwrot podatku stanowi dla nabywcy kwotę podatku naliczonego, w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym dokonano zapłaty (art.116 ust.6 ustawy o VAT). Spełnione muszą być jednak następujące warunki by podatnik z tego prawa mógł skorzystać:

1. nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną;

2. zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego nie później niż 14 dnia, licząc od dnia zakupu, z wyjątkiem przypadku, gdy rolnik zawarł umowę z podmiotem nabywającym produkty rolne określającą dłuższy termin płatności - dotyczy tej części zapłaty, która stanowi różnicę między kwotą należności za dostarczone produkty rolne a kwotą należności za towary i usługi dostarczone rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę tych produktów rolnych (art.116 ust.8 ustawy o VAT).

3. w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należności za produkty rolne zostaną podane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej nabycie tych produktów albo na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane identyfikacyjne dokumentu stwierdzającego dokonanie zapłaty.

Brak spełnienia któregokolwiek z ww. warunków pozbawia podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Prosimy także pamiętać, iż:

• za datę dokonania zapłaty uważa się datę wydania dyspozycji bankowej przekazania środków finansowych na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, jeżeli dyspozycja ta została zrealizowana (art.116 ust.7 ustawy o VAT),

• przez należności za towary i usługi dostarczane rolnikowi ryczałtowemu, o których mowa w ust. 8, rozumie się również potrącenia z tytułu spłat rat pożyczek i zaliczek udzielanych rolnikowi ryczałtowemu dostarczającemu produkty rolne, dokonane przez podatnika nabywającego te produkty, pod warunkiem że:

1. zaliczka została przekazana na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, a na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane identyfikacyjne dokumentu potwierdzającego dokonanie tej wpłaty;

2. raty i pożyczki wynikają z umów zawartych w formie pisemnej (art.116 ust.9 ustawy o VAT).

Przykład 1

Podatnik „A” jest producentem soków owocowych. Towar w postaci owoców zakupił od rolników producentów krajowych. Po ich nabyciu wystawił faktury VAT RR. Za zakupy od rolnika Jana Kowalskiego zapłata nastąpiła przelewem na rachunek bankowy rolnika. Natomiast za zakupy dokonane na targowisku od rolnika Zofii Nowak „A” zapłacił gotówką.

1. Za zakupy dokonane od Jana Kowalskiego „A” przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, przy spełnieniu warunku, iż płatność za zakupiony towar nastąpi w terminie 14 dni od dnia zakupu, wystawiona będzie faktura zawierająca opisane wyżej elementy, a na dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty zostaną podane dane z takiej faktury.

2. Za zakupy dokonane na targowisku od rolnika Zofii Nowak „A” nie będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Przykład 2

Podatnik „B” świadczy usługi wynajmu sprzętu rolniczego. Maszynę rolniczą wypożycza rolnikowi ryczałtowemu. Płatność za wynajem nastąpi w postaci produktów rolnych wyprodukowanych przez rolnika. Zatem „B” przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego. Bowiem w sytuacji, gdy towary dostarczone przez nabywcę rolnikowi ryczałtowemu w całości pokryją kwotę należności za dostarczone produkty rolne nie wystąpi obowiązek zapłaty na rachunek bankowy.

3. Rolnik rozliczający się na zasadach ogólnych

3.1. Zasady podstawowe

Rolnik ryczałtowy może zrezygnować z ryczałtowego rozliczenia VAT, a tym samym przejść na zasady ogólne poprzez złożenie zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R przed rozpoczęciem miesiąca, w którym ma nastąpić rezygnacja. Dokonując rejestracji jako podatnik VAT rolnik nie może korzystać ze statusu rolnika ryczałtowego z tytułu sprzedaży własnych płodów rolnych. Od momentu rejestracji jako czynny podatnik VAT rolnik traci prawo do żądania od nabywcy faktur VAT-RR i nie może się ubiegać o zwrot VAT z tytułu dostawy produktów rolnych na rzecz nabywców będących czynnymi podatnikami VAT.

PAMIĘTAJ: Rolnik, który zrezygnował ze zwolnienia związanego z systemem zryczałtowanego zwrotu podatku VAT, może ponownie skorzystać z tego zwolnienia dopiero po upływie 3 lat od daty rezygnacji ze zwolnienia, pod warunkiem pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca (kwartału), od którego zamierza skorzystać ze zwolnienia.

Od momentu rejestracji rolnik staje się czynnym podatnikiem VAT, który jest zobowiązany do:

• opodatkowania sprzedaży towarów i usług wg właściwych stawek podatku VAT - w przypadku rolników często wykorzystywanymi stawkami są 5% i 8%, a rzadziej standardowa stawka 23%,

• dokumentowania sprzedaży fakturami VAT spełniającymi wymagania art. 106a do 106n ustawy o podatku od towarów i usług,

• prowadzenia ewidencji zakupów i sprzedaży VAT,

• rozliczania podatku VAT w terminowo składanych deklaracjach podatkowych – rolnik może wybrać rozliczanie miesięczne (do 25 dnia kolejnego miesiąca) lub kwartalne (do 25 dnia miesiąca następującego po zakończeniu kwartału), a wyboru dokonuje się przy rejestracji na formularzu VAT-R,

• dokonywania terminowych wpłat podatku.

Natomiast prawem, jakie nabędzie rolnik po uzyskaniu statutu czynnego podatnika VAT, jest możliwość pomniejszania podatku należnego o podatek naliczony uwzględniony przy zakupie towarów lub usług. Oznacza to, że rolnik będzie mógł odliczyć VAT naliczony na podstawie faktur VAT dokumentujących dokonane przez niego zakupy. Podstawą rozliczeń będą posiadane faktury VAT oraz prowadzona zgodnie z nimi ewidencja zakupów VAT.

PAMIĘTAJ: Prawo do pomniejszenia podatku należnego o podatek naliczony istnieje jedynie wtedy, gdy zakupione towary i usługi wykorzystywane są do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT (art. 86 ust. 1 ustawy).

3.2. Wybór opodatkowania na zasadach ogólnych - prawo do korekty podatku naliczonego

W przypadku rezygnacji przez rolnika z ryczałtowego rozliczenia VAT, a tym samym przejście na zasady ogólne, przysługuje odliczenie podatku naliczonego od zakupów dokonanych przed zmianą sposobu rozliczania. Występuje wówczas sytuacja, gdy nabyte towary zmieniają swoje przeznaczenie.

W tym miejscu chcielibyśmy wskazać, iż zasady korekty po zmianie przeznaczenia zakupionego towaru obszernie i szczegółowo omówiliśmy w numerze z grudnia 2015 roku Sposób na VAT.

Przykład 3

Rolnik w kwietniu 2014 roku nabył ciągnik rolniczy o wartości początkowej przekraczającej 15.000 zł. Rolnik działał jako podatnik zwolniony od VAT. Zatem zakup ten został dokonany z zamiarem wykorzystania przedmiotowego ciągnika do sprzedaży zwolnionej i rolnik nie miał prawa do odliczenia VAT. Od 1 kwietnia 2015 roku uzyskał status czynnego zarejestrowanego podatnika podatku od towarów i usług. Zatem zakupiony ciągnik wykorzystywany jest do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. W tej sytuacji zastosowanie znajdą regulacje zawarte w art. 91 ust. 7 i ust. 7a ustawy o VAT dające prawo do dokonania odliczenia podatku naliczonego poprzez korektę na zasadach przewidzianych w art. 91 ust. 2 zdanie pierwsze i drugie oraz ust. 3 ww. ustawy.

Zatem w przypadku wykorzystywania ciągnika rolniczego do czynności opodatkowanych w 2015 roku, oddanego do użytkowania w 2014 roku, Rolnik ma prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego poniesionego przy zakupie przedmiotowego ciągnika. Przy czym powinien dokonywać odliczenia 1/5 kwoty podatku naliczonego za każdy rok, w którym ciągnik ten będzie wykorzystywany do czynności opodatkowanych podatkiem VAT. Korekty tej więc będzie można dokonać za 2015 rok, a następnie za lata 2016, 2017 i 2018. Jeżeli natomiast w okresie tym nastąpi kolejna zmiana przeznaczenia ww. ciągnika, Rolnik winien dokonać stosownej korekty.

4. Czy rolnikowi warto wybrać opodatkowanie VAT

Rolnik ma możliwość zdecydowania o opodatkowaniu swojej działalności podatkiem VAT. Decyzja o rezygnacji ze zwolnienia powinna być przez rolnika dobrze przemyślana, bowiem aby do niego powrócić musi minąć okres 3 lat od momentu rejestracji. Podstawowym pytaniem w sytuacji rozważania takiego wyboru jest, czy to się opłaca. W celu udzielenia odpowiedzi na to pytanie rozważymy najważniejsze kryteria, które należy wziąć pod uwagę:

1. Status odbiorcy towarów lub usług

a) Nabywcami są podmioty, które nie są czynnymi podatnikami VAT

w sytuacji gdy rolnik kieruje swoje usługi lub sprzedaż towarów do nabywców, którzy nie rozliczają VAT, wówczas korzystny może okazać się wybór zwolnienia od podatku od towarów i usług. W tym przypadku bowiem, z uwagi na to, że odbiorca nie może odliczyć podatku z otrzymanych faktur, VAT doliczony przez sprzedawcę do ceny staje się dla odbiorcy kosztem. Oferta cenowa bez VAT jest korzystniejsza dla nabywcy, gdyż koszt zakupu jest dla niego mniejszy o wartość podatku;

b) Nabywcami towarów lub usług są podmioty zarejestrowane jako czynni podatnicy VAT

W sytuacji gdy rolnik kieruje swoje usługi lub sprzedaż towarów do podmiotów, które są podatnikami VAT, wówczas korzystne jest bycie „vatowcem”. W tym przypadku dla kontrahentów istotne jest otrzymanie faktury z naliczonym VAT, gdyż mogą odliczyć ten podatek i przez to pomniejszyć w deklaracji podatek do zapłaty do urzędu skarbowego. Z reguły firmy, które są „vatowcami” chętniej współpracują z „czynnymi” podatnikami VAT.

2. Kryterium dokonywanych zakupów

Posiadając status czynnego podatnika podatku VAT, możemy w całości i na bieżąco odliczyć w deklaracji VAT zapłacony w cenie nabywanych towarów i usług, a w konsekwencji ostateczny koszt naszych zakupów będzie niższy o kwotę tego podatku. W sytuacji, gdy korzystamy ze zwolnienia od VAT, nie możemy odliczyć zapłaconego podatku, a zatem podatek ten staje się dla nas kosztem.

Należy zatem rozważyć wartość i strukturę zakupów. Jeżeli ich wartość nie jest wysoka, lub gdy dostawcami są podmioty niebędące czynnymi podatnikami VAT, bardziej opłacalny może okazać się wybór zwolnienia. W przeciwnym przypadku, należy rozważyć rejestrację dla potrzeb podatku od towarów i usług po to, żeby podatek płacony sprzedawcom w cenie towarów nie zwiększał kosztów działalności.

3. Inwestycje

Należy również przyjrzeć się ponoszonym nakładom inwestycyjnym. Większość sprzedawców towarów lub usług (np. budowlanych) będzie czynnymi podatnikami VAT, a więc otrzymamy fakturę z tym podatkiem. Najczęściej na inwestycje ponosimy stosunkowo duże nakłady finansowe, a zatem korzystna może okazać się możliwość odliczenia podatku naliczonego z tytułu poczynionych inwestycji.

4. Stawka VAT przy sprzedaży towarów lub usług

W przypadku gdy sprzedaż towarów lub usług jest opodatkowana stawką VAT niższą niż podstawowa – tak jak w przypadku działalności rolniczej, wybór statusu czynnego podatnika staje się bardziej opłacalny. Towary lub usługi, które są opodatkowane stawkami niższymi, są bardziej konkurencyjne ze względu na niższą cenę. Jednocześnie dokonując zakupów można w całości odzyskać VAT zapłacony w momencie zakupu.

Podsumowując, dla rolnika decyzja o opodatkowaniu podatkiem VAT może okazać się korzystna, jeżeli planuje zainwestować w rozwój, rozbudowę gospodarstwa np. zakupić nowy sprzęt rolniczy lub wykonać kosztowne inwestycyjne, z uwagi na duże kwoty podatku naliczonego w stawce 23%, a także w sytuacji ponoszonych wysokich nakładów pieniężnych na utrzymanie gospodarstwa. Korzystnie jest być „vatowcem” w przypadku, gdy klientami są podatnicy VAT, występują wysokie koszty zakupów, a także gdy sprzedaż opodatkowana jest obniżonymi stawkami podatku.

Przed podjęciem decyzji o rejestracji jako czynny podatnik VAT warto zebrać i prze-analizować dokumenty zakupu towarów i usług dla gospodarstwa rolnego. Dzięki temu możliwe będzie dokonanie analizy sprzedaży oraz zakupów poprzez porównanie kwot podatku naliczonego od zakupów z kwotą podatku należnego od sprzedaży, a przez to obliczenie kwoty VAT do zapłaty lub do zwrotu.

Prosimy jednak pamiętać, iż w sytuacji, gdy u rolnika gospodarstwo rolne jest połączone z gospodarstwem domowym, warunkiem odliczenia jest dokonanie zakupów służących sprzedaży opodatkowanej, w innym wypadku nie ma takiej możliwości. Każdy zakup musi mieć swoje przeznaczenie związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. W przypadku np. remontów dotyczących zarówno gospodarstwa rolnego, jak i domowego podatek naliczony oblicza się według udziału procentowego tzw. odliczenie proporcjonalne. Zasady takiego odliczania obszernie i szczegółowo omówiliśmy w numerze z grudnia 2015 roku Sposób na VAT.

5. Czy można być rolnikiem ryczałtowym i prowadzić działalność na zasadach ogólnych VAT

W przypadku, gdy rolnik ryczałtowy prowadzi również działalność gospodarczą, ale nie będącą działalnością rolniczą np. pensjonat, warsztat, usługi budowlane to może pozostać rolnikiem ryczałtowym prowadzącym dodatkowo działalność gospodarczą opodatkowaną VAT na zasadach ogólnych.

Natomiast, jeżeli rolnik ryczałtowy prowadzi kilka rodzajów działalności, jednak każda działalność gospodarcza będzie spełniała definicję działalności rolniczej zgodnie z powołanym na wstępie art.2 pkt 15 ustawy o VAT, wówczas nie może być jednocześnie rolnikiem ryczałtowym, a dla innej działalności rozliczać się na zasadach ogólnych.

Przykład 4

Pan Jan Kowalski jest rolnikiem ryczałtowym. Zamierza otworzyć warsztat samochodowy. W tym przypadku Pan Kowalski może być rolnikiem ryczałtowym sprzedając płody rolne. Natomiast prowadząc warsztat może wybrać rozliczanie jako czynny podatnik VAT.

Przykład 5

Pan Michał Nowak jest rolnikiem ryczałtowym posiadającym warzywne gospodarstwo rolne. Pan Nowak zakupił sprzęt rolniczy i zamierza dodatkowo świadczyć usługi orania. W celu odliczenia VAT od inwestycji chciałby zarejestrować się do VAT, ale tylko w zakresie usług orania. Pan Nowak nie może rozliczać się na zasadach ogólnych tylko w zakresie orania. Jeśli chciałby zarejestrować się do VAT, wówczas musiałby zrezygnować ze zwolnienia od VAT jako rolnik ryczałtowy na rzecz zasad ogólnych rozliczania VAT.

6. Rolnik a kasa fiskalna

Obowiązek posiadania kasy fiskalnej ma każdy przedsiębiorca, który dokonuje sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Jeżeli rolnik jest czynnym podatnikiem VAT i dokonuje sprzedaży na rzecz osób prywatnych, wówczas ma obowiązek rejestrowania tej sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej.

Po spełnieniu określonych warunków rolnik może mieć prawo do skorzystania ze zwolnienia z ewidencjonowania sprzedaży na kasie. Minister Finansów w rozporządzeniu z 4 listopada 2014 roku w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących wymienił podatników oraz czynności, wobec których można zastosować zwolnienie z kasy fiskalnej. Decydującym czynnikiem określającym czy rolnik może skorzystać ze zwolnienia z kasy, jest rodzaj sprzedaży oraz obrót. Z §2 ust.1 powołanego rozporządzenia wynika, że zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2016 roku, czynności wymienione w załączniku do rozporządzenia:

• w poz.1: usługi związane z rolnictwem oraz chowem i hodowlą zwierząt z wy-łączeniem usług weterynaryjnych – z wyjątkiem usług podkuwania koni (PKWiU ex 01.62.10.0),

• w poz.48: dokonywane przez rolników ryczałtowych dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczących usługi rolnicze, korzystających ze zwolnienia od podatku na podstawie art.43 ust.1 pkt 3 ustawy.

Ponadto rolnik ma prawo skorzystać ze zwolnienia z uwagi na wysokość osiąganych obrotów z tytułu sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Wysokość limitu uprawniającego do zwolnienia wynosi 20.000 zł (§ 3 ust.1 i 2 rozporządzenia). Dotyczy on zarówno podatników kontynuujących sprzedaż na rzecz osób nieprowadzących działalności i rolników ryczałtowych, jak i rozpoczynających ten rodzaj sprzedaży.

WAŻNE: Osoby rozpoczynające sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych powinny obliczyć limit zwolnienia w proporcji do okresu dokonywania sprzedaży/świadczenia usług dla osób prywatnych i rolników ryczałtowych w danym roku podatkowym.

Prosimy pamiętać, iż w przypadku, gdy wartość sprzedaży na rzecz osób nieprowadzących działalności oraz rolników ryczałtowych przekroczy z tego tytułu w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w danym roku limit 20.000 zł, wówczas rolnik traci prawo do zwolnienia z ewidencji za pomocą kasy fiskalnej po upływie dwóch miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło to przekroczenie. Zatem, rolnik ma dwa miesiące na to, aby dokonać zakupu i zarejestrować kasę fiskalną.

Podstawa prawna: art. 2 pkt 15, pkt 19 i pkt 21, art. 15 ust. 1 i 2, art.43 ust.1 pkt 3, ust. 3 i ust.5, art. 115 ust. 1, art. 116 ust. 2, ust. 6-9, art. 117, art. 146a pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług, §2 ust.1 i §3 ust.1 i 2 rozporządzenia Ministra Finansów z 7 listopada 2014 roku w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.