Zniszczenie towaru a prawo do odliczenia VAT

ODPOWIEDŹ

Spółka zachowa pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów, jeżeli towary te miały służyć czynnościom opodatkowanym, a zostały uszkodzone lub zniszczone z przyczyn niezależnych od nabywcy.

UZASADNIENIE

Zgodnie z art.86 ust.1 ustawy o podatku od towarów i usług w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124. Z powyższego wynika, iż prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, w związku z którymi podatek został odliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Możliwość odliczenia podatku naliczonego nie stanowi przywileju dla podatnika, lecz jest podstawowym uprawnieniem, wynikającym z samej konstrukcji podatku od wartości dodanej.

Prawo do odliczenia powinno być realizowane niezwłocznie po powstaniu podatku naliczonego, tak więc decydujące znaczenie dla oceny istnienia prawa do odliczenia ma zamierzony (zadeklarowany) związek podatku naliczonego z czynnościami opodatkowanymi. Jeśli podatnik zamierza przeznaczyć dane towary lub usługi na cele działalności opodatkowanej wówczas jest on uprawniony do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów i usług. Zatem najistotniejszym warunkiem umożliwiającym podatnikowi podatku od towarów i usług skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Ustawodawca stworzył podatnikom prawo do odliczenia podatku naliczonego w określonych terminach, pod warunkiem spełnienia przez nich zarówno tzw. przesłanek pozytywnych (m.in. tego, że zakupy towarów i usług będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych) oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy.

Z pytania wynika, że zakupili Państwo od producenta towar, którego partia okazała się wadliwa. W związku z czym sporządzony został protokół zniszczenia. Ponadto towar zamókł podczas transportu, czego nie mogą Państwo udowodnić. W takim przypadku powstaje wątpliwość, czy skorygować podatek naliczony od wadliwego towaru, który nie zostanie sprzedany.

Zagadnienia dotyczące korekty podatku naliczonego uregulowane zostały w art.91 ustawy o podatku od towarów i usług. I tak, w myśl art.91 ust.7d ustawy, w przypadku zmiany prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony od towarów i usług, innych niż wymienione w ust.7a i 7b, w szczególności towarów handlowych lub surowców i materiałów, nabytych z zamiarem wykorzystania ich do czynności w stosunku do których przysługuje pełne prawo do obniżenia podatku należnego lub do czynności, w stosunku do których prawo do obniżenia podatku należnego nie przysługuje, i niewykorzystanych zgodnie z takim zamiarem do dnia tej zmiany, korekty podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okresy rozliczeniowe, w których wystąpiła ta zmiana. Należy podkreślić, że przepis art.91 ustawy o VAT, stanowiący o korektach podatku naliczonego, nie przewiduje obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego w związku ze stwierdzonym niedoborem towarów z przyczyn niezależnych od podatnika jak np. zagubienie lub uszkodzenie towaru spowodowane przez osoby trzecie, za których działania lub zaniechania podatnik nie ponosi odpowiedzialności.

Jeżeli Spółka miała zamiar przeznaczyć nabywany towar, który następnie uległ uszkodzeniu, do sprzedaży opodatkowanej, miała prawo do odliczenia podatku naliczonego przy jego nabyciu. Natomiast nie można twierdzić, że Spółka traci to prawo, jeżeli wskutek okoliczności od niej niezależnych, towar nie może być później przedmiotem sprzedaży. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w zarówno w orzecznictwie krajowym jak i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Z orzecznictwa tego wynika, iż zasada neutralności podatku od wartości dodanej uprawnia podatnika do zachowania prawa do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów lub usług, w przypadku gdy z powodów niezależnych od podatnika (w tym w przypadkach zniszczenia, zagubienia lub kradzieży) nabyte towary i usługi nie zostały wykorzystane do prowadzenia działalności gospodarczej, ale nabycie zostało dokonane z zamiarem takiego wykorzystania. Nie można np. w przypadku zniszczenia towaru w wyniku pożaru, kradzieży czy zalania mówić o zmianie jego przeznaczenia. Zdarzenie to dzieje się bez wiedzy i przede wszystkim woli podatnika i nie powoduje obowiązku korekty podatku naliczonego odliczonego przy nabyciu towaru.

Podobne stanowisko wynika z interpretacji indywidualnych organów podatkowych, np. interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy nr ITPP1/443-1239/09/KM z 16 marca 2010 roku, czy interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach nr IBPP1/443-173/11/AW z 28 kwietnia 2011 roku. Pogląd taki prezentują również sądy administracyjne. Przykładowo, w wyroku z 14 października 2010 roku, sygn. akt I FSK 1450/09, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że przepis art.91 ust.7 ustawy o VAT należy interpretować w taki sposób, by utrata, zniszczenie lub kradzież towarów nie były uznawane za okoliczności zmieniające prawo do odliczenia. Podobne stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 27 kwietnia 2010 roku o sygn. akt I FSK 1849/09. „Jeśli zatem utracone, zniszczone lub skradzione towary były przeznaczone do działalności opodatkowanej i odliczono podatek naliczony przy ich nabyciu, nie powstaje konieczność korekty.” - uznał Sąd.

Najważniejszym przesłaniem, jakie płynie z powyższych orzeczeń jest to, że w przypadku, gdy niedobory powstały na skutek działania siły wyższej bądź czynności niezależnych od podatnika, to nie musi on dokonywać korekty podatku naliczonego (niedobory niezawinione). Przykładami takich są m.in. kradzież, pożar, powódź, utracenie lub zniszczenie towarów. W przypadku opisanym przez Państwa nabywca w żaden sposób nie przyczynił się do powstania uszkodzeń w towarze, tak więc zachowuje on prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów. Nabywca uszkodzonego towaru nie ma obowiązku korekty podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów w celu wykorzystania tych towarów do wykonywania czynności opodatkowanych (sprzedaży do klientów), które ostatecznie nie zostały wykorzystane do działalności opodatkowanej na skutek niezawinionego i udokumentowanego uszkodzenia, zniszczenia lub utraty tych towarów.

Należy nadmienić, iż gdyby niedobory powstały z przyczyn od Państwa zależnych (byłyby niedoborami zawinionymi), odliczona kwota podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów, które ostatecznie nie zostały wykorzystane do działalności opodatkowanej, winna być skorygowana.

Iwona Porez