Zwolnienia od VAT w zakresie świadczenia usług w obrocie krajowym

1. Zwolnienia od VAT - usługi

1.1. Zwolnienie dla czynności wykonywanych na rzecz członków spółdzielni

Na mocy art.43 ust.1 pkt 11 ustawy o podatku od towarów i usług, zwolnione od podatku są czynności wykonywane na rzecz członków spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali mieszkalnych, członków spółdzielni będących właścicielami lokali mieszkalnych lub na rzecz właścicieli lokali mieszkalnych nie-będących członkami spółdzielni, za które są pobierane opłaty, zgodnie z art. 4 ust. 1, 2, 4 i 5 ustawy z 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych tj.: opłaty związane z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, nieruchomości wspólnych, opłaty dotyczące wydatków związanych z działalnością społeczną, oświatową i kulturalną prowadzoną przez spółdzielnie.

1.2. Zwolnienie dla usług zarządzania

Zwolnieniem objęte są usługi zarządzania (art.43 ust.1 pkt 12 ustawy o VAT):

a) funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych

- w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych,

b) portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią,

c) ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej,

d) otwartymi funduszami emerytalnymi oraz dobrowolnymi funduszami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,

a także Funduszem Gwarancyjnym utworzonym na podstawie tych przepisów,

e) pracowniczymi programami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych,

f) obowiązkowym systemem rekompensat oraz funduszem rozliczeniowym utworzo-nymi na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a także innymi środkami i funduszami, które są gromadzone lub tworzone w celu zabezpieczenia prawidłowego rozliczenia transakcji zawartych w obrocie na rynku regulowanym w rozumieniu tych przepisów albo w obrocie na giełdach towarowych w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, przez partnera centralnego, agenta rozrachunkowego lub izbę rozliczeniową w rozumieniu przepisów o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami.

1.3. Zwolnienie dla usług udzielania licencji

Zwolnione od podatku jest udzielanie licencji lub upoważnienie do korzystania z licencji oraz przeniesienie autorskiego prawa majątkowego w rozumieniu przepisów prawa autorskiego - w odniesieniu do programu komputerowego - bez pobrania należności na rzecz placówek oświatowych, o których mowa w ust. 9 (art.43 ust.1 pkt 13 ustawy o VAT).

W tym miejscu chcielibyśmy wskazać, że przez placówki oświatowe, o których mowa powyżej, rozumie się szkoły i przedszkola publiczne i niepubliczne, szkoły wyższe i placówki opiekuńczo-wychowawcze.

1.4. Zwolnienie dla techników dentystycznych

Zwolnione od VAT jest świadczenie usług przez techników dentystycznych w ramach wykonywania ich zawodu, jak również dostawę protez dentystycznych lub sztucznych zębów przez dentystów oraz techników dentystycznych (art.43 ust.1 pkt 14 ustawy o VAT).

Istotne w tym przypadku jest to, iż nie ma wymogu, aby określone usługi były wykonywane wyłącznie przez podatników, którzy działają jako jednoosobowi przedsiębiorcy jako technicy dentystyczni. Jeśli bowiem podatnik jest podmiotem zbiorowym np. spółką kapitałową, spółką osobową, samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej, to usługi polegające na wykonywaniu czynności przez zatrudnionych u niego techników dentystycznych w ramach ich zawodu także podlegają zwolnieniu.

Należy także pamiętać, iż zwolnienie to nie dotyczy podmiotów będących pośre-dnikami np. firmy zajmującej się dostawą protez dentystycznych, które zostały zakupione od technika dentystycznego.

Przykład 1

Pan Nowak jest technikiem dentystycznym i prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, która polega na wytwarzaniu protez i wkładek dentystycznych. Protezy i wkładki sprzedaje bezpośrednio swoim klientom, a wkładki także firmie „A”.

Sprzedaż protez i wkładek bezpośrednio przez Pana Nowaka podlega zwolnieniu od podatku.

Przykład 2

Firma „A” zakupuje wkładki dentystyczne od Pana Nowaka, który jest technikiem dentystycznym. Wkładki „A” sprzedaje w swoim sklepie stacjonarnym. 

„A” nie może korzystać ze zwolnienia od podatku z uwagi na to, że dostawa ta nie jest dokonywana przez dentystę ani przez technika dentystycznego.

1.5. Zwolnienie dla gier

Zwolnieniu podlega działalność w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych, gier na automatach i gier na automatach o niskich wygranych, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od gier na zasadach określonych w odrębnej ustawie tj. na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych (art.43 ust.1 pkt 15 ustawy o VAT).

1.6. Zwolnienie dla usług pocztowych

Zwolnione od podatku są powszechne usługi pocztowe świadczone przez operatora obowiązanego do świadczenia takich usług, oraz dostawę towarów ściśle z tymi usługami związaną (art.43 ust.1 pkt 17 ustawy o VAT).

Operatorem obowiązanym do świadczenia powszechnych usług pocztowych czyli operatorem publicznym jest Poczta Polska S.A.

1.7. Zwolnienie dla usług w zakresie ochrony zdrowia

Istotą zwolnienia jest to, iż obejmuje ono tylko świadczenia medyczne wykonywane w określonym celu (tj. służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia) przez określone podmioty. Wprowadzenie tego zwolnienia miało na celu obniżenie kosztów medycznych. Zwolnienie to obejmuje:

• - usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane w ramach działalności leczniczej przez podmioty lecznicze oraz świadczone na rzecz podmiotów leczniczych na terenie ich przedsiębiorstw, w których wykonywana jest działalność lecznicza (art.43 ust.1 pkt 18 i 18a ustawy o VAT),

• - usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, świadczone w ramach wykonywania zawodów (art.43 ust.1 pkt 19 ustawy o VAT):

  • a) lekarza i lekarza dentysty,

  • b) pielęgniarki i położnej,

  • c) medycznych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011r. O działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654, nr 149, poz. 887 i nr 174, poz. 1039),

  • d) psychologa,

• - świadczenie usług, o których mowa w pkt 18 i 19, jeżeli usługi te zostały nabyte przez podatnika we własnym imieniu ale na rzecz osoby trzeciej od podmiotów, o których mowa w pkt 18 i 19 (art.43 ust.1 pkt 19a ustawy o VAT),

• - usługi transportu sanitarnego (art.43 ust.1 pkt 20 ustawy o VAT).

Należy mieć na uwadze fakt, że analizowany przepis zwalnia od podatku wyłącznie usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, nie zwalnia zatem wszystkich świadczeń, które można wykonać w ramach działalności leczniczej przez podmioty lecznicze bądź w ramach zawodów medycznych, ale tylko służące określonemu celowi. Należy zatem pamiętać, że wszędzie tam, gdzie nie ma bezpośredniego związku z leczeniem - nie ma prawa do zastosowania zwolnienia z podatku od towarów i usług.

PAMIĘTAJ: Zwolnieniu usług w zakresie ochrony zdrowia podlega określony rodzaj usług wykonywanych przez ściśle zdefiniowany krąg podmiotów, wykonujących te usługi służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia.

W tym miejscu chcielibyśmy zwrócić uwagę, iż ze zwolnienia korzystają usługi faktycznie wykonywane przez lekarza, lekarza dentystę itp., niezależnie od tego, w jakiej formie prawnej będzie działał podatnik sprzedający te usługi, np. usługi medyczne sprzedawane przez spółkę z o.o., która nie jest podmiotem leczniczym i nie zatrudnia lekarzy, lecz współpracuje z nimi na kontraktach, będą także korzystały ze zwolnienia.

Przykład 3

Firma „B” - sp. z o.o. planuje prowadzić działalność w zakresie fizjoterapii. Podmiotem formalnie świadczącym usługi będzie „B” natomiast zabiegi fizjoterapeutyczne wykonywane będą bezpośrednio przez osoby posiadające stosowne kwalifikacje zawodowe, pozostające z „B” w stosunku pracy lub będące jego zleceniobiorcami. Prowadzona działalność nie będzie wykonywana w formie Zakładu Opieki Zdrowotnej.

„B” może skorzystać ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 19 ustawy. Usługi te bowiem są świadczone w ramach wykonywania zawodów wymienionych w tym przepisie oraz służą zachowaniu, przywracaniu czy poprawie zdrowia.

Przykład 4

Pan Kowalski jest chirurgiem plastykiem wykonującym w ramach prowadzonej działalności zabiegi korekty nosa. W sierpniu 2015 roku Pan Kowalski wykonał m.in.:

a) zabieg korekty krzywej przegrody nosowej w związku z poprawieniem możliwości oddychania,

b) zabieg polegający na likwidacji garbu nosa.

Usługa a) korzysta ze zwolnienia ze względu na problemy z oddychaniem, bowiem w tym przypadku celem zabiegu jest poprawia zdrowia.

Natomiast usługa b) zaliczana jest do kategorii zabiegów estetycznych poprawiających wygląd pacjenta, a w tym przypadku głównym celem jest poprawa wyglądu pacjenta, dlatego też usługę należy opodatkować na zasadach ogólnych.

1.8. Zwolnienie dla usług świadczonych przez niezależne grupy osób, których działalność jest zwolniona

Na mocy art.43 ust.1 pkt 21 ustawy o VAT zwolnione są usługi świadczone przez niezależne grupy osób, na rzecz swoich członków:

• których działalność jest zwolniona od podatku lub w zakresie której członkowie ci nie są uznawani za podatników,

• w celu świadczenia swoim członkom usług bezpośrednio niezbędnych do wykonywania tej działalności zwolnionej lub wyłączonej od podatku,

• w przypadku gdy grupy te ograniczają się do żądania od swoich członków zwrotu kosztów do wysokości kwoty indywidualnego udziału przypadającego na każdego z nich w ogólnych wydatkach tych grup, poniesionych we wspólnym interesie,

• jeżeli zwolnienie nie spowoduje naruszenia warunków konkurencji.

1.9. Zwolnienie dla usług w zakresie pomocy społecznej

1.9.1. Na mocy art.43 ust.1 pkt 22 ustawy o VAT usługi pomocy społecznej w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej oraz usługi określone w przepisach o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, a także dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, na rzecz beneficjenta tej pomocy, wykonywane przez:

a) regionalne ośrodki polityki społecznej, powiatowe centra pomocy rodzinie, ośrodki pomocy społecznej, rodzinne domy pomocy, ośrodki wsparcia i ośrodki interwencji kryzysowej,

b) wpisane do rejestru prowadzonego przez wojewodę:

- domy pomocy społecznej prowadzone przez podmioty posiadające zezwolenie wojewody,

- placówki opiekuńczo-wychowawcze i ośrodki adopcyjno-opiekuńcze,

c) placówki specjalistycznego poradnictwa,

d) inne niż wymienione w lit. a-c placówki zapewniające całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku na podstawie zezwolenia wojewody, wpisane do rejestru prowadzonego przez wojewodę,

e) specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie.

1.9.2. Na mocy art.43 ust.1 pkt 23 ustawy o VAT usługi opieki nad osobami niepełnosprawnymi, przewlekle chorymi lub osobami w podeszłym wieku, świadczone w miejscu ich zamieszkania przez podmioty inne niż wymienione w pkt 22, oraz dostawę towarów ściśle z tymi usługami związaną.

1.9.3. Na mocy art.43 ust.1 pkt 24 ustawy o VAT usługi w zakresie opieki nad dziećmi

i młodzieżą oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane:

a) w formach i na zasadach określonych w przepisach o pomocy społecznej oraz w przepisach o systemie oświaty,

b) przez podmioty sprawujące opiekę nad dziećmi w wieku do 3 lat.

1.10. Zwolnienie dla usług w zakresie obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (art.43 ust.1 pkt 25 ustawy o VAT).

1.11. Zwolnienie dla usług edukacyjnych i zakwaterowania

Zwolnione od podatku są usługi świadczone przez:

a) jednostki objęte systemem oświaty w rozumieniu przepisów o systemie oświaty, w zakresie kształcenia i wychowania,

b) uczelnie, jednostki naukowe Polskiej Akademii Nauk oraz jednostki badawczo-rozwojowe, w zakresie kształcenia na poziomie wyższym

- oraz dostawa towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane (art.43 ust.1 pkt 26 ustawy o VAT).

Ponadto zwolnione od VAT są usługi:

• prywatnego nauczania na poziomie przedszkolnym, podstawowym, gimnazjalnym, ponadgimnazjalnym i wyższym, świadczone przez nauczycieli (art.43 ust.1 pkt 27 ustawy o VAT),

• nauczania języków obcych oraz dostawa towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, inne niż wymienione w pkt 26, pkt 27 i pkt 29 (art.43 ust.1 pkt 28 ustawy o VAT),

• kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, inne niż wymienione w pkt 26 (art.43 ust.1 pkt 29 ustawy o VAT):

  • a) prowadzone w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach, lub

  • b) świadczone przez podmioty, które uzyskały akredytację w rozumieniu przepisów o systemie oświaty - wyłącznie w zakresie usług objętych akredytacją, lub

  • c) finansowane w całości ze środków publicznych 

- oraz świadczenie usług i dostawa towarów ściśle z tymi usługami związane;

• usługi zakwaterowania (art.43 ust.1 pkt 30 ustawy o VAT):

  • a) w bursach i internatach świadczone na rzecz uczniów i wychowanków szkół prowadzących te bursy i internaty,

  • b) w domach studenckich świadczone na rzecz studentów i doktorantów uczelni prowadzących te domy studenckie,

  • c) świadczone na rzecz uczniów i wychowanków lub studentów i doktorantów przez podmioty inne niż wymienione w lit. a i b, pod warunkiem że szkoły lub uczelnie mają z tymi podmiotami zawarte umowy dotyczące zakwaterowania swoich uczniów i wychowanków lub studentów i doktorantów.

Przykład 5

Firma „C” prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług edukacyjnych (szkoła językowa). „C” nie jest objęta systemem oświaty, nie jest zgłoszoną placówką kultury ani też poradnią psychologiczno-pedagogiczną. „C” będzie prowadziła zajęcia uzupełniające dla uczniów z takich przedmiotów jak język polski i matematyka. Zajęcia te będą prowadzić nauczyciele zatrudnieni przez wnioskodawcę na umowy zlecenie. „C” musi opodatkować usługę świadczenia zajęć uzupełniających, bowiem:

• nie jest jednostką objętą systemem oświaty, nie jest ani uczelnią, jednostką naukową Polskiej Akademii Nauk, czy też jednostką badawczo-rozwojową, a zatem nie spełnia przesłanek o charakterze podmiotowym wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 26 ustawy o VAT,

• usługi te nie będą świadczone osobiście przez usługodawcę będącym nauczycielem, bowiem prywatne nauczanie obejmuje czynności wykonywane przez nauczycieli na ich własny rachunek i odpowiedzialność, a zatem nie zostanie spełniona przesłanka z art. 43 ust. 1 pkt 27 ustawy o VAT.

Przykład 6

W ramach dodatkowej działalności Podatnik „D” zamierza świadczyć usługi zakwatero-wania w bursie zarówno dla grup zorganizowanych (wycieczki) jak również dla osób indywidualnych. Usługi, które w przyszłości „D” zamierza świadczyć podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

1.12. Na mocy art.43 ust.1 pkt 31 ustawy o VAT zwolnienie dla usług oraz dostawy towarów ściśle z tymi usługami związaną, realizowane przez:

a) kościoły i związki wyznaniowe, o których mowa w przepisach o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w przepisach o stosunku Państwa do kościołów i innych związków wyznaniowych,

b) organizacje powołane do realizacji celów o charakterze politycznym, związkowym, patriotycznym, filozoficznym, filantropijnym lub obywatelskim

- w zakresie interesu zbiorowego swoich członków, wykonywane na rzecz ich członków w zamian za składki, których wysokość i zasady ustalania wynikają z przepisów statutowych tych podmiotów, pod warunkiem że podmioty te nie są nastawione na osiąganie zysków, jeżeli zwolnienie nie spowoduje naruszenia warunków konkurencji.

1.13. Zwolnienie dla usług w zakresie sportu i wychowania fizycznego

Zwolnieniu podlegają usługi ściśle związane ze sportem lub wychowaniem fizycznym świadczone przez kluby sportowe, związki sportowe oraz związki stowarzyszeń i innych osób prawnych, których celem statutowym jest działalność na rzecz rozwoju i upowszechniania sportu, pod warunkiem że:

a) są one konieczne do organizowania i uprawiania sportu lub organizowania wychowania fizycznego i uczestniczenia w nim,

b) świadczący te usługi nie są nastawieni na osiąganie zysków,

c) są one świadczone na rzecz osób uprawiających sport lub uczestniczących w wychowaniu fizycznym

- z wyłączeniem usług związanych z działalnością marketingową oraz reklamowo-promocyjną, wstępu na imprezy sportowe, usług odpłatnego prowadzenia statków przeznaczonych do uprawiania sportu i rekreacji, usług odpłatnego zakwaterowania związanych ze sportem lub wychowaniem fizycznym oraz usług wynajmu sprzętu sportowego i obiektów sportowych za odpłatnością (art.43 ust.1 pkt 32 ustawy o VAT).

Przykład 7

Klub sportowy „Spartakus” zamierza rozszerzyć działalność o wypożyczalnię dla ludności sprzętu sportowego m.in. rowerów, rakiet do tenisa.

Zwolnieniu od podatku nie podlegają usługi związane z wynajmem sprzętu sportowego. Zatem „Spartakus” ma obowiązek opodatkować wynajem sprzętu na zasadach ogólnych.

1.14. Zwolnienie dla usług kulturalnych

Na mocy art.43 ust.1 pkt 33 ustawy o VAT ze zwolnienia korzystają – usługi kulturalne świadczone przez:

a) podmioty prawa publicznego lub inne podmioty uznane na podstawie odrębnych przepisów za instytucje o charakterze kulturalnym lub wpisane do rejestru instytucji kultury, prowadzonego przez organizatora będącego podmiotem tworzącym instytucje kultury w rozumieniu przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, oraz dostawę towarów ściśle z tymi usługami związaną,

b) indywidualnych twórców i artystów wykonawców, w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzane w formie honorariów, w tym za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania utworów.

PAMIĘTAJ: Zwolnienie dla usług opisanych w pkt 1.12, 1.13, 1.14a stosuje się, pod warunkiem że: podmioty wykonujące czynności, o których mowa w tych przepisach, nie osiągają w sposób systematyczny zysków z tej działalności, a w przypadku ich osiągnięcia są one przeznaczane w całości na kontynuację lub doskonalenie świadczonych usług (art.43 ust. 18).

Prosimy pamiętać, że z art.43 ust. 19 ustawy o VAT wynika, iż zwolnienie usług kulturalnych nie ma zastosowania do:

1) usług związanych z filmami i nagraniami na wszelkich nośnikach;

2) wstępu:

- na spektakle, koncerty, przedstawienia i imprezy w zakresie twórczości i wykonawstwa artystycznego i literackiego,

- do wesołych miasteczek, parków rozrywki, cyrków, dyskotek, sal balowych,

- do parków rekreacyjnych, na plaże i do innych miejsc o charakterze kulturalnym,

3) wstępu oraz wypożyczania wydawnictw w zakresie usług świadczonych przez biblioteki, archiwa, muzea i innych usług związanych z kulturą,

4) usług związanych z produkcją filmów i nagrań na wszelkich nośnikach,

5) działalności agencji informacyjnych,

6) usług wydawniczych,

7) usług radia i telewizji, z zastrzeżeniem ust. 1 pkt 34,

8) usług ochrony praw.

WAŻNE: Zwolnienia, o których mowa w ww. pkt 18, 18a, 22-24, 26, 28, 29, 31, 32 i 33 lit.a nie mają zastosowania do dostawy towarów lub świadczenia usług ściśle związanych z usługami podstawowymi, jeżeli:

- nie są one niezbędne do wykonania usługi podstawowej, zwolnionej zgodnie z ww. pkt, lub

- ich głównym celem jest osiągnięcie dodatkowego dochodu przez podatnika, przez konkurencyjne wykonywanie tych czynności w stosunku do podatników niekorzystających z takiego zwolnienia (art.43 ust.17 ustawy o VAT).

1.15. Zwolnieniu podlegają - na mocy art.43 ust.1 pkt 34 ustawy o VAT - usługi związane z realizacją zadań radiofonii i telewizji świadczone przez jednostki publicznej radiofonii i telewizji, z wyłączeniem:

a) usług związanych z filmami i nagraniami na wszelkich nośnikach,

b) usług w zakresie produkcji filmów reklamowych i promocyjnych,

c) usług reklamowych i promocyjnych,

d) działalności agencji informacyjnych.

1.16. Zwalnia się od podatku zapewnienie personelu przez kościoły i związki wyznaniowe, o których mowa w pkt 31 lit. a, lub instytucje filozoficzne dla działalności, o której mowa w pkt 18, 22, 24, 26 i 28-30, w celu zapewnienia opieki duchowej (art.43 ust.1 pkt 35 ustawy o VAT).

1.17. Zwolnienie dla usług w zakresie wynajmowania

Usługi w zakresie wynajmowania lub wydzierżawiania nieruchomości o charakterze mieszkalnym lub części nieruchomości, na własny rachunek, wyłącznie na cele mieszkaniowe (art.43 ust.1 pkt 36 ustawy o VAT).

WAŻNE: Zwolnienie w zakresie wynajmowania nie ma zastosowania do usług związanych z zakwaterowaniem (PKWiU 55) wymienionych w poz. 163 załącznika nr 3 do ustawy o VAT (art.43 ust.20 ustawy o VAT).

Przykład 8

Państwo Kowalscy posiadają nieruchomość, w której znajdują się wynajmowane osobom fizycznym dwa mieszkania oraz wynajmowany firmie „@” lokal użytkowy. Zwolnieniu od podatku podlega jedynie wynajem lokali mieszkalnych. Natomiast wynajem lokalu użytkowego podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

1.18. Zwolnienie dla usług ubezpieczeniowych i finansowych

Zwolnieniu podlegają:

• usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji (art.43 ust.1 pkt 37 ustawy o VAT),

• usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę (art.43 ust.1 pkt 38 ustawy o VAT),

• usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzanie gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę (art.43 ust.1 pkt 39 ustawy o VAT),

• usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług (art.43 ust.1 pkt 40 ustawy o VAT),

• usługi, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w:

  • a) spółkach,

  • b) innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną,

- z wyłączeniem usług przechowywania tych udziałów i zarządzania nimi (art.43 ust.1 pkt 40a ustawy o VAT),

• usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi, z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie (art.43 ust.1 pkt 41 ustawy o VAT).

Instrumentami finansowymi w rozumieniu tej ustawy są:

1) papiery wartościowe;

2) niebędące papierami wartościowymi:

• a) tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania,

• b) instrumenty rynku pieniężnego,

• c) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne,

• d) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne lub mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron,

• e) opcje, kontrakty terminowe, swapy oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez dostawę, pod warunkiem, że są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym lub w alternatywnym systemie obrotu,

• f) niedopuszczone do obrotu na rynku regulowanym ani w alternatywnym systemie obrotu opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar, które mogą być wykonane przez dostawę, które nie są przeznaczone do celów handlowych i wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych,

• g) instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego,

• h) kontrakty na różnicę,

• i) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward dotyczące stóp procentowych oraz inne instrumenty pochodne odnoszące się do zmian klimatycznych, stawek frachtowych, uprawnień do emisji oraz stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne albo mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron, a także wszelkiego rodzaju inne instrumenty pochodne odnoszące się do aktywów, praw, zobowiązań, indeksów oraz innych wskaźników, które wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych.

Prosimy zwrócić uwagę na fakt, iż:

• zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie pkt 7 i 37-41 (art.43 ust.13 ustawy o VAT),

• powołanego powyżej przepisu ust.13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41 (art.43 ust.14 ustawy o VAT),

• zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13 nie mają zastosowania do:

1) czynności ściągania długów, w tym factoringu,

2) usług doradztwa,

3) usług w zakresie leasingu,

- zwolnienie, o którym mowa w pkt 40a i 41 nie ma zastosowania do usług dotyczących praw i udziałów odzwierciedlających:

1) tytuł prawny do towarów,

2) tytuł własności nieruchomości,

3) prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości,

4) udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części,

5) prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku (art. art.43 ust.16 ustawy o VAT).

2. Zastosowanie zwolnienia w przypadku usługi kompleksowej

Przypomnijmy, iż w przypadku, gdy wykonywanych jest więcej czynności i są one ze sobą ściśle powiązane oraz stanowią całość pod względem ekonomicznym i gospodarczym, to wówczas dla potrzeb VAT należy potraktować je jako jedną czynność. Skutkiem powyższego, świadczenie pomocnicze, co do zasady dzieli los prawny świadczenia głównego. Zatem jeśli świadczenie główne podlega zwolnieniu, to zwolnieniu podlegają także czynności pomocnicze.

Na zakończenie chcielibyśmy wspomnieć, iż co do zasady każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług powinno być traktowane jako odrębne i niezależne, jednak w sytuacji gdy jedna usługa obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia kilka świadczeń, usługa ta nie powinna być sztucznie dzielona dla celów podatkowych. Aby móc wskazać, że dana usługa jest usługą złożoną (kompleksową), winna ona składać się z różnych świadczeń, których realizacja prowadzi do jednego celu. Na usługę złożoną składa się więc kombinacja różnych czynności, prowadzących do realizacji określonego celu - do wykonania świadczenia głównego, na które składają się różne świadczenia pomocnicze. Pojedyncza usługa traktowana jest zatem jak element usługi kompleksowej wówczas, jeżeli cel świadczenia usługi pomocniczej jest zdeterminowany przez usługę główną oraz nie można wykonać lub wykorzystać usługi głównej bez usługi pomocniczej.

PAMIĘTAJ: W przypadku braku prawa do zastosowania omówionych zwolnień, należy wziąć pod uwagę możliwość zastosowania zwolnień na podstawie art.113 ust.1 i 9, szczegółowo omówionych w pkt 4 i 5 poprzedniego numeru Sposób na VAT.

Jan Falkowski