Zwrot VAT na podstawie bieżących faktur w przypadku prowadzonej przez Gminę inwestycji

ODPOWIEDŹ

Podatnik, który utracił prawo do zwolnienia czy też z  prawa tego zrezygnował, ma prawo do odliczenia podatku VAT od zakupów towarów nabytych przed utratą czy rezygnacją. Odliczenie to przysługuje na podstawie art.  91 ust.  7-7d ustawy o VAT.

Gmina po zarejestrowaniu się jako czynny podatnik VAT będzie mogła odliczać na bieżąco podatek zapłacony przy nabyciu towarów i usług służących prowadzonej inwestycji w takim zakresie, w jakim zakupy służyć będą sprzedaży opodatkowanej oraz w terminach określonych w art. 87 ust. 2, ust. 5 lub ust. 5a ustawy o VAT.

Jeżeli Gmina jako czynny podatnik VAT w zakresie wykonywania czynności z zakresu dostawy wody i odprowadzania ścieków prowadzi działalność gospodarczą, a tym samym działa w charakterze podatnika podatku VAT w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustaw, to w konsekwencji, nabyte przez Gminę towary i usługi dotyczące budowy i eksploatacji sieci wodnych i kanalizacyjnych będą wykorzystywane tylko do wykonywania czynności opodatkowanych to będzie jej przysługiwało prawo do odliczenia w pełnej wysokości podatku VAT związanego z ww. wydatkami.

Jeśli okażę się, że inwestycja będzie służyła również czynnościom nieopodatkowanym np. zaopatrzenie w wodę jednostek organizacyjnych Gminy oraz czynnościom zwolnionym z VAT wówczas odliczenie podatku naliczonego może nastąpić na podstawie wyliczonego w pierwszej kolejności prewspółczynnika wyznaczonego na podstawie danych za rok 2016 lub 2015, a następnie wyliczonej proporcji.

UZASADNIENIE

Podatnicy, którzy zrezygnowali ze zwolnienia podmiotowego z VAT, mogą odzyskać podatek zapłacony przy zakupach towarów handlowych, dokonanych przed dniem rezygnacji ze zwolnienia. W przypadku zmiany prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony od towarów i usług, innych niż wymienione w art. 91 ust. 7a i 7b ustawy o VAT, w szczególności towarów handlowych lub surowców i materiałów, nabytych z zamiarem wykorzystania ich do czynności, w stosunku do których przysługuje pełne prawo do obniżenia podatku należnego, lub do czynności, w stosunku do których prawo do obniżenia podatku należnego nie przysługuje, i niewykorzystanych zgodnie z takim zamiarem do dnia tej zmiany, korekty podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okresy rozliczeniowe, w których wystąpiła ta zmiana.

Należy zauważyć, iż nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizacji zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, w wyłączeniem czynności wykonywanych na postawie zwartych umów cywilnoprawnych.

Co do zasady organy władzy publicznej w zakresie realizowanych zadań dla których zostały powołane, nie są podatnikami, jednak zyskują przymiot podatnika, gdy wykonują czynności na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Zatem organy władzy wykonują takie czynności, to stają się podatnikami o jakich mowa w art. 15 ustawy o VAT. Zatem jeżeli Gmina w pewnym zakresie jest podatnikiem, to w takim samym zakresie znajduje zastosowanie art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług odnośnie przysługiwania prawa do obniżenia kwoty podatku naliczonego.

Stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy VAT, co do zasady, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Przepis ten wyraża podstawową dla systemu podatku od wartości dodanej zasadę jego neutralności. Jednakże wiąże się ona nie z jakimikolwiek czynnościami wykonywanymi przez podatnika podatku VAT, a jedynie z tymi, które związane są z wykorzystywaniem kich do wykonywania czynności opodatkowanych.

Mając jednak na uwadze art. 91 ust. 7 ustawy VAT, we wszystkich tych przypadkach, w których podatnik nie miał wcześniej prawa do odliczenia kwoty podatku naliczonego, a następnie prawo to uzyskuje, obowiązany jest do stosowania reguł związanych z rocznymi korektami podatku, które w przypadku środków trwałych wynoszą pięć lub dziesięć lat dla nieruchomości. Korekty tej dokonuje się w  deklaracji podatkowej składanej za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym, za który dokonuje się korekty. Zatem w rozliczeniu za styczeń 2019 roku Gmina dokona korekty za 2018 rok.

Kwestia odliczeń z bieżących faktur wiąże się ściśle ze spełnieniem określonych warunków, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego). Zatem Gmina jako zarejestrowany od 2018r. czynny podatnik VAT, co do zasady, będzie miała prawo do odliczania podatku naliczonego z otrzymywanych faktur związanych z prowadzoną inwestycją.

Należy jednak pamiętać, że odliczenia podatku naliczonego w całości, można pod warunkiem, że służy on wyłączne transakcjom opodatkowanym. Wskazana zasada wyłącza tym samym możliwość dokonywania odliczeń podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku lub niepodlegających opodatkowaniu VAT.

Podatnik w celu odliczenia podatku naliczonego, w pierwszej kolejności ma obowiązek odrębnego określenia, z jakim rodzajem działalności będzie związany podatek wynikający z otrzymanych faktur zakupu, czyli dokonania tzw. bezpośredniej alokacji. Jeżeli dokonane zakupy w całości służą czynnościom opodatkowanym, podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości.

Natomiast na mocy art. 86 ust. 2a ustawy, w przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza, z wyjątkiem celów osobistych, do których ma zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2, oraz celów, o których mowa w art. 8 ust. 5 – w przypadku, o którym mowa w tym przepisie, gdy przypisanie tych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej podatnika nie jest możliwe, kwotę podatku naliczonego, o której mowa w ust. 2, oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej, zwanym również preproporcją.

Sposób określenia proporcji powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć. Stosownie do treści art. 86 ust. 2b ustawy, sposób określenia proporcji najbardziej odpowiada specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć, jeżeli:

• zapewnia dokonanie obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wyłącznie w odniesieniu do części kwoty podatku naliczonego proporcjonalnie przypadającej na wykonywane w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowane oraz

• obiektywnie odzwierciedla część wydatków przypadającą odpowiednio na działalność gospodarczą oraz na cele inne niż działalność gospodarcza, z wyjątkiem celów osobistych, do których ma zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2, oraz celów, o których mowa w art. 8 ust. 5 – w przypadku, o którym mowa w tym przepisie, gdy przypisanie tych wydatków w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe.

Na mocy art. 86 ust. 2e ustawy, podatnik rozpoczynający w danym roku podatkowym wykonywanie działalności gospodarczej i działalności innej niż działalność gospodarcza, w celu obliczenia kwoty podatku naliczonego w przypadku, o którym mowa w ust. 2a, przyjmuje dane wyliczone szacunkowo, według prognozy uzgodnionej z naczelnikiem urzędu skarbowego w formie protokołu. Przepis stosuje się również, gdy podatnik uzna, że w odniesieniu do wykonywanej przez niego działalności i dokonywanych przez niego nabyć dane za poprzedni rok podatkowy byłyby niereprezentatywne (art. 86 ust. 2f ustawy) .

W rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników, zwanego dalej „sposobem określenia proporcji”, ustawodawca w § 3 ust. 1 wskazał, że w przypadku jednostki samorządu terytorialnego sposób określenia proporcji ustala się odrębnie dla każdej z jednostek organizacyjnych jednostki samorządu terytorialnego. W przepisie §3 ust. 2, ust. 3 i ust. 4 powołanego rozporządzenia wskazano dane, na podstawie których jest obliczana kwota podatku naliczonego z wykorzystaniem sposobu określenia proporcji przez urząd obsługujący jednostkę samorządu terytorialnego, jednostkę budżetową i zakład budżetowy.

Powołany wyżej art. 86 ust. 2a ustawy, wprost określa, co stanowi kwotę podatku naliczonego w przypadku nabycia towarów i usług, wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych. Cele prowadzonej działalności gospodarczej należy rozpatrywać w kontekście definicji działalności gospodarczej, określonej w art. 15 ust. 2 i 3 ustawy. Przez cele inne, rozumie się sferę działalności danego podmiotu niebędącą działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 i 3 ustawy (przykładowo działalność podmiotu w charakterze organu władzy czy nieodpłatną działalność statutową).

Należy również pamiętać, że w przypadku wykonywania w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług oraz zwolnionych z opodatkowania tym podatkiem, należy mieć na uwadze uregulowania zawarte w art. 90 ustawy. Powyższe przepisy stanowią uzupełnienie regulacji art. 86 ustawy. Zatem w celu odliczenia podatku naliczonego od wydatków poniesionych na budowę ww. infrastruktury Gmina winna przyporządkować ponoszone wydatki do poszczególnych rodzajów działalności (opodatkowanej i niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT).

W przypadku zakupów wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej oraz do działalności niemającej charakteru gospodarczego w rozumieniu ustawy VAT  i tylko w sytuacji gdy przypisanie tych zakupów w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe należy ustalić preproporcję. W przypadku, gdy Gmina prowadzi sprzedaż opodatkowaną i zwolnioną i również tylko w sytuacji gdy przypisanie zakupów w całości do sprzedaży opodatkowanej nie jest możliwe w celu wyliczenia ostatecznej kwoty podatku do odliczenia należy w następnej kolejności ustalić proporcję zgodnie z art. 90 ustawy o VAT.

Przy zakupie towarów i usług związanych wyłącznie z czynnościami opodatkowanymi podatkiem od towarów i usług Gminie w związku z realizacją projektu będzie przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego, na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy. Natomiast przy zakupach związanych wyłącznie z czynnościami niepodlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT, Gminie nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.

EWIDENCJA W DEKLARACJACH: W deklaracji VAT-7(17) w część D.2. nabycie towarów i usług zaliczanych przez podatnika do środków trwałych w pozycji 43 wartość netto, w pozycji 44 podatek naliczony,nabycie towarów i usług pozostałych w pozycji 45 wartość netto, w pozycji 46 podatek naliczony. Korekta podatku naliczonego od nabycia środków trwałych w pozycji 47, korekta podatku naliczonego od pozostałych nabyć w pozycji 48.

Paulina Pawluk

Podstawa prawna: art. 15 ust. 1-3, art. 86 ust. 1, art. 86 ust. 2a, ust. 2b, ust. 2e i ust. 2f, art. 90, art. 91 ust. 7a i 7b, art. 113 ustawy z dnia 11 marca 2017 roku o podatku od towarów i usług ( t.j. Dz. U. z 2016 r. poz.710 z późn. zm.), § 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2015 roku w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników (Dz. U. z 2015 r. poz. 2193).