Ciężar dowodu danych z „białej listy”

Odpowiedź

Zgodnie z art. 180 § 1 ordynacji podatkowej jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W opinii Ministerstwa Finansów, w celu udowodnienia weryfikacji kontrahenta należy - na dzień zlecenia płatności -  wygenerować plik pdf zawierający informację 
o sprawdzeniu wykazu w konkretnym dniu na wybrany dzień i zachować go w formie elektronicznej (np. zrobić zrzut ekranu) lub wydrukować.

Uzasadnienie

Podatnicy VAT, którzy w ramach transakcji krajowych nabywają towary i usługi udokumentowane fakturą VAT, powinni wykazać się należytą starannością w zakresie weryfikacji kontrahenta oraz okoliczności transakcji. Dokonanie takiej należytej weryfikacji może bowiem uchronić nabywcę przed utratą prawa do odliczenia VAT (art. 88 ust. 3a w związku z art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług). 

Z tego względu przedsiębiorca, w celu wykazania przed organem podatkowym, że dochował należytej staranności przy weryfikacji swojego kontrahenta oraz okoliczności transakcji, powinien podjąć odpowiednie działania, które mają udowodnić, że nie wiedział on i nie mógł wiedzieć, że uczestniczy w oszustwie (nadużyciu) podatkowym. Tylko w ten sposób można uchronić się przed zakwestionowaniem prawa do odliczenia VAT od transakcji, która miała na celu naruszenie prawa lub oszustwo. Nabywca, który odliczył podatek naliczony przy nabyciu towarów i usług, w przypadku gdy się okazało, że sprzedawca brał udział w przestępstwie (nadużyciu) mającym na celu wyłudzenie VAT, jest oceniany przez organy podatkowe i sądy administracyjne w kontekście dobrej i złej wiary (por. wyrok NSA z 5 kwietnia 2019 r., sygn. akt I FSK 818/17). 

Wskazać należy, że należyta staranność podatnika podatku od towarów i usług w relacjach handlowych (dobra wiara), to stan świadomości podatnika i związana z tym powinność oraz możliwość przewidywania określonych zdarzeń, że uczestniczy w działaniach prowadzących do wyłudzenia nienależnego zwrotu podatku. Aby działać w “złej wierze” podatnik nie musi mieć świadomości, że swoim działaniem (zaniechaniem) narusza prawo, ale także jeżeli w danych okolicznościach może i powinien taki stan przewidzieć (wina w postaci niedbalstwa). Innymi słowy “w złej wierze” jest ten, kto wie (ma pozytywną wiedzę) o istotnym i rzeczywistym stanie faktycznym, a także ten, kto takiej wiedzy nie posiada wskutek swego niedbalstwa (por. wyroki NSA: z 21 czerwca 2017 r., sygn. akt I FSK 1964/15 oraz z 17 stycznia 2019 r., sygn. akt I FSK 436/17).  
Narzędziem do weryfikacji kontrahentów jest tak zwana biała lista podatników VAT, czyli wykaz, który pozwala na sprawdzenie, czy kontrahent jest czynnym podatnikiem VAT, jak również umożliwia potwierdzenie rachunku bankowego kontrahenta, na który ma zostać dokonany przelew (art. 96b ustawy o VAT). Przedsiębiorca powinien weryfikować ten wykaz...