ODPOWIEDŹ
Syn powinien posiadać status podatnika VAT czynnego na dzień dokonania odliczenia (złożenia deklaracji VAT).
UZASADNIENIE
Podstawowe uprawnienie podatnika dotyczące obniżenia podatku należnego o podatek naliczony zawarte zostało w art. 86 ust. 1 ustawy podatku VAT, zgodnie z którym w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124. W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.
Z powyższych przepisów wynika, że warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest niewątpliwy i bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.
Zgodnie z treścią art. 86 ust. 10 i ust. 10b pkt 1 ustawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy nie wcześniej jednak niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny.
Stosownie do art. 86 ust. 11 ustawy, jeżeli podatnik nie dokonał obniżenia kwoty podatku należnego w terminach określonych w ust. 10, 10d i 10e, może obniżyć kwotę podatku należnego w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych.
Zgodnie z art. 86 ust. 13 ustawy, jeżeli podatnik nie dokonał obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w terminach, o których mowa w ust. 10, 10d, 10e i 11, może on obniżyć kwotę podatku należnego przez dokonanie korekty deklaracji podatkowej za okres, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, z zastrzeżeniem ust. 13a.
Zatem prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktur, dokumentujących zakupy związane z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą opodatkowaną, wynika z samej konstrukcji podatku VAT i zapewnia neutralność tego podatku dla czynnych podatników VAT.
Zgodnie z art. 88 ust. 4 ustawy obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 7. W myśl art. 96 ust. 1 ustawy, co do zasady, podmioty, o których mowa w art. 15, są obowiązane przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne. W świetle art.96 ust. 4 ustawy o VAT, naczelnik urzędu skarbowego po weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu rejestracyjnym rejestruje podatnika jako „podatnika VAT czynnego” i na wniosek podatnika potwierdza to zarejestrowanie.
Zgodnie z art. 99 ust. 1 ustawy podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, z zastrzeżeniem ust.2-10, art. 130c i art. 133.
Zatem należy stwierdzić, że ustawa nie pozbawia podatnika prawa do dokonania odliczenia podatku VAT od zakupów poczynionych przed rejestracją, o ile występują przesłanki, że zakupione towary i usługi będą wykorzystywane do bieżących (lub przyszłych) czynności opodatkowanych. Niemniej ustawodawca narzucił podatnikom obowiązek rejestracji jako podatnik VAT czynny, a zatem podatnik nabywa prawo do odliczenia podatku naliczonego za okres, w którym w odniesieniu do nabytych towarów i usług powstał obowiązek podatkowy, nie wcześniej jednak niż w momencie otrzymania faktury, jednak aby uprawnienie to zrealizować musi posiadać status podatnika VAT czynnego w momencie realizacji uprawnienia.
Ponadto należy rozróżnić moment powstania prawa do odliczenia od momentu skorzystania z tego prawa. Realizacja tego prawa następuje przez złożenie deklaracji podatkowej, wyrażającej wolę skorzystania przez podatnika z prawa do odliczenia i aby skutecznie zrealizować już powstałe uprawnienie, podatnik musi usunąć - najpóźniej przed skorzystaniem z tego prawa - wszelkie przesłanki negatywne, w tym brak rejestracji, który uniemożliwia identyfikowanie go jako podatnika.
Zatem syn Czytelniczki ma prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupów dokonanych przed rejestracją jako podatnik VAT czynny pod warunkiem, że w okresie, kiedy składana będzie deklaracja VAT-7 będzie zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT, tzn. dokona zgłoszenia na druku VAT-R, a nabyte towary i usługi będą wykorzystywane do działalności opodatkowanej.
Wobec powyższego należy stwierdzić, że w celu skorzystania z prawa do odliczenia podatku naliczonego od dokonanych zakupów syn powinien dokonać zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R, w którym wskaże datę faktycznego rozpoczęcia działalności gospodarczej oraz okres rozliczeniowy, za który zostanie złożona pierwsza deklaracja VAT.
EWIDENCJA W DEKLARACJACH: W deklaracji VAT-7(17) nabycie towarów i usług zaliczanych u podatnika do środków trwałych należy wykazać w pozycji 43 wartość netto i w pozycji 44 podatek naliczony. Natomiast nabycie towarów i usług pozostałych w pozycji 45 wartość netto i w pozycji 46 podatek naliczony.
Marta Rusin
Podstawa prawna: art. 86 ust. 1, ust. 10, ust. 10b pkt 1 i ust. 11, art. 88 ust. 4, art. 96 ust. 1 i ust. 4, art. 99 ust. 1 ustawy o VAT.
