Usługi noclegowe - rozliczenia VAT w przypadku sprzedaży i nabycia

1. Usługi noclegowe według PKWiU

Usługi noclegowe sklasyfikowano w Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług wprowadzonej rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 października 2008 roku w sekcji I, która obejmuje „Usługi związane z zakwaterowaniem i usługi gastronomiczne”, dział 55 „Usługi związane z zakwaterowaniem”. W sekcji tej klasyfikowane są m.in. usługi zwolnione z VAT na podstawie art.43 ust. 1 pkt 30 ustawy o VAT.

Sekcja I obejmuje m.in.:

• usługi w zakresie noclegów i usługi towarzyszące świadczone przez hotele, motele, pensjonaty, centra odnowy biologicznej i inne obiekty hotelowe,

• usługi świadczone przez schroniska młodzieżowe oraz chaty lub domki,

• usługi świadczone przez domy letniskowe, do których goście posiadają prawo wspólnego użytkowania przez określony okres każdego roku,

• usługi świadczone przez pola namiotowe i pola kempingowe, włączając pola dla pojazdów kempingowych,

• tymczasowe lub długoterminowe zakwaterowanie w domach studenckich, internatach i bursach szkolnych, hotelach pracowniczych, blokach mieszkalnych,

• usługi sypialne w wagonach kolejowych oraz pozostałych środkach transportu.

Sekcja ta nie obejmuje w zakresie zakwaterowania wynajmu nieruchomości mieszkalnych w celu dłuższego pobytu, zazwyczaj w cyklu miesięcznym lub rocznym, sklasyfikowanego w 68.20.1.

Ponadto w uwagach dodatkowych wskazano, iż obiekty noclegowe turystyczne i miejsca krótkotrwałego zakwaterowania zapewniają zakwaterowanie w cyklu dziennym lub tygodniowym.

2. Kiedy świadcząc usługi noclegowe można korzystać ze zwolnienia od VAT

2.1. Zwolnienie z uwagi na charakter usługi

Zwolnione od VAT są następujące usługi zakwaterowania wymienione w art.43 ust.1 pkt 30 ustawy o VAT:

• a) w bursach i internatach świadczone na rzecz uczniów i wychowanków szkół prowadzących te bursy i internaty,

• b) w domach studenckich świadczone na rzecz studentów i doktorantów uczelni prowadzących te domy studenckie,

• c) świadczone na rzecz uczniów i wychowanków lub studentów i doktorantów przez podmioty inne niż wymienione w lit. a i b, pod warunkiem że szkoły lub uczelnie mają z tymi podmiotami zawarte umowy dotyczące zakwaterowania swoich uczniów i wychowanków lub studentów i doktorantów.

Należy także pamiętać o zwolnieniu wynikającym z §3 ust.1 pkt 8 Rozporządzenia Ministra Finansów z 20 grudnia 2013 roku w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień, zgodnie z którym od podatku zwolniono: usługi obozów, kolonii lub usługi o podobnym charakterze, organizowane przez szkoły i inne jednostki objęte ustawą z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty, świadczone wyłącznie na rzecz dzieci i młodzieży z tych szkół i jednostek.

Przykład 1

Uczelnia „A”, która także jest podatnikiem VAT, prowadzi akademik dla swoich studentów. Biorąc pod uwagę ww. zwolnienia, „A” nie ma obowiązku opodatkowania usług noclegowych.

Przykład 2

„B” jest ośrodkiem sportowym. „B” nie jest szkołą i nie jest jednostką objętą systemem oświaty. „B” zamierza organizować obozy sportowe wakacyjne. „B” musi opodatkować usługę, bowiem nie jest szkołą ani jednostką objętą systemem oświaty, a zatem nie spełnia przesłanek o charakterze podmiotowym wymienionych w powołanym powyżej §3 ust.1 pkt 8.

Przykład 3

„C” jest szkołą znajdującą się w Warszawie i od 2016 roku zamierza organizować kolonie pod hasłem „Poznaj stolicę” dla dzieci i młodzieży spoza Warszawy. „C” musi opodatkować usługę, bowiem będzie świadczyła usługi na rzecz dzieci i młodzieży spoza szkoły, a zatem nie spełnia przesłanek o charakterze podmiotowym wymienionych w powołanym powyżej §3 ust.1 pkt 8.

Przykład 4

„D” jest Ośrodkiem Kultury we Wrocławiu i jest jednostką objętą systemem oświaty. W okresie wakacyjnym organizuje 5 dniowe obozy taneczne dla dzieci z Ośrodka. „D” nie ma obowiązku opodatkowania usługi obozu.

2.2. Zwolnienie z uwagi na limit sprzedaży

Zgodnie z art.113 ust.1 i ust.9 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Zwalnia się od podatku także sprzedaż dokonywaną przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art.5, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty określonej w ust. 1.

Tematykę tego zwolnienia szczegółowo omówiliśmy w pkt 3 i 4 opracowania p.t. „Zwolnienia od VAT w transakcjach dostaw towarów w obrocie krajowym” zamieszczonego w tegorocznym wydaniu wrześniowym Sposób na VAT.

PAMIĘTAJ: W przypadku korzystania ze zwolnienia od podatku nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego (art.86 ust.1 ustawy o VAT).

PODSUMOWUJĄC

Podatnikami zwolnionymi od podatku w przypadku świadczenia usług noclegowych są:

• podmioty, które wykonują świadczenie usług zakwaterowania wymienione w art.43 ust.1 pkt 30 ustawy o VAT i w ww. §3 ust.1 pkt 8 Rozporządzenia w sprawie zwolnień od podatku,

• podmioty, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła w poprzednim roku 150.000 zł lub w przypadku podatnika rozpoczynającego sprzedaż w trakcie roku podatkowego - limitu 150.000 zł w proporcji do okresu prowadzonej w danym roku sprzedaży.

3. Opodatkowanie usług noclegowych wykonywanych na terenie kraju

Zgodnie z art.5 ust.1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (art.8 ust.1 ustawy o VAT).

Zatem, świadczenie usług noclegowych, w zakresie, w jakim usługi te są wykonywane na terytorium kraju i nie korzystają ze zwolnień omówionych w pkt 2 artykułu, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Przykład 5

Uczelnia „E” w Warszawie będąca podatnikiem prowadzi dom studencki, w którym mieszkają studenci uczelni. W ramach dodatkowej działalności Podatnik „E” zamierza świadczyć usługi zakwaterowania zarówno dla grup zorganizowanych (wycieczki) jak również dla osób indywidualnych szczególnie w okresie wakacyjnym. Usługi zakwaterowania dla studentów podlegają zwolnieniu od VAT. Usługi dodatkowe, które „E” zamierza świadczyć, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

3.1. Moment powstania obowiązku podatkowego

Dla usług noclegowych ustawodawca nie określił szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego. Zatem obowiązek podatkowy w omawianym przypadku powstaje zgodnie z generalną zasadą, wyrażoną w art. 19a ust.1 ustawy o VAT, tj. z chwilą wykonania usługi.

Z przedstawionej powyżej ogólnej zasady wynika, że dla powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług istotny jest moment wykonania usługi. Podatnik, który wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu VAT zobowiązany jest opodatkować daną czynność w momencie powstania obowiązku podatkowego, dlatego tak ważne jest prawidłowe rozpoznanie tego momentu. Zasada ogólna oznacza, iż podatek staje się wymagalny w rozliczeniu za okres, w którym wyświadczono usługę i powinien być rozliczony za ten okres.

Natomiast, jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek (...) obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty, z zastrzeżeniem ust.5 pkt 4 (art.19a ust.8 ustawy o VAT).

Przykład 6

Hotel „Pod Sosnami” znajdujący się w Poznaniu świadczy w dniach od 25 listopada do 1 grudnia 2015 roku usługę noclegową m.in. dla pracowników firmy „F” z Warszawy oraz dla pracowników firmy „G” z Wrocławia. „F” dokonała części zapłaty w kwocie 500 zł z chwilą rezerwacji w listopadzie 2015. „G” dokona zapłaty całej należności 1 grudnia z chwilą wymeldowania pracowników z Hotelu, w tym samym dniu „F” dokona zapłaty pozostałej kwoty. W tym przypadku obowiązek podatkowy powstanie:

• z chwilą otrzymania zaliczki od „F” tj. w listopadzie 2015 roku od kwoty 500 zł,

• z chwilą wykonania usługi na rzecz „G” tj. w grudniu 2015 roku od całej należności oraz w tym samym czasie na rzecz „F” od pozostałej kwoty należności.

3.2. Podstawa opodatkowania

Podstawę opodatkowania usług noclegowych określa się w oparciu o art.29a ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z powołanym przepisem, podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej łącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

3.3. Stawka VAT dla usług noclegowych

Podstawowa stawka podatku – zgodnie z art.41 ust.1 w powiązaniu z art.146a pkt 1 ustawy o VAT - wynosi 23%, z zastrzeżeniami. W myśl ust.2 w powiązaniu z art.146a pkt 2, dla towarów i usług, wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy, stawka podatku wynosi 8%, z zastrzeżeniem ust. 12 i art. 114 ust. 1. W załączniku nr 3 do ustawy wymieniono w poz. 163 - usługi związane z zakwaterowaniem (PKWiU 55).

WAŻNE: Stosownie do art. 5a ustawy o VAT, towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

Chcielibyśmy w tym miejscu podkreślić, że jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania zastosowanie obniżonej stawki podatku lub zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie o VAT oraz w przepisach wykonawczych wydanych na jej podstawie.

Najistotniejszym elementem pozwalającym stwierdzić jaka jest właściwa stawka podatku, jest dokonanie prawidłowej klasyfikacji towaru lub usługi wg Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług obowiązującej dla celów podatku od towarów i usług. Prosimy pamiętać, iż organy podatkowe nie są uprawnione do klasyfikowania danych usług lub towarów do odpowiednich symboli PKWiU.

Przykład 7

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej „H” zamierza świadczyć usługi hotelarsko-gastronomiczne. Goście hotelowi będą mieli możliwość skorzystania z warsztatów tematycznych (np. o zdrowym żywieniu, zdrowym stylu życia) i usługi gastronomicznej, dającej możliwość poznania różnych kuchni - kuchni polskiej, owocowo-warzywnej, kuchni śródziemnomorskiej, kuchni jarskiej itp. Dodatkowo goście będą mogli bezpłatnie korzystać z sali gimnastycznej, uczestniczyć w zajęciach z zakresu gimnastyki ogólnorozwojowej. Do dyspozycji będą też boiska sportowe i parking na 60 miejsc. Usługi dodatkowe zostały wliczone w cenę noclegu i wyżywienia. Świadczone usługi sklasyfikowane są pod symbolem PKWiU 55.10.10.0.

Zatem jeśli świadczone przez „H” usługi hotelarsko-gastronomiczne zostały zaklasyfikowane d...