Usługi pobytu w domu pomocy społecznej na gruncie podatku od towarów i usług

Odpowiedź

Możliwość umieszczenia mieszkańca w domu pomocy społecznej oraz wysokość opłaty wynikają z przepisów prawa (ustawa o pomocy społecznej). Gmina nie występuje tu jako podatnik VAT, gdyż nie wykonuje w tym przypadku działalności gospodarczej, co należy rozumieć jako działanie, gdzie nie występuje ekwiwalencja ceny usługi i zakresu świadczenia. Jest to zadanie ciążące na gminie a nie taki rodzaj działalności, który można uznać za rynkowy (inny niż publiczny).

Uzasadnienie

Ustawodawca w treści art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług (u.p.t.u.) wskazał: Nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie umów cywilnoprawnych. Przepis powyższy odzwierciedla istotę działania organów samorządowych (gmin, powiatów oraz województw samorządowych), gdzie oprócz czynności wykonywanych w ramach zadań publicznych, wykonywane są głównie usługi o charakterze innym niż zadania publiczne, bazujące na zawieranych przez organy samorządowe umowach cywilnoprawnych.

Utrwalona linia interpretacyjna TSUE i NSA wskazuje, że:

• aby powstał obowiązek naliczenia podatku należnego przez podmiot, to wykonywane czynności musi on wykonywać w charakterze podatnika,
• podatnikiem staje się podmiot z kolei wtedy, gdy wykonuje działalność gospodarczą (w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług),
• cechą działalności gospodarczej jest z kolei odpłatność za wykonaną usługę lub dokonaną dostawę towaru,
• sam fakt bycia czynnym podatnikiem VAT nie oznacza, że niejako z automatu wszystkie wykonywane czynności są opodatkowane VAT.

W kwestii odpłatności, która jest fundamentalnym zagadnieniem dla omawianego problemu można przytoczyć treść wyroku TSUE, C-246/08 z dnia 19 grudnia 2009 roku: … W rzeczywistości bowiem usługi te nie są świadczone w taki sposób, aby pokrywać wszystkie związane z nimi koszty, lecz są zasadniczo finansowane ze środków publicznych. Wykonywanie tej działalności nie jest zatem związane z ryzykiem gospodarczym charakteryzującym zwykłą działalność handlową. I dalej: … w ramach systemu podatku VAT transakcje podlegające opodatkowaniu zakładają istnienie transakcji pomiędzy stronami zawierającej postanowienie dotyczące ceny lub ekwiwalentu świadczenia. W ten sposób, jeżeli działalność usługodawcy polega wyłącznie na świadczeniu usług bez bezpośredniego świadczenia wzajemnego, brak jest podstawy opodatkowania i usługi te nie podlegają tym samym podatkowi VAT …. Podobny sposób argumentowania znajduje się w wyroku TSUE z 12.06.2016 r., sygn. C-520/14, gdzie choć sprawa dotyczy dowozu dzieci do szkoły, a opłata zależna jest od dochodów rodziców, to ...