W jakich przypadkach spółka komunalna może nie naliczać VAT od dokonywanych czynności cywilnoprawnych

Odpowiedź

Zgodnie z orzecznictwem TSUE i treścią przepisów dyrektywy 112, podmioty publiczne (a do takich będzie należeć spółka komunalna nadzorowana przez gminę i założona przez gminę), o ile wykonują czynności zlecone mieszczące się w zakresie czynności narzuconych gminie prawem (czynności z zakresu administracji publicznej), nie są podatnikami VAT dla tych czynności, a zatem w takim przypadku podatek VAT nie wystąpi.

Uzasadnienie

Ustawodawca w treści art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług ustawy o podatku od towarów i usług (u.p.t.u.) wskazał, iż: Nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Jeżeli zatem gmina wykonuje czynności:

• przewidziane przez przepisy regulujące zadania gminy jako organu publicznego – to podatek VAT nie ma zastosowania,
• które należą do kategorii opisanych jako umowy cywilnoprawne – to w takim przypadku podatek VAT ma zastosowanie.

Przykładowo, jeżeli szkolna stołówka sprzedaje obiady na rzecz dzieci uczących się w tej szkole (gdzie kalkulacja „wkładu do kotła” jest opisana ustawowo) to wtedy gmina wykonuje narzucone jej ustawą funkcje dotyczące szeroko pojętej edukacji. Ale jeżeli na tej stołówce obiady wykupi mieszaniec, osoba z zewnątrz, to w takim przypadku podatek VAT należy zastosować. Można więc podsumować, co ma swoje oparcie zarówno w utrwalonej linii orzeczniczej NSA jak i TSUE, że czynnościami nieopodatkowanymi są czynności wykonywane przez podmioty prawa publicznego w ramach właściwego dla nich reżimu prawnego, z wyłączeniem tego typu działalności, która jest wykonywana przez nie na tych samych warunkach prawnych, co przez prywatne podmioty gospodarcze.

W omawianym przypadku funkcje ustawowe gminy dla pewnych czynności miałyby być przeniesione w drodze odpowiednich uchwał rady miasta na spółkę o 100% udziale w kapitale zakładowym. Podstawą takiego działania jest treść art. 39 ust. 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym: Do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej rada gminy może upoważnić również organ wykonawczy jednostki pomocniczej oraz organy jednostek i podmiotów, o których mowa w art. 9 ust. 1. Z kolei art. 9 ust. 1 mówi: W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi.

Jednocześnie należy wskazać, że z art. 13 ust. 1 akapit 1 dyrektywy 112/2006/WE wynika, że: Krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy pu...