WYROK TRYBUNAŁU (piąta izba) z dnia 19 października 2017 r.

W sprawie C‑303/16

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Conseil d’État (radę stanu, Francja) postanowieniem z dnia 20 maja 2016 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 30 maja 2016 r., w postępowaniu:

Solar Electric Martinique

przeciwko

Ministre des Finances et des Comptes publics,

TRYBUNAŁ (piąta izba),

w składzie: J.L. da Cruz Vilaça, prezes izby, E. Levits (sprawozdawca), A. Borg Barthet, M. Berger i F. Biltgen, sędziowie,

rzecznik generalny: P. Mengozzi,

sekretarz: M. Ferreira, główny administrator,

uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 9 lutego 2017 r.,

rozważywszy uwagi przedstawione:

–        w imieniu Solar Electric Martinique przez F. Fabiani i F. Joly’ego, avocats,

–        w imieniu rządu francuskiego przez S. Ghiandoni i D. Colasa, działających w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu Komisji Europejskiej przez N. Gossement i L. Lozano Palacios, działające w charakterze pełnomocników,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 29 czerwca 2017 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1        Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 1 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (Dz.U. 1977, L 145, s. 1), zmienionej dyrektywą Rady 95/7/WE z dnia 10 kwietnia 1995 r. (Dz.U. 1995, L 102, s. 18) (zwanej dalej „szóstą dyrektywą”), a także art. 14 ust. 3 i art. 24 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U. 2006, L 347, s. 1, zwanej dalej „dyrektywą VAT”), która od dnia 1 stycznia 2007 r. zastąpiła szóstą dyrektywę.

2        Wniosek ów został złożony w ramach sporu pomiędzy spółką Solar Electric Martinique a ministre des Finances et des Comptes publics (ministrem ds. finansów i budżetu, Francja) w przedmiocie zaległości w zakresie podatku od wartości dodanej (VAT), które powstały wobec tej spółki za okres od 1 stycznia 2005 r. do 31 grudnia 2007 r.

Ramy prawne

Prawo Unii

3        Artykuł 3 szóstej dyrektywy, zatytułowany „Zakres terytorialny”, przewiduje:

„1.      Do celów niniejszej dyrektywy:

–        »terytorium państwa członkowskiego« oznacza terytorium kraju określone w odniesieniu do każdego państwa członkowskiego w ust. 2 i 3,

[…]

3.      Następujące terytoria poszczególnych państw członkowskich zostają wyłączone z zakresu pojęcia terytorium kraju:

[…]

Następujące terytoria poszczególnych państw członkowskich również nie stanowią części terytorium kraju:

[…]

–        Republika Francuska:

departamenty zamorskie,

[…]”.

4        Artykuł 5 szóstej dyrektywy, zatytułowany „Dostawa towarów”, stanowi:

„1.      »Dostawa towaru« oznacza przeniesienie prawa do rozporządzania dobrami materialnymi jako właściciel.

[…]

5.      Państwa członkowskie mogą uznać odbiór niektórych robót budowlanych za dostawy w rozumieniu ust. 1.

[…]”.

5        Artykuł 6 szóstej dyrektywy, zatytułowany „Świadczenie usług”, przewiduje w ust. 1:

„1.      Termin »świadczenie usług« oznacza każdą transakcję niestanowiącą dostawy towarów w rozumieniu art. 5.

Transakcje takie mogą zawierać [obejmować] między innymi:

–        przeniesienie dobra niematerialnego niezależnie od tego, czy jest ono przedmiotem dokumentu stwierdzającego istnienia prawa [czy jego istnienie zostało stwierdzone dokumentem],

–        zobowiązanie do zaniechania działania lub jego tolerowania [lub znoszenia działania bądź stanu],

–        świadczenie usług w wykonaniu konfiskaty dokonanej przez organy władzy publicznej lub w jej imieniu lub z mocy prawa”.

6        Zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. c) dyrektywy VAT owa dyrektywa nie ma zastosowania do francuskich departamentów zamorskich.

7        Artykuł 14 ust. 3 dyrektywy VAT stanowi powtórzenie treści art. 5 ust. 5 szóstej dyrektywy.

8        Zgodnie z art. 24 ust. 1 dyrektywy VAT „świadczenie usług” oznacza każdą transakcję, która nie stanowi dostawy towarów.

Prawo francuskie

9        Zgodnie z art. 256 ust. IV pkt 1 code général des impôts (ordynacji podatkowej, zwanej dalej „CGI”), w brzmieniu mającym zastosowanie do opodatkowania rozpatrywanego w postępowaniu głównym, „roboty budowlane uznaje się za świadczenie usług podlegające opodatkowaniu [VAT]”.

10      Artykuł 266 CGI stanowi:

„1.      Podstawę opodatkowania stanowi:

[…]

f)      dla robót budowlanych – wartość umów, rachunków lub faktur;

[…]”.

11      Artykuł 268 bis omawianej ordynacji stanowi:

„W przypadku gdy dana osoba dokonuje równocześnie transakcji odnoszących się do kilku kategorii przewidzianych w artykułach niniejszego rozdziału, jej obrót ustala się poprzez zastosowanie do każdej grupy transakcji zasad określonych w tych artykułach”.

12      Zgodnie z art. 295 CGI:

„1.      Zwalnia się [z VAT]:

[…]

5.      W departamentach Gwadelupy, Martyniki i Reunionu:

a)      przywóz towarów, których wykaz określają wspólne zarządzenia ministre de l’Économie et des Finances [(ministra gospodarki i finansów)] i ministre […] chargé des départements d’outre-mer [(ministra odpowiedzialnego za departamenty zamorskie)];

b)      sprzedaż towarów produkcji lokalnej analogicznych do towarów, których przywóz w wyżej wspomnianych departamentach jest zwolniony z podatku na mocy przepisów poprzedzających;

[…]”.

13      Wśród towarów, których przywóz w departamentach Gwadelupy, Martyniki i Reunionu może być zwolniony z VAT, art. 50 duodecies ust. I załącznika IV do CGI wymienia „światłoczułe urządzenia półprzewodnikowe, w tym ogniwa fotowoltaiczne, również połączone w moduły lub tworzące panele”.

Postępowanie główne i pytania prejudycjalne

14      Spółka Solar Electric Martinique, która prowadzi działalność w szczególności w zakresie sprzedaży i montażu urządzeń związanych z energią słoneczną w departamencie Martyniki, obciążyła VAT transakcje polegające na montażu paneli fotowoltaicznych i słonecznych podgrzewaczy wody na dachu budynków mieszkalnych jedynie do wysokości kosztu usług montażu.

15      W następstwie kontroli dotyczącej okresu od 1 stycznia 2005 r. do 31 grudnia 2007 r. organ podatkowy uznał, że owe transakcje miały charakter robót budowlanych i wobec tego powinny obejmować koszt dostarczonych urządzeń. W konsekwencji organ ów skorygował podstawę opodatkowania owych transakcji.

16      W dniu 21 września 2010 r. spółka Solar Electric Martinique wniosła do tribunal administratif de Fort‑de‑France (sądu administracyjnego w Fort‑de‑France, Francja) o stwierdzenie nieważności decyzji określającej zaległości w zakresie VAT, jakie powstały wobec tej spółki w wyniku tej korekty podstawy opodatkowania.

17      Ze względu na to, że owo żądanie stwierdzenia nieważności zostało oddalone wyrokiem z dnia 26 czerwca 2012 r., spółka Solar Electric Martinique wniosła na ten wyrok odwołanie do cour administrative d’appel de Bordeaux (apelacyjnego sądu administracyjnego w Bordeaux, Francja), który wyrokiem z dnia 10 lipca 2014 r. oddalił rozpatrywany przez siebie środek zaskarżenia.

18      Spółka Solar Electric Martinique wniosła skargę kasacyjną do Conseil d’État (rady stanu, Francja), podnosząc w szczególności, iż wskazany apelacyjny sąd administracyjny naruszył prawo, orzekając, że wykonywane przez nią prace polegające na montażu paneli fotowoltaicznych i słonecznych podgrzewaczy wody stanowią roboty budowlane, mimo że urządzenia te mogą zostać zamontowane bez powodowania poważnych szkód w danym budynku i nie towarzyszą one zwykle wznoszeniu budynków.

19      Sąd odsyłający wyjaśnia, że transakcje polegające na sprzedaży i montażu urządzeń, o których mowa w art. 295 CGI oraz w art. 50 duodecies ust. I załącznika IV do CGI, są opodatkowane VAT jedynie do wysokości kosztu usług montażu, z wyłączeniem kosztów nabycia urządzeń, chyba że uzna się, iż transakcje polegające na montażu mają charakter robót budowlanych i podlegają wobec tego opodatkowaniu VAT do wysokości całej kwoty zafakturowanej odbiorcy.

20      Sąd ten uściśla, że art. 295 CGI ma zastosowanie wyłącznie w departamentach zamorskich, to znaczy poza terytorialnym zakresem stosowania szóstej dyrektywy, natomiast przepisy art. 256 CGI dotyczące robót budowlanych mają zastosowanie również we Francji metropolitarnej i stanowią transpozycję do prawa francuskiego art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 1 szóstej dyrektywy, które to przepisy zostały powtórzone w art. 14 ust. 3 i w art. 24 ust. 1 dyrektywy VAT.

21      Zdaniem sądu odsyłającego należy dążyć do jednolitego stosowania przepisów tych dyrektyw w ramach Unii Europejskiej. Z tego względu, mimo że spór rozpoznawany przez ten sąd dotyczy transakcji dokonywanych poza terytorialnym zakresem stosowania tych dyrektyw, rodzi się pytanie, czy sprzedaż i montaż paneli fotowoltaicznych i słonecznych podgrzewaczy wody na budynkach lub w celu zaopatrzenia budynków w energię elektryczną lub w ciepłą wodę stanowią jedną transakcję mającą charakter robót budowlanych w rozumieniu tych dyrektyw.

22      W tych okolicznościach Conseil d’État (rada stanu) postanowiła zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„[C]zy sprzedaż i montaż paneli fotowoltaicznych i słonecznych podgrzewaczy wody na budynkach lub w celu zaopatrzenia budynków w energię elektryczną lub w ciepłą wodę stanowią jedną transakcję mającą charakter robót budowlanych w rozumieniu art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 1 [szóstej dyrektywy], obecnie art. 14 ust. 3 i art. 24 ust. 1 dyrektywy [VAT]?”.

W przedmiocie właściwości Trybunału

23      Z postanowienia odsyłającego wynika, że okoliczności faktyczne leżące u podstawy sporu w postępowaniu głównym znajdują się w całości w departamencie Martyniki, który jest jednym z departamentów zamorskich Republiki Francuskiej.

24      Zgodnie z art. 3 ust. 3 szóstej dyrektywy i art. 6 ust. 1 lit. c) dyrektywy VAT departamenty te są jednoznacznie wyłączone z zakresu stosowania tych dyrektyw.

25      W tym względzie należy przypomnieć, że Trybunał wielokrotnie uznawał swoją właściwość do orzekania w przedmiocie wniosków o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczących przepisów prawa Unii w sytuacjach,...