Czy Gmina może odliczyć podatek naliczony związany z oświetleniem dróg i chodników

Odpowiedź

Gmina nie ma prawa do odliczenia VAT z faktur otrzymanych za oświetlenie ulic gminnych i chodników.

Uzasadnienie

Zgodnie generalną zasadą zawartą w art.86 ust.1 ustawy o podatku od towarów i usług prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje w stosunku do tych nabyć, które są dokonywane przez podatnika VAT i które są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Jednak w sytuacji, gdy podatnik nabywa towary i usługi służące także do celów nie związanych z działalnością, zgodnie z art. 86 ust. 2a ustawy o VAT, gdy przypisanie tych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej podatnika nie jest możliwe, kwotę podatku naliczonego, o której mowa w ust. 2, oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej, zwanym dalej „sposobem określenia proporcji”. Dla celów zastosowania art.86 ust. 2a ustawy o VAT niezbędne jest zatem spełnienie następujących warunków:

 

• towary i usługi muszą być nabywane przez podmiot będący podatnikiem VAT i działający w charakterze podatnika VAT,

• towary i usługi muszą być wykorzystywane do celów działalności gospodarczej i do celów innych niż działalność gospodarcza,

• nie jest możliwe przypisanie tych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej podatnika.

 

               

Na zakres prawa do odliczeń w sposób bezpośredni wpływa pojmowanie statusu danego podmiotu jako podatnika VAT wykonującego czynności opodatkowane. Tylko podatnik w rozumieniu art. 15 ustawy, ma prawo do odliczenia podatku naliczonego. W myśl art.15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.  Jednak zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Z powołanych przepisów wynika, że organy władzy publicznej nie będą podatnikami podatku od towarów i usług w związku z realizacją zadań, które podejmują jako podmioty prawa publicznego, nawet jeśli pobierają należności, opłaty lub składki.

W myśl art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 ww. ustawy o samorządzie gminnym, do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W szczególności zadania własne obejmują m.in. sprawy gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, lokalnego transportu zbiorowego (art. 7 ust. 1 pkt 2 i 4 cyt. ustawy o samorządzie gminnym).

W ramach wykonywania zadań w zakresie transportu zbiorowego, Miasto (za pośrednictwem MZK) organizuje miejską komunikację zbiorową. W tym zakresie, Gmina jest podatnikiem VAT, gdyż uzyskuje wpływy ze sprzedaży biletów komunikacji miejskiej. Gmina ponosi wydatki na oświetlenie chodników i dróg publicznych, po których realizowane są usługi zbiorowego transportu publicznego, ale które ponoszone są również w związku z obowiązkiem zapewnienia ludności Miasta możliwości poruszania się po Mieście środkami transportu prywatnego lub zbiorowego, innego niż transport publiczny realizowany przez Gminę.

Najistotniejszy w omawianej sprawie jest fakt, że Gmina podejmując działania w zakresie prawidłowego utrzymania (oświetlenia, sygnalizacji świetlnej) infrastruktury drogowej, realizuje swoje zadania związane z zaspokajaniem zbiorowych potrzeb wspólnoty, w tym przypadku mieszkańców Miasta. Zadaniem (obowiązkiem) Gminy jest bowiem zapewnienie mieszkańcom Miasta użytkowania infrastruktury drogowej zgodnie z określonymi standardami. Zatem podejmowanie działania w przedmiotowym zakresie w ramach realizacji obowiązków publicznych ciążących na Gminie, jest ustawową powinnością Gmin. Działanie to jest realizacją celu publicznego na poziomie samorządowym, a więc jako zadanie jednostek samorządu terytorialnego mające na celu zaspokojenie zbiorowych potrzeb wspólnoty nie stanowi czynności związanej z wykonywaniem czynności opodatkowanych podatkiem VAT, uprawniającej do odliczenia podatku naliczonego.

Zatem, charakter ponoszonych przez Gminę kosztów oświetlenia wskazuje jednoznacznie, że służą one tylko i wyłącznie do wykonywania zadań publicznych mających na celu korzyść ogółu, tj. do świadczenia usług niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Przy czym fakt, że Gmina świadczy również usługi opodatkowane podatkiem VAT w zakresie komunikacji miejskiej, nie powoduje, z uwagi na odrębność tych usług, zmiany charakteru usług. Wydatki na te cele, jako cele publiczne, musiałyby być bowiem ponoszone nawet gdyby tymi trasami nie poruszała się komunikacja miejska. Jak już wskazaliśmy, obowiązkiem publicznym Gminy jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty poprzez zapewnienie i właściwe utrzymanie infrastruktury drogowej (gdyby nie było takiej konieczności, ta infrastruktura nie istniałaby), zaś samo wykorzystanie ww. infrastruktury niejako „przy okazji” do świadczenia usług komunikacji miejskiej nie może przesądzać, że zakupy związane z utrzymaniem i budową infrastruktury drogowej służą wykonywaniu czynności opodatkowanych.

Mając na uwadze powyższe – wskazane wydatki nie są nabywane do działalności gospodarczej, a Gmina nie działa w charakterze podatnika VAT, zatem nie spełni przesłanek z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT.

W omawianej sprawie nie znajdują zastosowania również przepisy art.86 ust. 2a ustawy o VAT, bowiem mają one zastosowanie wyłącznie do sytuacji, w której nabywane towary i usługi, wykorzystywane będą zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza, w sytuacji gdy przypisanie tych wydatków w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe. A taka sytuacja w rozpatrywanej sprawie nie ma miejsca. Bowiem pośredni wpływ zakupów na czynności opodatkowane, nie zmienia faktu, że koszty oświetlenia są związane w sposób bezpośredni i jednoznaczny z działalnością niepodlegającą opodatkowaniu VAT tj. działalnością wynikającą z obowiązków publicznych. Dopiero gdy brak byłoby takiego bezpośredniego związku z jakąś konkretną sprzedażą, można rozważać ewentualny „dalszy” związek z jakąś czynnością.

Podsumowując, Gmina, ponosząc koszty oświetlenia chodników i ulic, nie występuje w charakterze podatnika VAT, a ponoszone wydatki nie są związane z wykonywaniem przez Gminę czynności opodatkowanych. Tym samym nie przysługuje jej prawo do odliczenia podatku naliczonego ani w całości ani w części.

 

EWIDENCJA W DEKLARACJACH: W deklaracjach VAT nie wykazuje się czynności nie objętych podatkiem VAT.

Jan Falkowski

Podstawa prawna: art.86 ust.1, art.86 ust. 2a ustawy o podatku od towarów i usług