0
1355
Radca prawny jest wspólnikiem spółki partnerskiej i tylko w tej formie prawnej wykonuje swój zawód. WSA zwrócił się do Okręgowej Izby Radców Prawnych o wyznaczenie radcy prawnego dla konkretnej sprawy (konkretnego podatnika) w ramach prawa pomocy. Izba wyznaczyła radcę prawnego, który był pełnomocnikiem podatnika a sprawa została zakończona wyrokiem. Czy w takim przypadku to radca prawny powinien zarejestrować się jako czynny podatnik VAT i wystawić dla sądu fakturę czy też fakturę na rzecz sądu wystawia spółka partnerska?
ODPOWIEDŹ
Radca prawny nie musi rejestrować się jako czynny podatnik VAT i tym samym wystawiać faktury na rzecz sądu (tu: WSA) za zrealizowaną pomoc prawną z urzędu. Wykonuje on bowiem swój zawód w ramach spółki partnerskiej i to ona będzie zobowiązana rozliczyć VAT należny. Nie jest bowiem istotne, że Okręgowa Izba Radców Prawnych wyznaczyła konkretnego radcę prawnego. Zawsze bowiem jest tak, że pełnomocnictwo klient udziela konkretnemu radcy prawnemu, a nie spółce w której wykonuje swoją działalność zawodową.
UZASADNIENIE
Omawiane zagadnienie dotyczy odpowiedzi na pytanie czy radca prawny wyznaczony przez Okręgową Izbę Radców Prawnych na wniosek sądu w ramach prawa pomocy (nieodpłatna, pokrywana przez Skarb Państwa pomoc prawna między innymi dla osób fizycznych, które nie są w stanie ze względów materialnych wynająć prywatnie radcy prawnego, ale też adwokata bądź doradcy podatkowego) staje się przez tę czynność oddzielnym podatnikiem podatku od towarów i usług od spółki w ramach której wykonuje zawód i jest zobowiązany:
do zarejestrowania się jako czynny podatnik VAT (podczas, gdy już spółka partnerska, w której jest wspólnikiem jest już czynnym podatnikiem VAT i to ona fakturuje usługi wykonywane przez radców prawnych),
wystawić na rzecz sądu fakturę za wykonaną usługę pomocy prawnej w roli pełnomocnika prawnego.
Ustawodawca w treści art.15 ust.1 wskazał, że podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. I dalej w ust.2: działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Jednocześnie należy wskazać, że zgodnie z treścią art.8 ust.1 ustawy o radcach prawnych (u.r.p.) radcowie prawni mogą wykonywać swój zawód w następujących formach:
stosunek pracy,
w ramach umów cywilnoprawnych (działalność wykonywana osobiście),
jako kancelaria radcy prawnego, ale także
jako wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej lub komandytowej.
Radca prawny może zatem wybrać sobie formę w jakiej będzie wykonywał swój zawód. Może on zatem wykonywać swój zawód w ramach działalności wykonywanej osobiście, ale też jednocześnie być wspólnikiem spółki partnerskiej.
Jeżeli z kolei sąd decyduje się na udzielenie prawa pomocy dla konkretnego pełnomocnika, to występuje do Okręgowej Izby Radców Prawnych, a to ona wyznacza konkretnego radcę. Nie jest to więc sytuacja, w której to sąd (jako organ) wyznacza radcę prawnego. Jednocześnie należy zwrócić uwagę na fakt, że gdy radca prawny wykonuje zawód w formie spółki partnerskiej, to pełnomocnictwo jest zawsze (bezwzględnie) udzielane nie spółce, ale zawsze i bez wyjątku konkretnemu radcy prawnemu.
Zatem dla przykładu, jeżeli do radcy prawnego zgłosi się prywatnie klient, a radca prawny wykonuje zawód w formie spółki osobowej (tu: partnerskiej) to klient nie udziela pełnomocnictwa tej spółce, tylko właśnie danemu radcy prawnemu. Z identyczną sytuacją mamy do czynienia, gdy pełnomocnictwa udzieli osoba, której koszty pomocy prawnej pokryje Skarb Państwa.
Dlatego też podmiotem zobowiązanym do wystawienia faktury i rozliczenia podatku należnego będzie spółka partnerska a nie radca. Należy tu wskazać na treść wyroku NSA z dnia 27.01.2011 r., sygn. I FSK 1312/10, w którym to sąd stwierdził, iż „Fakt wyznaczenia konkretnego radcy prawnego na pełnomocnika z urzędu nie czyni z niego automatycznie podmiotu podatku od towarów i usług”.
Z inną jednakże sytuacją będziemy mieli do czynienia, jeżeli przykładowo radca prawny jest zatrudniony w ramach stosunku pracy, np. w Samorządowym Kolegium Odwoławczym i jednocześnie jest wyznaczany przez Izbę w ramach prawa pomocy. Wtedy od czynności jako pełnomocnik wyznaczony „z urzędu” będzie zobowiązany do zarejestrowania się jako czynny podatnik VAT i wystawiania faktur.
Mariusz Nowak
Podstawa prawna: art.15 ust.1 i ust.2 ustawy o podatku od towarów i usług oraz art.8 ust.1 ustawy o radcach prawnych.
