Działania w dobrej wierze bez podwyższonych sankcji w VAT

Odpowiedź

Podwyższona stawka sankcji w wysokości 100% ma na celu penalizację ewidentnych nadużyć dokonywanych przez podatników, świadomie biorących udział w oszukańczych transakcjach (co uzasadnia określenie sankcji w tej wysokości - odpowiadającej wysokości uszczuplenia wpływu do budżetu). Podwyższone sankcje nie będą stosowane w odniesieniu do podatników biorących udział w takich transakcjach nieświadomie (podmioty takie często są wykorzystywane w takich procederach), to jest podatników działających w dobrej wierze. Tak wypowiedział się WSA w Szczecinie w korzystnym dla podatników wyroku z 21 lutego 2019 r. (sygn. akt I SA/Sz 873/18). 

Uzasadnienie

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług w stosunku do podatników dokonujących oszustwa w podatku VAT przewidują sankcję w wysokości 100% (art. 112c ustawy o VAT). Natomiast w stosunku do pozostałych podatników - w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości - przepisy określają sankcje w wysokości 30% (art. 112b ust. 1 ustawy o VAT) lub 15% (art. 112b ust. 2a ustawy o VAT), a w sytuacji złożenia deklaracji lub korekty deklaracji podatkowej uwzględniającej ustalenia kontroli - w wysokości 20%. (art. 112b ust. 2 ustawy o VAT).
Sankcje podatkowe w VAT za nierzetelne rozliczanie podatku skutkujące zaniżeniem zobowiązania podatkowego lub zawyżeniem nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do zwrotu lub do rozliczenia w następnych okresach rozliczeniowych ponownie wprowadzono do polskiego porządku prawnego począwszy od 2017 r. Rozwiązania te mają na celu poprawę ściągalności podatku VAT. Według ustawodawcy, przedmiotowe sankcje mają przede wszystkim znaczenie prewencyjne - zmierzają do przekonania podatników, iż rzetelne i staranne wypełnienie deklaracji podatkowej leży w ich interesie.  
W znaczeniu językowym, prewencja to zapobieganie popełnianiu przestępstw w przyszłości - przez stosowanie kar w stosunku do sprawców oraz przez samo zagrożenie karą.
Okoliczności, które obligują organ podatkowy do odstąpienia od zastosowania sankcji w postaci ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego zostały enumeratywnie wymienione w art. 112b ust. 3 ustawy o VAT. Wskazać należy, że katalog ten nie obejmuje dobrej wiary podatnika.
WSA w Szczecinie wskazał, że państwa członkowskie, co do zasady, mogą nakładać sankcje związane z naruszeniem zasad wspólnego systemu podatku VAT. Tym niemniej środki krajowe realizujące cele przewidziane w art. 273  dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej muszą być zgodne z zasadą proporcjonalności. Zastosowanie sankcji należy ocenić zatem nie tylko pod tym kątem, czy mogą one służyć założonym celom, ale czy nie wykraczają poza to, co jest konieczne do ich osiągnięcia (por. wyrok TSUE z dnia 19 października 2017 r. w sprawie C-101/16 SC Paper Consult SRL przeciwko Directia Regionala a  Finantelor Publice Cluj-Napoca, Administratia Judeteana a  Finantelor Publice Bistrita-Nasaud). 
Zdaniem Sądu, obowiązkiem sądu krajowego jest dokonanie oceny, czy w świetle okoliczności występujących w postępowaniu głównym, w szczególności terminu skorygowania nieprawidłowości, wagi tej nieprawidłowości i ewentualnego występowania oszustwa po stronie podatnika lub obejścia przez niego obowiązujących przepisów, kwota nałożonej sankcji nie wykracza poza to, co konieczne do osiągnięcia celów polegających na zapewnieniu prawidłowego poboru podatku i zapobieganiu oszustwom podatkowym.
Dla dokonania oceny, czy sankcja jest zgodna z zasadą proporcjonalności, należy uwzględnić w szczególności charakter i wagę naruszenia, którego ukaraniu służy ta sankcja oraz sposób ustalania jej kwoty (szerzej zob. wyrok TSUE z 26 kwietnia 2017 r. w sprawie C-564/15 Tibor Farkas przeciwko Nemzeti Adó-és Vámhivatal Dél-alfödi Regionális Adó Főigazgatósága).
Niemniej, z art. 112b ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT wynika, że w przypadku gdy po zakończeniu kontroli podatnik złożył korektę deklaracji uwzględniającą stwierdzone nieprawidłowości i najpóźniej w dniu złożenia tej korekty deklaracji zwrócił nienależną kwotę zwrotu, wysokość dodatkowego zobowiązania podatkowego wynosi 20% kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku. Jednocześnie, zgodnie z art.112b ust. 3 pkt 3 ustawy sankcji nie stosuje się w  stosunku do  osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe. Z kolei nie podlega karze ten, kto złożył skuteczną korektę deklaracji wraz z uzasadnieniem przyczyn tej korekty oraz w całości uiścił uszczuploną  należność publicznoprawną.
W świetle powyższego Czytelnik działający w dobrej wierze, ponieważ naprawił błędy poprzez złożenie korekty deklaracji i jeżeli zapłacił w tym samym dniu wszelkie zaległości z tego tytułu wraz z odsetkami  Nie powinien ponieść dodatkowych sankcji.

Podstawa prawna: art. 112b, art. 112c ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, ustawa z 1 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, art. 242, art. 273 dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.