Gminą a Powiatem a VAT

Odpowiedź

Transakcja przekazania przez Gminę w drodze darowizny na rzecz Powiatu prawa własności pasa drogowego z przeznaczeniem na pas drogowy drogi powiatowej nie podlega VAT. Należy zaznaczyć, że dokumentem potwierdzającym transakcję jest akt notarialny.

Od wyceny przedmiotowej nieruchomości nie można odliczyć naliczonego VAT, a dokumentem rozliczeniowym pomiędzy Gminą, a Powiatem będzie nota obciążeniowa. 

Uzasadnienie

Zgodnie z ustawą o podatku VAT opodatkowaniu podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Opodatkowaniu VAT, co do zasady, podlega tylko taka dostawa towarów, która ma charakter odpłatny. Jednak w ściśle określonych przypadkach nieodpłatne zbycie towarów może być również przedmiotem opodatkowania tym podatkiem.

Przez dostawę towarów rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1. przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2. wszelkie inne darowizny - jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Zatem, co do zasady, opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatna dostawa towarów (przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel), a także wszelkie inne darowizny, pod warunkiem, że podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w całości bądź w części. Niespełnienie powyższego warunku jest podstawą do traktowania nieodpłatnego przekazania towarów (w tym darowizny) jako wyłączonego spod zakresu działania ustawy, bez względu na cel, na który zostały one przekazane (darowane).

Kolejną rzeczą do ustalenia jest to czy Gmina w ramach tej czynności występuje w charakterze podatnika VAT.  Zgodnie bowiem z art. 15 ust. ustawy o VAT nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Zatem, jednostki samorządu terytorialnego są podatnikami podatku od towarów i usług jedynie w zakresie wszelkich czynności, które mają charakter cywilnoprawny, tzn. są przez nie realizowane na podstawie umów cywilnoprawnych. Będą to zatem wszystkie realizowane przez te jednostki (urzędy) czynności w sferze ich aktywności cywilnoprawnej, np. czynności sprzedaży, zamiany (nieruchomości 
i ruchomości), wynajmu, dzierżawy, darowizny.

Transakcje związane z darowizną nieruchomości reguluje Kodeks cywilny w art. 888. Dodać trzeba, że w myśl art. 158 Kc umowy przenoszące własność nieruchomości muszą być zawarte w formie aktu notarialnego.
Miasto Gmina przekazuje w drodze darowizny na rzecz Powiatu prawa własności nieruchomości stanowiącej pas drogowy, z przeznaczeniem pod pas drogowy drogi powiatowej. Najprawdopodobniej przy nabyciu własności tej nieruchomości Gminie nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. W tej sytuacji, gdy z nabyciem towaru stanowiącego przedmiot darowizny nie wiązało się prawo odliczenia podatku naliczonego, wówczas nie podlega on opodatkowaniu tym podatkiem.

Niemniej podkreślić trzeba, że w omawianym przypadku Gmina jak i Powiat nie występują w charakterze podatnika VAT, bowiem do zadań własnych gminy należą m.in. sprawy gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego (art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym). Natomiast, zgodnie art.4 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie transportu zbiorowego i dróg publicznych.

Dodać należy, że zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych organ administracji rządowej lub jednostki samorządu terytorialnego, do którego właściwości należą sprawy z zakresu planowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg, jest zarządcą drogi.

Zarządcami dla poszczególnych kategorii dróg są:

• krajowych - Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad,
• wojewódzkich - zarząd województwa,
• powiatowych - zarząd powiatu,
• gminnych - wójt (burmistrz, prezydent miasta).

Mając na uwadze wskazany wyżej przepis, należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie warunki wynikające z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT nie zostały spełnione. Brak jest bowiem związku naliczonego podatku z tytułu wykonania operatu szacunkowego prawa własności nieruchomości stanowiącej pas drogowy będący przedmiotem darowizny z czynnościami opodatkowanymi. Gmina występuje w tej transakcji jako jednostka sektora finansów publicznych (organ władzy publicznej, który realizuje zadania nałożone odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których została powołana). W związku z tym, że darowizna prawa własności pasa drogowego nie podlega opodatkowaniu VAT to również naliczony podatek VAT z tytułu wykonania  operatu szacunkowego prawa własności tej nieruchomości nie daje Gminie prawa do odliczenia podatku VAT.

Zauważyć trzeba, że zgodnie z art. 156 ust. 1a ustawy o gospodarce nieruchomościami jednostka sektora finansów publicznych lub inny podmiot, który w zakresie, w jakim wykorzystuje środki publiczne w rozumieniu przepisów ustawy o finansach publicznych lub dysponuje nimi, zlecił rzeczoznawcy majątkowemu sporządzenie operatu szacunkowego, jest obowiązany udostępnić ten operat osobie, której interesu prawnego dotyczy jego treść, a także umożliwić przeglądanie tego operatu oraz sporządzanie z niego notatek i odpisów. 

Wobec tego „skoro przepis ustawy o gospodarce nieruchomościami wprowadza obowiązek ustalenia wartości nieruchomości, to trudno uznać, że jednostka samorządu terytorialnego zlecając wykonanie operatu szacunkowego działa na czyjąś rzecz, ponieważ to ona jest odbiorcą świadczenia - wykonuje nałożony na nią przepisami prawa obowiązek. Oznacza to, że Gmina, tj. jednostka samorządu terytorialnego nie świadczy w tym zakresie usług udostępniania operatu stronie transakcji. To, że jednostka samorządu terytorialnego umożliwia przeglądanie operatów bądź dokonanie kopii lub odpisu, wynika z obowiązku ustawowego i nie może być uznane za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Gmina w tej sytuacji nie działa bowiem jako pośrednik, który poniósł koszty zakupu usługi świadczonej na rzecz innego odbiorcy. W konsekwencji, zwrot kosztów poniesionych przez Gminę za sporządzenie operatu szacunkowego (koszty rzeczoznawcy) nie może być uznany za odpłatne świadczenie usług” – interpretacja  indywidualna z dnia 13 listopada 2014 roku sygn. ILPP1/443-708/14-2/AW Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu.

Zatem, Gmina udostępniając Powiatowi operat szacunkowy i obciążając go kosztami jego sporządzenia, nie spełnia tym samym przesłanek wynikających z art. 8 ust. 1 ustawy, pozwalających na zaliczenie tej czynności do kategorii usług podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. W konsekwencji powyższego, przeniesienie kosztów wykonania operatu szacunkowego na Powiat, stanowi czynność nieopodatkowaną podatkiem od towarów i usług.

Zatem, jeśli koszty związane z operatem szacunkowym nie podlegają VAT, to w celu obciążenia Powiatu, Gmina Miasto powinna wystosować notę obciążeniowo-rozliczeniową. Nota księgowa jest min. dowodem księgowym dokumentującym przychody i koszty, które nie podlegają opodatkowaniu vat. Zatem, aby przenieść koszty za operat szacunkowy na Powiat, należałoby wystawić notę obciążeniową zgodnie z art. 21 ustawy o rachunkowości.

 

Podstawa prawna: art. 2 pkt  6; art. 5 ust. 1; art. 7 ust. 1, ust. 2 pkt 1 i 2; art. 8 ust. 1;  art. 15 ust. 1, ust.2, ust. 6; art. 86 ust. 1, ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług, art. 158, art. 888 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny, art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy  z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym, art. 156 ust. 1a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku  o gospodarce nieruchomościami, art. 19 ust.1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, art. 4 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym, art. 21 ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości