Kasowa metoda rozliczania VAT u małego podatnika - zalety i wady

ODPOWIEDŹ

Czynny podatnik VAT, który spełnia definicję małego podatnika może przejść na metodę kasową rozliczania VAT, którą musi zachować przez kolejnych 12 miesięcy. Generalną zasadą rozliczenia kasowego - w odróżnieniu od rozliczenia memoriałowego – jest powstanie obowiązku podatkowego w dacie otrzymania części lub całości zapłaty i symetrycznie dla podatku naliczonego, w dacie zapłaty na rzecz kontrahenta. Ta zasada dotyczy rozliczeń z innymi czynnymi podatnikami VAT. Gdy natomiast sprzedaż odbywa się na rzecz innego podmiotu niż czynny podatnik VAT, to powstanie obowiązku podatkowego powstaje także z dniem zapłaty za wykonaną dostawę, przy czym nie później niż w 180 - tym dniu. Zaletą kasowej metody jest połączenie rozliczenia VAT z przepływami gotówki u przedsiębiorcy – nie ma więc takiej sytuacji, w której podatnik musi wykazać i zapłacić podatek, pomimo braku zapłaty za wykonaną usługę lub dostarczony towar. Wadą jest ryzyko, iż nabywcy nie rozliczający się metodą kasową mogą nie zamawiać towarów i usług, gdyż z faktury oznaczonej „metoda kasowa” mogą odliczyć podatek naliczony nie zasadach ogólnych lecz kasowo.

UZASADNIENIE

Ustawodawca w treści art.2 pkt 25 ustawy o podatku od towarów i usług (u.p.t.u.) zdefiniował pojęcie małego podatnika na potrzeby ustawy o podatku od towarów

• a) u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro,

• b) prowadzący przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzający funduszami inwestycyjnymi, zarządzający alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, będący agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu – jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45.000 euro

- przy czym przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1.000 zł. Podatnicy, którzy zamierzają zatem rozliczać się kasowo muszą zweryfikować, czy za poprzedni rok (według kursu na pierwszy dzień roboczy października) nie będą przekraczać limitu wyrażonego w euro. Konieczne jest także uprzednie pisemne zawiadomienie naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będą stosowali tę metodę, zwaną dalej „metodą kasową”

Przykład 1

Przedsiębiorca, czynny podatnik VAT, w roku 201X uzyskał wartość sprzedaży wraz z należnym podatkiem VAT w wysokości 4.500.000 zł. Załóżmy, że na pierwszy dzień października tego roku, kurs polskiego złotego do euro wyniósł 4zł/1euro. Zatem wartość sprzedaży wraz z należnym VAT, której nieprzekroczenie umożliwia posiadanie statusu małego podatnika na potrzeby VAT wynosi 4.800.000 zł. Przedsiębiorca zatem na kolejny rok podatkowy będzie posiadać status małego podatnika, przy czym skorzystanie z tego statusu jest całkowicie dobrowolne.

Generalną cechą kasowej metody rozliczenia VAT jest odejście od zasady, iż obowiązek podatkowy powstaje w momencie dokonania dostawy lub wykonania usługi (art.21 ust.1 u.p.t.u.), przy czym należy tu wyraźnie wskazać, że powyższa zasada ma dwa wyjątki:

• a) jeżeli transakcja jest dokonywana na rzecz podmiotu, który nie jest czynnym podatnikiem VAT, to obowiązek podatkowy powstaje co prawda w dacie wpływu części lub całości należności, ale nie później niż 180. dnia licząc od daty dokonania dostawy lub wykonania usługi,

Przykład 2

Czynny podatnik VAT dokonał dostawy towaru na rzecz innego czynnego podatnika VAT. Nabywca dokonał zapłaty w 66 dniu od daty dostawy, a termin zapłaty przypada na miesiąc styczeń 2017 r. Zatem, biorąc pod uwagę, iż co do zasady kasowa metoda VAT połączona jest z kwartalnym rozliczeniem podatku, to podatek zostanie wpłacony do urzędu skarbowego w terminie do 25 kwietnia 2017.

Przykład 3

Czynny podatnik VAT wykonał usługę w kwietniu na rzecz osoby fizycznej, która nie prowadzi działalności gospodarczej. Nabywca usługi zapłacił 20% kwoty za usługę już następnego dnia, przy czym pozostałe 80% należności dopiero po 200-stu dniach od daty wykonania usługi. Zatem obowiązek podatkowy powstanie z tytułu tej usługi dwukrotnie. Pierwszy raz, dzień po wykonaniu usługi (wpłata 20% należności), reszta należności (80%) po upływie 180 dni od daty wykonania usługi, pomimo brak zapłaty pozostałej części kwoty. Wpłata należności w wysokości 80% nie będzie miała już wpływu na powstanie obowiązku podatkowego.

• b) kasowa metoda powstawania obowiązku podatkowego nie będzie miała zastosowania do transakcji wewnątrzwspólnotowej dostawy towaru – obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych.

Z kolei w przypadku rozliczenia podatku naliczonego u małego podatnika rozliczenie odbywa się na zasadzie określonej w art.86 ust.10e u.p.t.u.: Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w odniesieniu do nabytych przez małego podatnika towarów i usług, w okresie stosowania przez niego metody kasowej, powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik dokonał zapłaty za te towary i usługi. Mały podatnik będzie mógł zatem rozliczyć podatek naliczony dopiero w momencie, w którym dokona chociażby częściowej zapłaty. Jak więc widać kasowa metoda rozliczenia VAT ma praktycznie pełne pokrycie z przepływami gotówkowymi w przedsiębiorstwie. Podatnik unika zatem sytuacji, w której jest zobowiązany rozliczyć VAT od np. dostawy wobec której otrzyma zapłatę w późniejszym okresie. Nie angażuje to zatem kapitału obrotowego do regulowania VAT kosztem finansowania obrotu lub produkcji. Trzeba tu także dodać, że mały podatnik może odliczyć podatek naliczony (czyli po zapłacie) w dwóch kolejnych okresach rozliczeniowych (art.86 ust.11 u.p.t.u.) lub też na podstawie art.86 ust.13 u.p.t.u. w ciągu kolejnych 5 lat licząc od początku roku, w którym powstało prawo do odliczenia.

Podatnik decydując się na kasową metodę rozliczania VAT musi pamiętać także, iż będzie podatek VAT rozliczał kwartalnie (składanie deklaracji VAT-7K), a zapłata podatku następować będzie w terminie do 25 dnia następującego po zakończonym kwartale.

Powyżej opisane zasady rozliczenia podatku VAT metodą kasową dotyczą podatników, którzy prowadzą już działalność gospodarczą. Wyjątek następuje w sytuacji, w której kasową metodą chce rozliczać się nowy podatnik VAT. Może on co prawda stosować kasowe zasady, ale będzie składał deklaracje VAT-7 i rozliczał się w cyklu miesięcznym. Okres koniecznego rozliczania miesięcznego to 12 miesięcy od uzyskania statusu czynnego podatnika VAT, licząc od miesiąca w którym została dokonana rejestracja.

Przykład 4

Przedsiębiorca złożył VAT-R w styczniu roku X i w tym samym miesiącu uzyskał status czynnego podatnika VAT. Zatem przez cały rok X będzie rozliczał się metodą kasową, ale podatek będzie rozliczał miesięcznie. Dopiero od kolejnego stycznia roku następnego może złożyć aktualizację VAT-R i wskazać na rozliczenie kwartalne VAT (metodę kasową zachowuje). Począwszy od stycznia roku następnego mały podatnik musi rozliczać się kasowo w okresach kwartalnych przez kolejnych 12 miesięcy.

Drugim wyjątkiem, w którym kasowa metoda VAT zostaje zachowana, ale nie możliwości kwartalnego deklarowania podatku jest sytuacja wskazana w art.99 ust.3a pkt.2 u.p.t.u. i dotyczy podatników: … którzy w danym kwartale lub w poprzedzających go 4 kwartałach dokonali dostawy towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy, chyba że łączna wartość tych dostaw bez kwoty podatku nie przekroczyła, w żadnym miesiącu z tych okresów, kwoty 50 000 zł.

Zalety i wady kasowego rozliczenia przedstawia tabela:

Zalety

Wady

• Podatek rozliczany jest co kwartał. • Występuje przy sprzedaży na rzecz czynnych podatników VAT pełne powiązanie obowiązku podatkowego z przepływami gotówki (wpływ gotówki = obowiązek podatkowy). • Sprzedaż na rzecz innych podmiotów (w tym osób fizycznych, nie przedsiębiorców) posiada termin ostateczny powstania obowiązku podatkowego dopiero po 180 dniach (6 miesięcy). • Brak memoriałowej zasady powstawania obowiązku podatkowego nie angażuje kapitału obrotowego firmy, który może być przeznaczany do finansowania produkcji lub obrotu. • Nie występuje konieczność zaciągania kredytu obrotowego (zwiększenia zadłużenia) celem uregulowania podatku za dany okres rozliczeniowy. • Przy obniżonej płynności finansowej nie powstają zaległości podatkowe w VAT. • Ze względu na kwartalne rozliczenie podatku VAT występuje uśrednienie wysokości podatku należnego i podatku naliczonego w cyklu działalności operacyjnej przedsiębiorstwa.

• Nabywca towarów i usług podatnika rozliczającego się wedug metody kasowej ma prawo do odliczenia podatku naliczonego dopiero w momencie uregulowania płatności (zapłaty za dostawę lub usługę). • Nabywcy, którzy rozliczają się memoriałowo mogą wybierać kontrahentów niestosujących metody kasowej, gdyż w ich przypadku podatek naliczony powstaje w dacie wykonania usługi lub dostawy. • Połączenie metody kasowej z kwartalnym rozliczeniem podatku, choć dla wielu podatników jest to zaletą.

Mariusz Nowak

Podstawa prawna: art.21 ust.1 i ust. 3, art.86 ust.10, ust. 10e, ust.11 i ust. 13 oraz art.99 ust.3a ustawy o podatku od towarów i usług.