Kiedy darowizna bez VAT

Odpowiedź

Dostawy żywności, z wyjątkiem napojów alkoholowych, do organizacji pożytku publicznego przeznaczone wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje korzystają ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT. 

Uzasadnienie

Darowizna towaru, co do zasady, powinna być traktowana jako dostawa towaru i po spełnieniu określonych warunków - podlegać opodatkowaniu VAT na mocy art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług (zob. też wyrok NSA z 20 września 2018 r., sygn. akt I FSK 1029/18). 
Wyjątek od tej reguły określa m.in. art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT, na mocy którego darowizna może być zwolniona z opodatkowania, jeśli:

1. przedmiotem darowizny są produkty spożywcze, z wyłączeniem alkoholu,
2. odbiorcą darowizny jest organizacja pożytku publicznego w rozumieniu ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,
3. celem darowizny jest działalność charytatywna, prowadzona przez tę organizację. 

Ponadto przedsiębiorca zachowuje prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego przy nabyciu towarów i usług (zakup składników, opakowań, usług transportowych) związanych z przekazanymi nieodpłatnie wypiekami do organizacji pożytku publicznego na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację. Możliwość taka wynika wprost z art. 86 ust. 8 pkt 3  ustawy o VAT.

Natomiast według art. 43 ust. 12 ustawy o VAT zwolnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 16, stosuje się pod warunkiem posiadania przez dokonującego dostawy towarów dokumentacji potwierdzającej dokonanie dostawy na rzecz organizacji pożytku publicznego, z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację.
Jeżeli jednak:

1. określenie przeznaczenia otrzymanych przez organizację pożytku publicznego towarów nie jest możliwe na podstawie prowadzonej przez tę organizację dokumentacji, lub
2. wykorzystanie otrzymanych przez organizację pożytku publicznego towarów nastąpiło na cele inne niż cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację
   - zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 16 tej ustawy, nie stosuje się.

Przedsiębiorca powinien sporządzić umowę darowizny z określeniem wartości darowizny (zob. art. 888 i następne ustawy Kodeks cywilny), jak również udokumentować przekazanie darowizny rzeczowej protokołem przekazania darowizny. Przepisy nie określają wprost, jakie elementy powinny być zawarte w protokole przekazania darowizny, dla celów dowodowych warto zawrzeć w nim:

• dane przedsiębiorcy (darczyńcy) oraz dane organizacji pożytku publicznego (obdarowanego),
• datę sporządzenia protokołu oraz datę przekazania darowizny rzeczowej, 
• opis przedmiotu darowizny, to jest nazwę, rodzaj towaru, ilość,
• podpisy osób uprawnionych do wydania oraz przyjęcia darowizny. 

Co istotne, przedsiębiorca-cukiernik rozliczający się na zasadach ogólnych będzie mógł zaliczyć przekazaną darowiznę do swoich kosztów uzyskania przychodów (chodzi o koszty wytworzenia wypieków - art. 23 ust. 1 pkt 11 w związku z art. 26 ust. 6f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (u.p.d.o.f.)) lub zmniejszyć swoje zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych w zeznaniu rocznym PIT-36 (za 2020 r.). Będzie mógł - przy spełnieniu określonych przepisami warunków - skorzystać z ulgi podatkowej polegającej na odliczeniu od dochodu dokonanej darowizny do wysokości 6% dochodu (art. 26 ust. 1 pkt 9 lit.a  u.p.d.o.f.). 

Przykład
Przedsiębiorca w 2020 r. przekazał organizacji pożytku publicznego 50 kg wypieków o wartości 1000 zł. Załóżmy, że po zakończeniu roku podatkowego firma wypracuje dochód w wysokości 15.000 zł. W związku z tym przedsiębiorca będzie mógł odliczyć od dochodu: (15.000 zł x 6%) = 900 zł. Pozostałe 100 zł z przekazanej darowizny nie będzie już podlegało odliczeniu.   

Ewidencja w deklaracjach: w VAT-7(20) nabycie towarów i usług służących do produkcji darowanego pieczywa należy wykazać w poz. 45  wartość netto i w poz. 46 podatek naliczony.
 

Podstawa prawna: art. 7 ust. 2 pkt 2, art. 43 ust. 1 pkt 16, art. 43 ust. 12 i ust. 12a, art. 86 ust. 8 pkt 3  ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, art. 3 ust. 2 i 3, art. 4 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, art. 23 ust. 1 pkt 11 w związku z art. 26 ust. 6f, art. 26 ust. 1 pkt 9 lit.a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, art. 888 i następne ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny