Kradzież towaru a obowiązek rozpoznania jego wewnątrzwspólnotowego nabycia

Takie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi interpretacjach indywidualnych: nr IPTPP2/443-69/12-4/KW z 24 kwietnia 2012 roku oraz nr IPTPP2/443-465/12-4/JN z 10 sierpnia 2012 roku.  

Sytuacja podatnika

Spółka nabyła od kontrahenta niemieckiego opony, które znajdowały się w Grecji. Transport Spółka zleciła firmie znalezionej na giełdzie transportowej. Firma posługiwała się licencją na transport międzynarodowy wystawioną przez Ministra Transportu. Ponadto na stronie giełdy widniało ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej – polisa z sumą gwarancyjną USD 200.000.

Wysokość frachtu została ostatecznie ustalona na 1.550 EUR. Spółka uzyskała od firmy transportowej numer samochodu i nazwisko kierowcy, który miał podjąć ładunek. Dane te przekazane zostały do Spółki, a ta przekazała je do Grecji. Towar został odebrany przez firmę transportową w Grecji, ale samochód firmy transportowej nie przyjechał do magazynu Spółki w ustalonym terminie, a telefon pracownika firmy transportowej nie odpowiadał, nie było również możliwości skontaktowania się z nim poprzez giełdę. Spółka poszukiwała kontaktu z firmą transportową poprzez Internet i dotarła ostatecznie telefonicznie do właściciela firmy, który oświadczył, że pod jego firmę podszywają się oszuści, którzy już oszukali co najmniej 5 firm z różnych branż.

Spółka zawiadomiła Policję o kradzieży opon, a także przekazała Policji dodatkowe informacje o losach ładunku, do których udało jej się dotrzeć. Z informacji tych wynikało miedzy innymi, że towar dotarł do innego miejsca w Polsce. Ponadto, Spółka zgłosiła szkodę w ramach ubezpieczenia OC przewoźnika w ruchu międzynarodowym do ubezpieczyciela. Po kilkudniowym oczekiwaniu nadeszła informacja, że druk polisy jest sfałszowany i jako taki nigdy w zapisach nie istniał. Prokuratura Rejonowa powiadomiła Spółkę o wszczęciu śledztwa w przedmiotowej sprawie, w którym Spółka aktywnie uczestniczy.

Z dokumentów znajdujących się w aktach postępowania przygotowawczego wynika, że firma transportowa działała od początku z zamiarem przywłaszczenia opon, zanim zostały załadowane do transportu przez przewoźnika, co potwierdzają dowody zgromadzone w trakcie postępowania prokuratorskiego. Kradzież miała zatem miejsce przed dniem wydania towaru przewoźnikowi.

Spółka posiada aktualnie następującą dokumentację:

• zlecenie spedycyjne,

• licencję wynajętego przewoźnika na wykonywanie międzynarodowego zarobkowego przewozu drogowego,

• ubezpieczenie OC przedstawione przez przewoźnika,

• notatki służbowe opisujące stan faktyczny od zlecenia przewozu, poprzez stwierdzenie niedostarczenia ładunku, po szczegółowe czynności poszukiwawcze wykonywane przez pracowników realizowane z udziałem policji,

• listy przewozowe CMR,

• odpowiedź ubezpieczyciela, w związku ze zgłoszeniem szkody, odmawiającą podjęcia czynności likwidacyjnych z powodu sfałszowania druku polisy i z informacją, że ubezpieczyciel złożył zawiadomienie o podejrzeniu dokonania przestępstwa,

• zawiadomienie o wszczęciu śledztwa z Prokuratury Rejonowej w sprawie wyłudzenia mienia wartości co najmniej 200.000 zł na szkodę Spółki,

• fakturę dokumentującą zakup skradzionych opon, uregulowaną w terminie zapłaty,

• fotokopie materiałów zgromadzonych podczas postępowania przygotowawczego przez Prokuraturę Okręgową.

Spółka poinformowała również organ podatkowy, że jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług i posiada NIP. Zakupione opony miały służyć działalności gospodarczej Spółki - miały być przedmiotem sprzedaży opodatkowanej. Dokonującym dostawy przedmiotowych opon jest podatnik podatku od wartości dodanej, który dla potrzeb przedmiotowej dostawy posłużył się NIP UE DE. Sprzedaży przedmiotowych opon dokonano na warunkach dostawy Ex Works.

W związku z powyższym, spółka zwróciła się do organu podatkowego z zapytaniem czy w związku z opisaną transakcję ma obowiązek rozpoznać wewnątrzwspólnotowe nabycie towaru na terytorium Polski.

Odpowiedź Dyrektora Izby Skarbowej

Udzielając odpowiedzi na zadane pytanie organ podatkowy zaznaczył, u380 że w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów opodatkowaniu podatkiem VAT podlega czynność nabycia towarów. Należny podatek z tytułu obrotu rozliczany jest przez nabywcę towaru w państwie, do którego następuje dostawa towarów. Transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów towarzyszy zawsze lustrzana czynność, wykonywana przez drugą stronę transakcji, tj. dostawa towarów (co do zasady mająca charakter dostawy wewnątrzwspólnotowej). Organ podatkowy podkreślił jednocześnie, że niewłaściwe rozpoznanie przez kontrahenta zagranicznego jego dostawy, nie powoduje braku wystąpienia u polskiego nabywcy wewnątrzwspólnotowego nabycia. Podobnie – zadeklarowanie przez kontrahenta zagranicznego wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów nie powoduje, że u polskiego nabywcy automatycznie dochodzi do nabycia wewnątrzwspólnotowego.

Organ podatkowy wskazał, że potraktowanie danej czynności jako wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów zawsze wymaga spełnienia dwóch podstawowych warunków:

• po pierwsze, podmiot z jednego państwa członkowskiego musi nabyć prawo do rozporządzania towarami jak właściciel, tak więc na rzecz tego podmiotu musi być dokonana dostawa,

• po drugie, po nabyciu towary są przemieszczane na terytorium innego państwa członkowskiego niż państwo wysyłki, przy czym nie gra tu roli, kto faktycznie przewozi towar i na czyje zlecenie jest to czynione, gdyż towary w wyniku dokonanej dostawy mogą być wysyłane lub transportowane przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.

Interpretując zawarty w art.9 ustawy o podatku od towarów i usług zwrot „nabycie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel”, organ podatkowy uznał, iż chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności. Zwrotu „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawo własności”. Istotny jest przede wszystkim aspekt ekonomiczny, a nie prawny transakcji, w ramach której podatnik przenosi na nabywcę prawo do rozporządzania towarami jak właściciel. Akcent sformułowanej definicji położony został głównie na podkreślenie przeniesienia ekonomicznego władztwa nad rzeczą w taki sposób, aby nabywca mógł nią dysponować podobnie jak właściciel.

Dyrektor Izby Skarbowej zwrócił uwagę na fakt, że w analizowanej sprawie towar został odebrany na terytorium Grecji przez przewoźnika, działającego na zlecenie nabywcy, a sprzedaży dokonano na warunkach dostawy Ex Works, według których sprzedający jest zobowiązany do postawienia towaru kupującemu do dyspozycji w punkcie wydania. Wydanie towaru przewoźnikowi, działającemu na zlecenie Spółki spowodowało, że ryzyko utraty czy uszkodzenia towaru przeszło na nabywcę. Odbiór towarów z miejsca załadunku przez przewoźnika należy, zdaniem organu podatkowego, uznać za przeniesienie na Wnioskodawcę prawa do rozporządzania przedmiotowymi oponami jak właściciel. W sytuacji, gdy Spółka uzyskała prawo do rozporządzania towarami jak właściciel w państwie członkowskim dostawy, przejęła na siebie obowiązek przetransportowania ich do państwa członkowskiego przeznaczenia. Ponadto z okoliczności przedstawionych przez Spółkę wynikało, iż towar został przetransportowany na terytorium Polski.

Na podstawie powyższych rozważań, organ podatkowy stwierdził, iż, skoro Spółka uzyskała prawo do rozporządzania towarem jak właściciel, a przedmiotowe opony zostały przywiezione na terytorium kraju, nabywcą towarów był podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, nabywane towary miały służyć działalności gospodarczej nabywcy, a dokonującym dostawy towarów był kontrahent niemiecki, będący podatnikiem podatku od wartości dodanej, a ponadto faktura dokumentująca sprzedaż została wprowadzona do obrotu prawnego, w przedmiotowej sprawie nastąpiło wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów.

Organ podatkowy podkreślił również, iż okoliczności związane z przebiegiem transportu opon w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług nie mogą mieć wpływu na rozstrzygnięcie czy w przedmiotowej sprawie nastąpiło wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów.

Po uzyskaniu opisanej powyżej interpretacji nakazującej rozpoznanie wewnątrzwspólnotowego nabycia w stosunku do skradzionego towaru, Spółka zwróciła się do Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z kolejnym zapytaniem, tym razem o prawo do odliczenia podatku naliczonego w związku z opisanym nabyciem.

Odpowiadając na powyższe pytanie, organ podatkowy zwrócił uwagę na fakt, że, w związku z tym, że prawo do odliczenia podatku powinno być realizowane natychmiast po powstaniu podatku naliczonego, decydujące znaczenie dla oceny istnienia prawa do odliczenia ma zamierzony (zadeklarowany) związek podatku naliczonego z czynnościami opodatkowanymi. Jeśli podatnik zamierza przeznaczyć dane towary lub usługi na cele działalności opodatkowanej, to jest uprawniony do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów i usług.

Dyrektor Izby Skarbowej przywołał orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (obecnie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej) z dnia 15 stycznia 1998 roku w sprawie C-37/95 pomiędzy Państwem Belgijskim a Ghent Coal Terminal NV, w którym Trybunał stwierdził (odwołując się do zasady neutralności podatku VAT), że w sytuacji kiedy nabycie towarów i usług zostało poczynione z zamiarem wykorzystania ich do działalności opodatkowanej, ale z powodów pozostających poza kontrolą podatnika, nie wykorzystał on nabytych towarów i usług w prowadzeniu tej działalności, prawo podatnika do odliczenia zostaje zachowane.

W świetle powołanego wyroku, należy stwierdzić, że w przypadku, gdy zakup danego towaru przez podatnika jest dokonany z zamiarem wykorzystania tego towaru do działalności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, to pomimo utraty danego towaru z przyczyn od niego niezależnych, tj. w sposób niezawiniony, czy – jak to ujął Trybunał – „z powodów pozostających poza kontrolą podatnika”, przysługuje prawo do odliczenia podatku w związku z ww. nabyciem.

Jak wynika z okoliczności sprawy wskazanych przez Spółkę, utrata towaru nastąpiła z przyczyn od Spółki niezależnych. Zatem Spółce, na podstawie art.86 ust.1 ustawy o VAT, przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów, jeżeli w efekcie końcowym towary te nie posłużą czynnościom opodatkowanym na skutek wystąpienia kradzieży z przyczyn niezależnych od Wnioskodawcy.

Podstawa prawna: art.9 ust.1, art.86 ust.1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług.