Nowa matryca stawek VAT oraz wiążąca informacja stawkowa

1. Nowa matryca stawek VAT     

 1.1.  Zasady ogólne

Zgodnie z art. 5a ustawy o podatku od towarów i usług, towary i  usługi będące przedmiotem czynności, o  których mowa w  art.  5, wymienione w klasyfikacji w  układzie odpowiadającym Nomenklaturze scalonej (CN) zgodnej z rozporządzeniem Rady (EWG) nr  2658/87 z dnia 23 lipca 1987 roku w  sprawie nomenklatury taryfowej i  statystycznej oraz w  sprawie Wspólnej Taryfy

Celnej (Dz. Urz. WE L 256 z  07.09.1987, str.  1, z  późn. zm. - Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 2, t. 2, str.  382, z  późn. zm.) lub w  klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o  statystyce publicznej, są klasyfikowane według Nomenklatury scalonej (CN) lub klasyfikacji wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują działy, pozycje, podpozycje lub kody Nomenklatury scalonej (CN) lub symbole klasyfikacji statystycznych. 

Nowa matryca stawek VAT to zmiana sposobu identyfikacji towarów i usług dla potrzeb VAT.  Od l lipca 2020 roku nie należy już stosować Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług PKWiU 2008. W celu prawidłowego zakwalifikowania usługi, należy zastosować aktualny numer z PKWiU 2015 (zamiast dotychczasowego z PKWiU 2008). 

Do towarów należy stosować symbole Nomenklatury Scalonej CN oraz Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych  PKOB (zamiast PKWiU z 2008 roku). Zmiana ta przyczyni się do ujednolicenia zasad klasyfikowania towarów na potrzeby podatkowe i celne. 

Nomenklatura scalona (ang. Combined Nomenclature, CN) to usystematyzowany wykaz towarów, który pozwala na sklasyfikowanie towarów dla potrzeb obrotu międzynarodowego, statystyk handlu zagranicznego Unii Europejskiej oraz obrotu wewnątrzwspólnotowego. Nadzór nad nomenklaturą CN sprawuje Komisja Europejska, która każdego roku publikuje jej nową wersję. Nomenklatura scalona jest ośmiocyfrowym rozwinięciem Zharmonizowanego Systemu Określania i Kodowania Towarów (HS), opracowanego przez Światową Organizację Celną. Na poziomie sześciu cyfr jest zbieżna z nomenklaturą HS. Nomenklatura scalona dzieli się na sekcje, działy, pozycje i podpozycje. Oprócz wykazu towarów zawiera również przepisy wstępne, uwagi do sekcji i działów oraz przypisy odnoszące się do podpozycji CN. Nomenklatura scalona dostępna jest w  Przeglądarce Taryfowej, zamieszczonej na stronach internetowych Ministerstwa Finansów: (strona internetowa:  www.puesc.gov.pl  zakładka: Taryfa celna i zakładka: Przeglądarka taryfowa).
Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług (PKWiU 2015) składa się z: 

• zasad metodycznych,
• uwag do poszczególnych sekcji, 
• schematu klasyfikacji. 

Zasady metodyczne stanowią integralną część klasyfikacji. Zawarte w nich postanowienia obowiązują przy jej interpretacji i stosowaniu. Schemat klasyfikacji stanowi wykaz grupowań i obejmuje: symbole grupowań, nazwy grupowań. 

PKWiU 2015 jest klasyfikacją obejmującą grupowania produktów w podziale siedmiopoziomowym, określoną przez Polską Klasyfikację Działalności (PKD 2007) oraz Nomenklaturę Scaloną. 

1.2.  Założenia nowej matrycy

Zgodnie z wyjaśnieniami Ministerstwa Finansów, nowa matryca opiera się na następujących założeniach objęcie jedną stawką w jak największym stopniu całych grup towarowych – w miarę możliwości całych działów CN.

Oznacza to istotne zmniejszenie liczby pozycji w nowych załącznikach nr 3 i nr 10 do ustawy o VAT, które zawierają wykazy towarów i usług opodatkowanych według stawek odpowiednio 8% i 5%.

Przykładowo – przy założeniu, że stawki obniżone będą miały przede wszystkim zastosowanie do produktów żywnościowych – stawką w wysokości 5% będą objęte całe działy CN (wszystkie towary sklasyfikowane w danym dziale):
02 – Mięso i podroby jadalne,
04 – Produkty mleczarskie; jaja ptasie; miód naturalny; jadalne produkty pochodzenia zwierzęcego, gdzie indziej niewymienione ani niewłączone,
07 – Warzywa oraz niektóre korzenie i bulwy, jadalne,
08 – Owoce i orzechy jadalne; skórki owoców cytrusowych lub melonów, itd.
b)    Generalne obniżenie stawek  („równanie w dół”) – taką zasadę przyjęto 
w przypadku konieczności zmiany stawki na dane towary.
c)    Zrównoważenie efektu uproszczenia matrycy  podwyżkami stawek na wybrane (ale nieliczne) towary.

Przykład

1. Pieczywo  – dotychczas stawka VAT dla pieczywa zależała od daty minimalnej trwałości lub terminu przydatności do spożycia. Jeśli data ta nie przekraczała 14 dni to stawka wynosiła 5%, ale gdy przekracza 14 dni – 8%. W nowej matrycy stawek VAT pieczywo (sklasyfikowane w dziale CN 19 Przetwory ze zbóż, mąki, skrobi lub mleka; pieczywa cukiernicze) każdego rodzaju i niezależnie od daty trwałości czy przydatności do spożycia objęte jest stawką 5%.
2. Ciastka  – podobnie jak przy pieczywie, stawka była zależna od daty minimalnej trwałości lub terminu przydatności do spożycia. Jeśli mniej niż 45 dni, stawka wynosiła 8%, gdy przekraczała ten termin – 23%. W nowej matrycy stawek VAT ciastka (sklasyfikowane w dziale CN 19 Przetwory ze zbóż, mąki, skrobi lub mleka; pieczywa cukiernicze) każdego rodzaju i niezależnie od daty trwałości czy przydatności do spożycia są objęte stawką 5%.
3. Owoce  – większość owoców była opodatkowana stawką 5%, stawka 8% miała zastosowanie do owoców tropikalnych, cytrusowych i podzwrotnikowych. 

W nowej matrycy stawek VAT wszystkie owoce (sklasyfikowane w dziale CN 08 Owoce i orzechy jadalne; skórki owoców cytrusowych lub melonów) są objęte stawką 5%.

Pozostałe przykłady obniżek i podwyżek stawek: 

• zupy, buliony, żywność homogenizowana  – w tym również dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego – z 8% do 5%,
• musztarda, niektóre przyprawy przetworzone  (np. pieprz, gałka muszkatołowa, tymianek) – z 23% do 8%,
• produkty dla niemowląt i dzieci  tj. żywność przeznaczona dla niemowląt i małych dzieci,  smoczki, pieluszki oraz foteliki samochodowe  – z 8% do 5%,
• artykuły higieniczne  (podpaski, tampony higieniczne, pieluchy) – z 8% do 5%,
• homary i ośmiornice oraz inne skorupiaki, mięczaki i bezkręgowce wodne (m.in. kraby, langusty, krewetki, ostrygi, małże, ślimaki)  oraz przetwory z nich,  kawior  oraz namiastki kawioru, jak również sprzedawane w różnego rodzaju placówkach gastronomicznych posiłki, których składnikiem są ww. produkty – z 5% i 8% do 23%,
• lód  – używany do celów spożywczych i celów chłodniczych – z 8% do 23%,
• drewno opałowe  – z 8% do 23%,
• czasopisma specjalistyczne, z wyjątkiem czasopism regionalnych i lokalnych drukowanych, na dyskach, płytach itp. (dla których utrzymuje się stawkę 5%) – z 5% do 8%,
• od 1 listopada 2019 roku e-booki, e-prasa, w tym np. audiobooki ściągane przez internet, książki nieoznaczone symbolem ISBN oraz gazety, czasopisma nieoznaczone ISSN (z 23% do 5% dla wydawnictw książkowych oraz czasopism regionalnych i lokalnych drukowanych, na dyskach, płytach itp. i 8% dla wydawnictw prasowych).

1.3.  Ustalanie nowego numeru PKWiU lub CN 
 

• Jeśli przedsiębiorca posiada numer PKWiU 2008:
  • w przypadku towarów należy  przekodować numer PKWiU 2008 na CN;
  • w przypadku usług należy przekodować numer PKWiU 2008 na PKWiU 2015. Przekodowania numerów można dokonać za pomocą kluczy powiązań opublikowanych przez GUS pod linkiem: www.puesc.gov.pl
• Jeżeli przedsiębiorca nie posiada numeru PKWiU 2008, to należy określić numer CN lub PKWiU 2015 korzystając z opisu klasyfikacji, opublikowanego przez GUS pod linkiem: https://stat.gov.pl/Klasyfikacje/

1.4.  Ustalanie prawidłowej stawki VAT

Podstawowa stawka podatku VAT wynosi 23% (zgodnie z art.41 ust. 1 w powiązaniu z art. 146aa ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). 

Dla towarów i usług wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy, innych niż klasyfikowane według Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług w grupowaniu usługi związane z wyżywieniem (PKWiU 56), stawka podatku wynosi 8% (art.41 ust. 2 w powiązaniu z art. 146aa ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT).

Dla towarów i usług wymienionych w załączniku nr 10 do ustawy, innych niż klasyfikowane według Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług w grupowaniu usługi związane z wyżywieniem (PKWiU 56), stawka podatku wynosi 5% (art. 41 ust. 2a ustawy o VAT).

Z przepisów do VAT wynika, że zwolnienia od VAT opisane zostały w art.43 ust.1 ustawy o VAT, a poszczególne stawki określono w:
8% – załączniku nr 3 do ustawy,
5% – załączniku nr 10 do ustawy,
3% – załączniku nr 6 do ustawy,
0% – załączniku nr 8 do ustawy i w art.83 ust.1 ustawy o VAT.

Podatnik powinien sprawdzić czy spełnia warunki do skorzystania z obniżonej stawki VAT lub zwolnienia z VAT poprzez weryfikację ww. przepisów ustawy o VAT oraz katalogu towarów i usług ujętych w ww. załącznikach. 

W sytuacji, gdy towar lub usługa nie zostały zakwalifikowane do katalogu towarów i usług podlegających obniżonym stawkom lub zwolnieniu od VAT, należy zastosować stawkę podstawową 23%.

Po zmianie zasad klasyfikacji, w załączniku nr 3 do ustawy o VAT zamiast blisko 200 pozycji obecnie znajduje się 73 pozycji, a w załączniku nr 10 zamiast 35 pozycji są 24 pozycje. 

W przypadku problemu z określeniem prawidłowej stawki VAT podatnik może wystąpić do Szefa KIS o uzyskanie indywidualnej Wiążącej Informacji Stawkowej (WIS). 
Pamiętaj: Od 1 lipca 2020 roku obowiązują nowe zasady klasyfikacji towarów i usług, a w konsekwencji, w niektórych przypadkach, nowe stawki VAT. Podatnicy VAT mają obowiązek prawidłowo zakwalifikować towar lub usługę, stosując aktualny numer z CN lub PKWiU 2015 zamiast dotychczasowego z PKWiU 2008. 

2.    Wiążąca infromacja stawkowa - WIS

2.1.  Zasada podstawowa

W celu zapewnienia podatnikom ochrony oraz umożliwienia prawidłowego przyporządkowania stawki VAT, od 1 listopada 2019 roku wprowadzono Wiążącą Informację Stawkową. WIS zapewnia podatnikom i organom podatkowym większą pewność co do prawidłowości zastosowanych stawek VAT. 

Zgodnie z art. 42a i 42b ust.1 ustawy o VAT, wiążąca informacja stawkowa jest decyzją wydawaną na potrzeby opodatkowania podatkiem dostawy towarów, importu towarów, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów albo świadczenia usług, która zawiera:

1. opis towaru albo usługi będących przedmiotem WIS;
2. klasyfikację towaru według działu, pozycji, podpozycji lub kodu Nomenklatury scalonej (CN) albo według sekcji, działu, grupy lub klasy Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych albo usługi według działu, grupy, klasy, kategorii, podkategorii lub pozycji Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług niezbędną do:
   • określenia stawki podatku właściwej dla towaru albo usługi,
   • stosowania przepisów ustawy oraz przepisów wykonawczych wydanych na jej podstawie - w przypadku, o którym mowa w art. 42b ust. 4;
3. stawkę podatku właściwą dla towaru albo usługi.

WIS jest wydawana na wniosek:

1. podatnika posiadającego numer identyfikacji podatkowej;
2. podmiotu innego niż wymieniony w pkt 1, dokonującego lub zamierzającego dokonywać czynności, o których mowa w art. 42a;
3. zamawiającego w rozumieniu ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1843) - w zakresie mającym wpływ na sposób obliczenia ceny w związku z udzielanym zamówieniem publicznym.

Ważne: WIS wiąże organy podatkowe wobec podmiotów, o których mowa w art. 42b ust. 1, dla których została wydana, w odniesieniu do:

1. towaru będącego przedmiotem dostawy, importu lub wewnątrzwspólnotowego nabycia dokonanych po dniu, w którym WIS została doręczona;
2. usługi, która została wykonana po dniu, w którym WIS została doręczona;
3. towarów oraz usług, które razem składają się na jedną czynność podlegającą opodatkowaniu wykonaną po dniu, w którym WIS została doręczona.

Należy pamiętać, że w przypadku zmiany albo uchylenia WIS i zastosowania się przez podmiot, na rzecz którego została ona wydana, do WIS przed jej zmianą albo uchyleniem, przepisy art. 14k-14m Ordynacji podatkowej (przepisy dot. ochrony podatnika) stosuje się odpowiednio (art.42c ust.1 i 2 ustawy o VAT).

Dla zapewnienia sprawnej obsługi wniosków o wydanie WIS oraz decyzji WIS, a także zapewnienia ochrony podmiotom innym niż posiadacze WIS, stworzono bazę WIS. W bazie tej decyzje WIS będą umieszczane po usunięciu danych wrażliwych (dane identyfikujące posiadacza WIS lub inne podmioty w niej wskazane oraz dane objęte tajemnicą przedsiębiorcy). 

Bazę WIS znajdą Państwo pod adresem:
https://www.kis.gov.pl/informacje-podatkowe-i-celne/wiazace-informacje-stawkowe-wyszukiwarka

2.2.  Wniosek o WIS

Przedmiotem wniosku o wydanie WIS mogą być:

1. towar albo usługa, albo
2. towary lub usługi, które w ocenie wnioskodawcy razem składają się na jedną czynność podlegającą opodatkowaniu.

Prawidłowo wypełniony wniosek o wydanie WIS (zgodnie z art. 42b ust.2 ustawy o VAT), zawiera:

1. imię i nazwisko lub nazwę wnioskodawcy, jego adres zamieszkania lub adres siedziby, numer identyfikacji podatkowej lub inny numer umożliwiający identyfikację wnioskodawcy;
2. imię, nazwisko i adres zamieszkania pełnomocnika wnioskodawcy, jeżeli został ustanowiony, lub innych osób upoważnionych do kontaktu w sprawie wniosku;
3. określenie przedmiotu wniosku, w tym:
   • szczegółowy opis towaru lub usługi, pozwalający na taką ich identyfikację, aby dokonać ich klasyfikacji zgodnej z Nomenklaturą scaloną (CN), Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług lub Polską Klasyfikacją Obiektów Budowlanych,
   • wskazanie klasyfikacji, według której mają być klasyfikowane towar lub usługa,
   • wskazanie przepisów ustawy lub przepisów wykonawczych wydanych na jej podstawie - w przypadku, o którym mowa w ust. 4;
4. informacje dotyczące opłaty należnej od wniosku.

Istotnym elementem wniosku jest oświadczenie, które wnioskodawca składa pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Oświadczenie to brzmi: “Świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia oświadczam, że w dniu złożenia wniosku, w zakresie przedmiotowym wniosku, nie toczy się postępowanie podatkowe, kontrola podatkowa ani kontrola celno-skarbowa oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego.” 

Treść oświadczenia zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. W razie złożenia fałszywego oświadczenia przepisu art. 42c ust. 1 nie stosuje się w związku z wydaniem tej WIS (art. 42b ust.3 ustawy o VAT).

Ważne: Wniosek o wydanie WIS może zawierać żądanie sklasyfikowania towaru albo usługi na potrzeby stosowania przepisów ustawy oraz przepisów wykonawczych wydanych na jej podstawie, innych niż dotyczące określenia stawki podatku (art. 42b ust.4 ustawy o VAT).

Należy pamiętać, że do wniosku o wydanie WIS dołącza się:

• obowiązkowo: potwierdzenie wpłaty opłaty 40 zł,
• można dołączyć: dokumenty odnoszące się do towaru albo usługi, w szczególności fotografie, plany, schematy, katalogi, atesty, instrukcje, informacje od producenta lub inne dostępne dokumenty umożliwiające organowi wydającemu WIS dokonanie właściwej klasyfikacji towaru albo usługi (art.42b ust.6 i 7 ustawy o VAT).

Podatnicy muszą także pamiętać, że na wezwanie organu wydającego WIS wnioskodawca jest obowiązany do dostarczenia, w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, próbki towaru, w przypadku gdy jest to niezbędne dla dokonania prawidłowej klasyfikacji towaru. W przypadku niedostarczenia próbki towaru w terminie określonym w wezwaniu organ wydający WIS wydaje postanowienie o pozostawieniu wniosku o wydanie WIS bez rozpatrzenia (art.42d ust.8 ustawy o VAT).

Podatnicy mogą wnioskować o wydanie wiążącej informacji stawkowej WIS od 1 listopada 2019 roku. WIS dotyczy jednak stanu prawnego, który obowiązuje od 1 lipca 2020 roku. Od tego dnia bowiem są stosowane nowe przepisy dotyczące sposobu identyfikowania towarów i usług na potrzeby VAT według:

• nomenklatury scalonej (CN) albo Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB) – w zakresie towarów,
• aktualnej Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU 2015) - w zakresie usług,
• oraz przepisy dotyczące nowej matrycy stawek VAT. 

Ochrona, wynikająca z WIS wydanych po 1 listopada 2019 roku, obowiązuje dopiero od 1 lipca 2020 roku, bowiem od tego dnia obowiązuje art.42c ust.1 ustawy o VAT. Od 1 listopada 2019 roku podatnicy mogli występować o wydanie WIS dotyczącej stanu prawnego, który obowiązuje od tego samego dnia (tj. 1 listopada 2019 roku), jednak wyłącznie w odniesieniu do:

• wydawnictw książkowych (książki, broszury, nuty, mapy) – we wszystkich postaciach, tj. drukowanych, na nośnikach fizycznych (dyski, taśmy itd.) i w formie elektronicznej (tzw. e-booki),
• wydawnictw prasowych (gazety, dzienniki, czasopisma) – we wszystkich postaciach, tj. drukowanych, na nośnikach fizycznych (dyski, taśmy itd.) i w formie elektronicznej (tzw. e-prasa).

2.3.  Wzór wniosku o WIS

Rozporządzeniem Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z dnia 29 października 2019 roku w sprawie wzoru wniosku o wydanie wiążącej informacji stawkowej ustawodawca, w załączniku to tego rozporządzenia, określił wzór wniosku o WIS. 

Pełną treść Rozporządzenia wraz z załącznikiem (wzorem wniosku o WIS) znajdą Państwo pod linkiem:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20190002109

2.4.  Opłata za wniosek

Zgodnie z art. 42d ust. 1 ustawy o VAT, wniosek o wydanie WIS podlega opłacie w wysokości 40 zł.

Jednak w przypadku, gdy przedmiotem wniosku o wydanie WIS są towary lub usługi, które w ocenie wnioskodawcy razem składają się na jedną czynność podlegającą opodatkowaniu: opłata za wniosek o wydanie WIS jest ustalana jako iloczyn kwoty 40 zł i liczby towarów oraz usług składających się, w ocenie wnioskodawcy, razem na jedną czynność podlegającą opodatkowaniu (art.42d ust.2 ustawy o VAT).

Zgodnie z art.42d ust. 4 i 5 ustawy o VAT, opłata za wniosek o wydanie WIS podlega zwrotowi:

1. w całości - w przypadku wycofania wniosku;
2. w części przekraczającej należną wysokość - w przypadku uiszczenia jej w wysokości wyższej od należnej.

Zwrotu opłaty za wniosek o wydanie WIS dokonuje się nie później niż w terminie 30 dni od dnia:

1. wycofania wniosku;
2. zakończenia postępowania w sprawie wydania WIS - w przypadku uiszczenia jej w wysokości wyższej od należnej.

Pamiętaj: 

1. Wszystkie wnioski o wydanie WIS oraz inną korespondencję związaną z wydawanymi decyzjami WIS należy kierować do Krajowej Informacji Skarbowej na adres: ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną przez e-PUAP na adres skrytki Krajowej Informacji Skarbowej: /KIS/wnioski
2. Opłaty od wniosków lub opłaty z tytułu ewentualnych badań lub analiz  należy wnosić na konto Krajowej Informacji Skarbowej: NBP O/O Katowice 25 1010 1212 0064 6422 3100 0000

                    

Źródło: mf.gov.pl Podstawa prawna: art. 5a, art. 41 ust. 1, 2, 2a, 42a – 42d, art. 146aa ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług, Rozporządzenie Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z dnia 29 października 2019 roku w sprawie wzoru wniosku o wydanie wiążącej informacji stawkowej.