Obowiązek wystawiania paragonu

Odpowiedź

Wątpliwości wyrażone przez Czytelnika były już przedmiotem rozważań sądów administracyjnych, które przyjęły w tej kwestii jednolitą linię orzecznictwa. I tak NSA w wyroku z 27 października 2016 r. (sygn. akt I FSK 431/15) stwierdził, że: „(…) zbieżność danych w paragonie fiskalnym i na fakturze nie uzasadnia wniosku, że podatnik-sprzedawca może wybrać dokument, który wystawi osobie fizycznej nieprowadzącej działalności (...)”. Oznacza to, że przedsiębiorca w wyniku przeprowadzonej transakcji sprzedaży ma obowiązek wydać osobie fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej taki dokument, jakiego zażąda (paragon fiskalny, fakturę VAT).  

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Podatnicy prowadzący ewidencję sprzedaży za pomocą kas rejestrujących są zaś obowiązani m.in. do dokonywania wydruku paragonu fiskalnego lub faktury z każdej sprzedaży oraz do wydawania wydrukowanego dokumentu nabywcy (art. 111 ust. 3a pkt 1 ustawy o VAT). 
Przez paragon fiskalny lub fakturę rozumie się dokument fiskalny wystawiany przy użyciu kasy dla nabywcy, potwierdzający dokonanie sprzedaży; powinien zawierać w szczególności logo fiskalne i numer unikatowy (§ 2 pkt 1 i pkt 16 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących). 

Podatnicy, prowadząc ewidencję, co do zasady wystawiają i wydają nabywcy, bez jego żądania, paragon fiskalny podczas dokonywania sprzedaży, nie później niż z chwilą przyjęcia należności, bez względu na formę płatności (§ 6 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących). Podatnik ewidencjonujący sprzedaż ma zatem obowiązek, co do zasady, wydrukować paragon w czasie i miejscu dokonania transakcji oraz poinformować kupującego o tym, że taki dokument został wydrukowany, jest dostępny dla kupującego w miejscu dokonania sprzedaży i może on ten dokument odebrać. Kupujący nie musi zwracać się ani o wydrukowanie paragonu, ani o jego wydanie. Jak stwierdził NSA w wyroku z 29 sierpnia 2019 r. (sygn. akt I FSK 734/17), “paragon ma być wydrukowany i udostępniony do odbioru przez sprzedawcę w przypadku każdej transakcji, niezależnie od żądania kupującego”.  
Przy czym podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą m.in. sprzedaż, dokonywaną przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem (art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Co istotne, faktura - w przeciwieństwie do paragonu, który może być wydany wyłącznie w formie papierowego wydruku - może mieć także postać elektroniczną (art. 2 pkt 31 i pkt 32 ustawy o VAT). 

Reasumując, należy stwierdzić, że faktura VAT i paragon fiskalny to dwa niezależne dokumenty o ściśle i odrębnie określonej treści, służące, co do zasady, dokumentowaniu obrotu w odmiennych sytuacjach. Wystawienie faktury VAT jest regułą w relacjach handlowych między podatnikami tego podatku, natomiast sprzedaż na rzecz konsumenta winna być - co do zasady - udokumentowana paragonem fiskalnym (aczkolwiek może być udokumentowana także fakturą VAT, ale na żądanie nabywcy - decyzja w tej kwestii nie należy do sprzedawcy). Zbieżność danych w paragonie fiskalnym i na fakturze nie uzasadnia wniosku, że podatnik-sprzedawca może wybrać dokument, który wystawi osobie fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, wbrew obowiązkowi, który został określony w obowiązujących przepisach prawa (por. uzasadnienie do wyroku NSA z 27 października 2016 roku, sygn. akt I FSK 431/15).
Szerzej zob. też wyroki: WSA w Łodzi z 9 kwietnia 2014 r. (sygn. akt I SA/Łd 217/14), WSA w Gdańsku z 16 kwietnia 2014 r. (sygn. akt I SA/Gd 269/14), WSA w Poznaniu z 17 lipca 2014 r. (sygn. akt I SA/Po 183/14), WSA w Warszawie z 2 grudnia 2015 r. (sygn. akt III SA/Wa 273/15) oraz NSA z 8 grudnia 2015 r. (sygn. akt I FSK 1321/14). 

Podstawa prawna: art. 2 pkt 31 i pkt 32, art. 106b, art. 111 ust. 1 i ust. 3a pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jednolity Dz.U. z 2020 r. poz. 106 z późn.zm.), § 2 pkt 1 i pkt 16, § 6 ust. 1, § 8, § 19 rozporządzenia Ministra Finansów z 29 kwietnia 2019 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz.U. z 2019 r. poz. 816)