Odszkodowanie od pracownika za przedterminowe rozwiązanie stosunku pracy

Odpowiedź

Nie, zapłata przez pracownika świadczenia pieniężnego w wysokości odpowiadającej części kosztów podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracodawcę w razie rozwiązania stosunku pracy przed ustalonym przez strony terminem, nie podlega VAT.  Zapłata przez pracownika na rzecz firmy świadczenia pieniężnego za niewykorzystanie efektów kształcenia z winy pracownika nie stanowi bowiem wynagrodzenia za świadczoną usługę, lecz jest rekompensatą za szkodę (odszkodowaniem) - brak jest w tym przypadku transakcji ekwiwalentnej. 

Uzasadnienie

Katalog czynności opodatkowanych VAT określa art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym opodatkowaniu tym podatkiem podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Jak stanowi art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, za odpłatne świadczenie usług uznaje się również: nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
Dla wystąpienia czynności opodatkowanej konieczne jest, by w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) była bezpośrednim beneficjentem świadczenia oraz aby świadczonej usłudze odpowiadało świadczenie wzajemne ze strony nabywcy - wynagrodzenie. Przy czym aby świadczenie (jako usługa) podlegało opodatkowaniu VAT, wymienione warunki powinny być spełnione łącznie (szerzej zob. wyrok TSUE z 8 marca 1988 r. 
w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise).  
Powyższe oznacza, że dana usługa podlega opodatkowaniu podatkiem VAT w sytuacji, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym - gdy zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Tymczasem w przypadku rozwiązania stosunku pracy przed upływem dwóch lat od daty odbycia szkolenia, firma nie będzie świadczyć żadnej usługi na rzecz pracownika. 
Świadczenie pieniężne, do zapłaty którego obowiązany jest pracownik wskutek przedterminowego rozwiązania stosunku pracy, powstaje w związku z niewywiązaniem się przez pracownika z obowiązków wynikających z umowy zawartej z pracodawcą (art. 103[4] i art. 103[5] ustawy Kodeks pracy). Tym samym firma nie osiąga korzyści z tytułu otrzymania od pracownika przedmiotowego świadczenia, ponieważ stanowi ono jedynie część zwrotu kosztów, jakie pracodawca poniósł w związku z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych pracownika.
Świadczenie pieniężne otrzymane przez firmę w związku z przedwczesnym rozwiązaniem stosunku pracy z winy pracownika wynika z nienależytego wywiązania się z warunków umowy przez pracownika i jako takie stanowi odszkodowanie (art. 361 ustawy Kodeks cywilny) uzyskane przez pracodawcę (ma na celu wyrównanie szkody wyrządzonej pracodawcy przez pracownika, który nie wywiązał się z umowy). W tym zakresie takie świadczenie pieniężne - odszkodowanie - uzyskane przez firmę od pracownika, który przedwcześnie rozwiązał stosunek pracy, to jest przed upływem ustalonych dwóch lat od daty odbycia szkolenia, pozostaje poza zakresem VAT - nie stanowi bowiem wynagrodzenia za dostawę towaru ani za świadczenie usługi. 
Szerzej zob. interpretacje: dyrektora Izby Skarbowej z Łodzi z 15 września 2016 r. (sygn. 1061-IPTPP1.4512.352.2016.2.MW) oraz  dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 26 lipca 2019 r. (sygn. 0111-KDIB3-2.4012.258.2019.1.MGO).

EWIDENCJA W DEKLARACJACH: brak
 

Podstawa prawna: art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 8 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, art. 103[4] i art. 103[5] ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, art. 361 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny