Przekazanie przez producentów towarów żywnościowych na cele działalności charytatywnej na gruncie VAT

Odpowiedź
Przekazanie żywności może odbyć się na rzecz różnych organizacji, przy czym aby darowizna nie została uznana za dostawę podlegającą opodatkowaniu (przy zachowaniu prawa do odliczenia) musi być to organizacja mająca status w KRS OPP (organizacja pożytku publicznego). Gdy OPP nie wykorzysta darowanej żywności zgodnie z przeznaczeniem, to  wpłaca podatek należny VAT. 

Uzasadnienie
W Polsce, na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług, występuje korzystna regulacja prawna, która pozwala na przekazywanie żywności przez przedsiębiorców na rzecz podmiotów, przy czym warunkiem koniecznym jest posiadanie przez odbierającego żywność statusu organizacji pożytku publicznego. Zgodnie z art.43 ust.1 pkt 16 u.p.t.u.: Zwalnia się od podatku    dostawę towarów, o której mowa w art.7 ust.2 pkt 2, której przedmiotem są produkty spożywcze, z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%, jeżeli są one przekazywane na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację.  Z kolei art.7 ust.2 pkt 2 ustawy wskazuje, że Przez dostawę towarów, o której mowa w art.5 ust.1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności wszelkie inne darowizny–jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

W Polsce jest zarejestrowanych w KRS ponad 8000 organizacji mających status organizacji pożytku publicznego i warunkiem nie naliczenia podatku należnego od przekazania zapasów żywności jest właśnie posiadanie statusu OPP. Zatem, jeżeli przedsiębiorca przekaże w dobrej wierze swoje zapasy żywności na rzecz organizacji, która nie ma statusu OPP, to będzie musiał wykazać należny VAT. 

Oprócz kryterium podmiotowego co do przekazania żywności, muszą być spełnione także warunki przedmiotowe wykazane w treści art.43 ust.12 i 12a u.p.t.u.:

Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 16, stosuje się pod warunkiem posiadania przez dokonującego dostawy towarów dokumentacji potwierdzającej dokonanie dostawy na rzecz organizacji pożytku publicznego, z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację. 
Zwolnienia, o którym mowa w ust.1 pkt 16, nie stosuje się, jeżeli: określenie przeznaczenia otrzymanych przez organizację pożytku publicznego towarów nie jest możliwe na podstawie prowadzonej przez tę organizację dokumentacji, lub wykorzystanie otrzymanych przez organizację pożytku publicznego towarów nastąpiło na cele inne niż cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację.
Przedsiębiorca – darczyńca może dokumentować przekazanie w postaci np. umowy cywilnoprawnej. Niezbędne jest także prowadzenie ewidencji darowizn. Ponadto w praktyce może wystąpić sytuacja, w której przekazana żywność nie zostanie wykorzystana zgodnie z przeznaczeniem. 

Przykład 
Przedsiębiorca przekazał zapasy żywności dla OPP z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację, przy czym w części zostały one wydane jako paczki świąteczne dla wolontariuszy, a część sprzedano, 
a środki pieniężne wykorzystano na zakup łóżek do noclegowni dla bezdomnych. W takim przypadku, zgodnie z treścią art.108 ust.3 u.p.t.u. podatek należny od niewykorzystanej zgodnie z przeznaczeniem darowizny żywności zapłaci OPP. 

Jak bowiem wskazuje art.108 ust.3 ustawy w przypadku, o którym mowa w art.43 ust.12a, do zapłaty podatku jest obowiązana organizacja pożytku publicznego. Ponadto, zgodnie z art. 86 ust. 8 pkt 3 u.p.t.u. podatnik ma również prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, o której mowa w ust.2, jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą dostawy towarów, o której mowa w art.43 ust.1 pkt 16. Należy także przyjąć, iż jeżeli OPP nie wykorzysta darowanej żywności zgodnie z przepisami, to prawo do odliczenia podatku naliczonego u darczyńcy pozostaje.

Przykład 
Przedsiębiorca – darczyńca (prowadzi hurtownię) przekazał żywność na rzecz celów statutowych OPP, przy czym OPP nie wykorzystało żywności zgodnie z przeznaczeniem. Przedsiębiorca – darczyńca zachowuje prawo do odliczenia zgodnie z treścią art.86 ust.8 pkt 3 ustawy, a OPP wykazuje na podstawie art.108 ust.3 ustawy podatek należny. 

EWIDENCJA W DEKLARACJACH: VAT-7(19) sprzedaż zwolnioną należy wykazać w poz.10, natomiast nabycie towarów i usług pozostałych należy wykazać w poz. 45  wartość netto i w poz. 46 podatek naliczony.

Podstawa prawna: art.43 ust.1 pkt 12, 12a i 16, art.86 ust.8 pkt 3 oraz art.108 ust.3 ustawy o podatku od towarów i usług.