Rejestracja do VAT, gdy żona jest podatnikiem VAT z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego

Stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w indywidualnej interpretacji podatkowej z 8 lutego 2019 roku, nr 0113-KDIPT1-3.4012.901.2018.2.MJ.

Sytuacja Podatnika

Wnioskodawca wraz z żoną prowadził wspólne gospodarstwo rolne o profilu hodowla bydła i uprawa zbóż. Gospodarstwo to uzyskało status podatnika podatku od towarów i usług. Zgłoszenie VAT-R złożyła żona Wnioskodawcy i ona stała się płatnikiem podatku VAT. W dniu 29 marca 2017 roku została podpisana przez małżonkę umowa z ARiMR o przyznaniu pomocy. Nie doszło jeszcze do zakupu maszyn rolniczych. Od dnia 11 października 2017 roku Wnioskodawca i małżonka są w faktycznej separacji (nie stwierdzonej orzeczeniem sądu). Żona Wnioskodawcy od tego czasu zaprzestała pracy w gospodarstwie rolnym ale nadal jest czynnym podatnikiem podatku VAT. Gospodarstwem rolnym w tej chwili zajmuje się Wnioskodawca oraz zamierza kontynuować tą działalność w przyszłości.

Stanowisko Dyrektora

Zgodnie z art.15 ust. 4 ustawy o VAT, w przypadku osób fizycznych prowadzących wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie za podatnika uważa się osobę, która złoży zgłoszenie rejestracyjne, o którym mowa w art. 96 ust. 1. Natomiast w myśl art.15 ust. 5 ustawy, przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do osób fizycznych prowadzących wyłącznie działalność rolniczą w innych niż wymienione w ust. 4 przypadkach.

Przez rolnika ryczałtowego rozumie się rolnika dokonującego dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczącego usługi rolnicze, korzystającego ze zwolnienia od podatku na podstawie art.43 ust. 1 pkt 3, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych – art.2 pkt 19 ustawy.

Zwolnienie rolnika ryczałtowego od podatku ma charakter przedmiotowo-podmiotowy. Od podatku zwolnieni są tylko rolnicy ryczałtowi i tylko w zakresie wyraźnie wskazanym w przepisie. Świadczenie usług rolniczych oraz dostawa produktów rolnych przez podmioty inne niż rolnicy ryczałtowi podlega opodatkowaniu. Innego rodzaju działalność prowadzona przez rolnika ryczałtowego, nie uprawniająca go do zwolnienia przedmiotowego (np. działalność handlowa, dostawa produktów rolnych innych niż własnej produkcji, dzierżawa, świadczenie usług innych niż rolnicze), co do zasady podlegać będzie opodatkowaniu wg stawek właściwych dla tych czynności. 

Stosownie do art.96 ust. 1 ustawy, podmioty, o których mowa w art. 15, są obowiązane przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5 złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne, z zastrzeżeniem ust. 3, który stanowi, że podmioty wymienione w art. 15, zwolnione od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 lub wykonujące wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 i art. 82 ust. 3, mogą złożyć zgłoszenie rejestracyjne. 

Z brzmienia art.96 ust. 2 ustawy wynika, iż w przypadku osób fizycznych, o których mowa w art. 15 ust. 4 i 5, zgłoszenie rejestracyjne może być dokonane wyłącznie przez jedną z osób, na które będą wystawiane faktury przy zakupie towarów i usług i które będą wystawiały faktury przy sprzedaży produktów rolnych.

Z powyższych przepisów wynika, że ustawa o VAT zawiera pewne szczególne rozwiązania dotyczące podatników, którzy prowadzą wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie oraz podatników, którzy prowadzą wyłącznie działalność rolniczą w innych ramach niż gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie. Wówczas bowiem za podatnika jest uważana osoba, która składa zgłoszenie rejestracyjne. Przyjęta zasada ma uprościć rozliczenia podatkowe – gdyż wymienione gospodarstwa to w istocie działalności, w przypadku których częstokroć nie można wyodrębnić osoby prowadzącej gospodarstwo. W takim przypadku, podatnikiem jest ta osoba fizyczna, która (jak gdyby w imieniu gospodarstwa) zarejestruje się jako podatnik. 

Przepisy ustawy o VAT wprowadzają jednocześnie zasadę, że do złożenia zgłoszenia rejestracyjnego uprawniona jest tylko i wyłącznie jedna osoba fizyczna spośród tych, które prowadzą wspólne gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie. Za podatnika uważa się również osobę, która złoży zgłoszenie rejestracyjne, w odniesieniu do osób fizycznych prowadzących wyłącznie działalność rolniczą w innych przypadkach niż wymienione wspólne gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie. Dokonanie zgłoszenia rejestracyjnego ma takie znaczenie, że faktury dotyczące tego gospodarstwa czy wspólnej działalności rolniczej (przy nabyciu towarów i usług) będą wystawiane na tę właśnie osobę, która dokonała zgłoszenia rejestracyjnego. Jednocześnie ta sama osoba występować będzie w roli zbywcy (dostawcy) przy sprzedaży (dostawie) produktów rolnych

Mając na względzie obowiązujące przepisy oraz przedstawiony opis sprawy należy stwierdzić, że:

1. Wnioskodawca nie może złożyć w Urzędzie Skarbowym zgłoszenia VAT-R i zostać podmiotem zarejestrowanym jako czynny podatnik podatku od towarów i usług z tytułu prowadzenia działalności w zakresie hodowli bydła i uprawy zbóż, bowiem w chwili obecnej żona Wnioskodawcy jest reprezentantem tego gospodarstwa. Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, regulujące opodatkowanie działalności rolniczej przewidują, że w odniesieniu do działalności rolniczej prowadzonej przez osoby fizyczne może występować tylko jeden podatnik podatku od towarów i usług (art. 96 ust. 2 i art. 15 ust. 4 ww. ustawy o VAT).

2. Skoro Wnioskodawca wspólnie z żoną prowadzi gospodarstwo rolne, i z tytułu tej działalności żona zarejestrowała się jako czynny podatnik podatku od towarów i usług, to Wnioskodawca nie będzie uprawniony do złożenia skutecznego zgłoszenia rejestracyjnego jako czynny podatnik VAT.Wnioskodawca nie będzie mógł również w ramach jednego wspólnie prowadzonego gospodarstwa występować jako rolnik ryczałtowy. Nie może w ramach jednego wspólnie prowadzonego gospodarstwa występować dwóch jego reprezentantów, tj. mąż jako rolnik ryczałtowy, a żona jako czynny podatnik VAT. Przepisy prawa nie pozwalają bowiem na funkcjonowanie w ramach jednego gospodarstwa rolnego - dwóch podatników o różnych statusach podatkowych, tj. z jednej strony rolnika rozliczającego się na zasadach ogólnych i drugiego, korzystającego ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT - jako rolnik ryczałtowy.

3. Przytoczone powyżej przepisy, ani inne regulacje zawarte w ustawie o podatku od towarów i usług nie wykluczają możliwości dokonania zmiany osoby uważanej za podatnika na inną osobę, która prowadzi wspólne gospodarstwo rolne, czy wspólną działalność rolniczą. Należy jednak mieć na uwadze, jak już wspomniano wyżej, iż zgodnie z art. 96 ust. 2 ustawy o VAT, w przypadku osób fizycznych prowadzących wspólnie gospodarstwo rolne, zgłoszenie rejestracyjne może być dokonane wyłącznie przez jedną z osób, na którą będą wystawiane faktury przy zakupie towarów i usług, i która będzie wystawiała faktury przy sprzedaży produktów rolnych, bądź świadcząc usługi rolnicze.

Zatem, w sytuacji gdy żona Wnioskodawcy złoży zgłoszenie o zaprzestaniu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu VAT-Z z dniem 30 kwietnia 2019 r., a Wnioskodawca złoży tego samego dnia zgłoszenie rejestracyjne VAT-R oświadczając, że od dnia 1 maja 2019 r. rozpocznie wykonywanie czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług w tym samym gospodarstwie rolnym to Wnioskodawca nabędzie prawa i obowiązki oraz będzie odpowiedzialny za wcześniejsze rozliczenia z tytułu podatku VAT a dotyczące przedmiotowego gospodarstwa rolnego. 

Podstawa prawna: art. 2 pkt 19-21, art.15 ust.4 i 5, art.43 ust. 1 pkt 3 i ust.3, art.96 ust.1 i 2 ustawy z 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług