Rozliczenie VAT przeterminowanych warzyw

Odpowiedź

W związku z usunięciem przeterminowanych warzyw, które utraciły swoją ważność z przyczyn niezależnych od podatnika i nie zostały wykorzystane do sprzedaży opodatkowanej, podatnik nie jest zobowiązany do korekty odliczonego VAT, nie jest również zobowiązany do rozliczenia należnego VAT od tych towarów. 

Uzasadnienie

Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Kwotę podatku naliczonego stanowi:
1) suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:
a) nabycia towarów i usług,
b) dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi;

Stosownie do postanowień  ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. 

Mając na uwadze powyższe, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi. 

Powyższa zasada wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. 

Biorąc pod uwagę fakt, że prawo do odliczenia powinno być realizowane z chwilą powstania podatku naliczonego, decydujące znaczenie dla oceny istnienia prawa do odliczenia ma zamierzony (zadeklarowany) związek podatku naliczonego z czynnościami opodatkowanymi. Jeśli podatnik zamierza przeznaczyć dane towary lub usługi na cele działalności opodatkowanej, to jest uprawniony do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów i usług. 

Podatnicy posiadają prawo do odliczenia podatku naliczonego w określonych terminach, pod warunkiem spełnienia przez nich zarówno tzw. przesłanek pozytywnych, m.in. tego, że zakupy towarów i usług będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. 

W sytuacji, gdy zmieniły się okoliczności mające wpływ na odliczenie całości lub części podatku naliczonego, powstaje konieczność jego korekty. 

Zasady dotyczące korekty podatku naliczonego uregulowane zostały w art. 91 ustawy o VAT. Przepis art. 91 ust. 7 tej ustawy nakazuje stosowanie zasad określonych w art.91 ust. 1-6 w  przypadku, gdy podatnik miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi i dokonał takiego obniżenia, albo nie miał takiego prawa, a następnie zmieniło się prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tego towaru lub usługi. W przepisie tym poprzez proporcjonalne odliczanie podatku VAT naliczonego w drodze późniejszej korekty realizowana jest zasada neutralności. 

W przypadku zmiany prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony od towarów i usług, w szczególności towarów handlowych lub surowców i materiałów, nabytych z zamiarem wykorzystania ich do czynności, w stosunku do których przysługuje pełne prawo do obniżenia podatku należnego lub do czynności, w stosunku do których prawo do obniżenia podatku należnego nie przysługuje, i niewykorzystanych zgodnie z takim zamiarem do dnia tej zmiany, korekty podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okresy rozliczeniowe, w których wystąpiła ta zmiana.  

W opisanej przez Czytelnika sprawie zasadne jest odwołanie się do orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (obecnie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej) z dnia 15 stycznia 1998 r. w sprawie C-37/95 pomiędzy Państwem Belgijskim a Ghent Coal Terminal NV, w którym Trybunał stwierdził (odwołując się do zasady neutralności podatku VAT), że w sytuacji kiedy nabycie towarów i usług zostało poczynione z zamiarem wykorzystania ich do działalności opodatkowanej, ale z powodów pozostających poza kontrolą podatnika, nie wykorzystał on nabytych towarów i usług w prowadzeniu tej działalności, prawo podatnika do odliczenia VAT zostaje zachowane. 

Zatem, w sytuacji, gdy zakup danego towaru dokonany jest z zamiarem wykorzystania tego towaru do działalności opodatkowanej VAT, to pomimo utraty danego towaru z przyczyn od niego niezależnych, tj. w sposób niezawiniony czy jak to ujął Trybunał „z powodów pozostających poza kontrolą podatnika”, jego prawo do odliczenia w związku z ww. nabyciem zostaje zachowane, a tym samym nie ma podstaw do dokonywania korekt odliczonego podatku. 

W przeciwnym przypadku w sytuacji, gdy z przyczyn od podatnika zależnych (w wyniku niedoborów zawinionych powstałych na skutek niewystarczającego nadzoru, zaniedbań) towary uległy zniszczeniu, zepsuciu i nie dochodzi do wykorzystania nabytych towarów do działalności opodatkowanej, prawo podatnika do odliczenia zostaje utracone. W takiej sytuacji odliczona kwota podatku z tytułu nabycia towarów, które ostatecznie nie zostały wykorzystane do działalności opodatkowanej winna być skorygowana. 

W związku z powyższym, zakup warzyw który dokonany był z zamiarem wykorzystania do działalności opodatkowanej VAT, a następnie w związku z przekroczeniem okresu przydatności do spożycia, z przyczyn niezawinionych przez Czytelnika nie doszło do wykorzystania nabytych towarów do działalności opodatkowanej - prawo do odliczenia w związku z ww. nabyciem zostanie zachowane, a tym samym nie będzie podstaw do dokonywania korekt odliczonego podatku.

Należy dodać, że Podatnik musi udokumentować stratę, która nie powstała z jego zaniedbań lecz jest ona typowym zjawiskiem w prowadzonej przez niego działalności. Ustawodawca nie zawarł takiej sytuacji w przepisach. Niemniej z definicji zawartej w art. 180 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa dowodem w sprawie może być wszystko to, co przyczyni się do rozstrzygnięcia sprawy i nie jest sprzeczne z prawem.

Do celów dowodowych Czytelnik powinien sporządzić protokół potwierdzający likwidację przeterminowanych towarów. Powinny z niego wynikać przyczyny likwidacji, jej data, wartość straty, a także uzasadnienie, dlaczego sprzedaż wspomnianych warzyw nie była możliwa. Protokół powinien zostać podpisany przez kierownika jednostki. W omawianym przypadku konieczne jest ich fizyczne zniszczenie warzyw i na tę okoliczność należy sporządzić protokół zniszczenia przez wcześniej powołaną komisję. Jeśli konieczna okazała się utylizacja przeterminowanych towarów przez wyspecjalizowaną firmę, dowodami ich zniszczenia będą wystawione przez nią dokumenty.

Wycofanie przeterminowanych towarów handlowych ze sprzedaży oraz ich fizyczna likwidacja nie skutkują obowiązkiem opodatkowania VAT. Czynności tych nie można uznać za dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o podatku od towarów i usług, ani też za świadczenie usług w rozumieniu jej art. 8 ust. 1. Dlatego podatnik nie ma obowiązku naliczenia i odprowadzenia z tego tytułu podatku należnego do właściwego urzędu skarbowego, jak również wystawienia faktury Czytelnik nie traci również prawa do odliczenia. Tym samym, nie jest zobowiązany do dokonania korekty odliczonego VAT. 

Ewidencja w deklaracjACH: Czynności tej nie ewidencjonuje się

Podstawa prawna: art. 86 ust. 1 i art. 90 ustawy o podatku od towarów i usług.