Transakcja łańcuchowa

ODPOWIEDŹ

W opisanej sytuacji nie mamy do czynienia z transakcją trójstronną. Jest to transakcja łańcuchowa. Czytelnik powinien zarejestrować się w Niemczech i w deklaracji niemieckiej wykazać zakup towaru od podatnika z Niemiec oraz sprzedaż towaru dla podatnika z Czech (WDT).

UZASADNIENIE

W przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z dostawą łańcuchową. Zgodnie z art. 7 ust. 8 ustawy o podatku od towarów i usług, w przypadku gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, uznaje się, że dostawy towarów dokonał każdy z podmiotów biorących udział w tych czynnościach. Zagadnienie miejsca dostawy towarów ma znaczenie przede wszystkim wówczas, gdy transakcja ma charakter międzynarodowy. Najistotniejsze staje się ustalenie, której dostawie należy przypisać transport towarów.

Podstawowe zasady zawarto w art. 22 ust. 2 i ust. 3 ustawy o VAT. Zgodnie z tymi przepisami:

• w przypadku gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, przy czym towar ten jest wysyłany lub transportowany, to wysyłka lub transport tego towaru są przyporządkowane tylko jednej dostawie,

• jeżeli towar jest wysyłany lub transportowany przez nabywcę, który dokonuje również jego dostawy, przyjmuje się, że wysyłka lub transport są przyporządkowane dostawie dokonanej dla tego nabywcy, chyba że z warunków dostawy wynika,

• iż wysyłkę lub transport towaru należy przyporządkować jego dostawie,

• dostawę towarów, która poprzedza wysyłkę lub transport towarów, uznaje się

• za dokonaną w miejscu rozpoczęcia wysyłki lub transportu towarów,

• dostawę towarów, która następuje po wysyłce lub transporcie towarów, uznaje się

• za dokonaną w miejscu zakończenia wysyłki lub transportu towarów.

Przyporządkowanie wysyłki bądź transportu jednej dostawie oznacza, że jest to dostawa „ruchoma”. W przeciwieństwie do niej pozostałe dostawy są uznawane za „nieruchome”.

W odniesieniu do „dostawy ruchomej”, stosownie do art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, miejscem świadczenia jest miejsce, w którym towary znajdują się w momencie rozpoczęcia wysyłki lub transportu do nabywcy. Z kolei jeśli chodzi o „dostawę nieruchomą”, miejsce świadczenia uzależnione jest od przesłanki, czy dostawa nieruchoma poprzedza wysyłkę (transport) czy jednak następuje po wysyłce (transporcie towarów). Jak wskazuje bowiem art. 22 ust. 3 ustawy o VAT:

• w odniesieniu do dostawy nieruchomej, poprzedzającej wysyłkę (transport) towarów - miejscem świadczenia (opodatkowania) jest miejsce rozpoczęcia wysyłki lub transportu towarów,

• w przypadku dostawy nieruchomej, następującej po wysyłce (transporcie) towarów - miejscem świadczenia (opodatkowania) jest miejsce zakończenia wysyłki lub transportu towarów.

Kluczowe dla ustalenia, której dostawie przypisać transport (czyli również - która dostawa może spełniać warunki do uznania jej za WDT) jest wskazanie, który z podmiotów uczestniczących w łańcuchu dostaw jest odpowiedzialny za wysyłkę lub transport towarów.

W omawianej sytuacji transport organizuje ostateczny nabywca towaru, tj. podatnik z Czech i dostawie dokonanej na jego rzecz należy przyporządkować transport. Dostawa towaru dokonana przez podatnika z Niemiec na rzecz podatnika z Polski jest dostawą nieruchomą. Dostawa ta poprzedza transport, więc jest opodatkowana w miejscu rozpoczęcia transportu, czyli w Niemczech (według stawek niemieckich).

Z kolei dostawa dokonana przez podatnika z Polski na rzecz podatnika z Czech to dostawa ruchoma; opodatkowana jest ona w kraju rozpoczęcia transportu, czyli także w Niemczech. Podatnik z Polski powinien zatem zarejestrować się na potrzeby podatku w Niemczech i w deklaracji niemieckiej wykazać:

• zakup ww. towaru od podatnika z Niemiec,

• sprzedaż tego towaru dla podatnika z Czech (WDT).

Natomiast podatnik z Czech powinien wykazać WNT.

Przedmiotowa transakcja nie spełnia warunków transakcji trójstronnej, ponieważ zgodnie z art. 135 ust.1 pkt 2 ustawy pod pojęciem wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej rozumie się transakcję, w której są spełnione łącznie następujące warunki:

1. trzech podatników VAT zidentyfikowanych na potrzeby transakcji wewnątrz-wspólnotowych w trzech różnych państwach członkowskich uczestniczy w dostawie towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności, przy czym dostawa tego towaru jest dokonana między pierwszym i drugim oraz drugim i ostatnim w kolejności,

2. przedmiot dostawy jest wysyłany lub transportowany przez pierwszego lub też transportowany przez drugiego w kolejności podatnika VAT lub na ich rzecz z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego.

Tym samym, aby dana czynność mogła być sklasyfikowana jako wewnątrzwspólnotowa transakcja trójstronna koniecznym jest by:

1. w transakcji uczestniczyły trzy podmioty, i

2. każdy z uczestników obrotu towarowego był podatnikiem podatku od wartości dodanej w trzech różnych państwach członkowskich, i

3. pierwszy z uczestników fizycznie przekazał towar bezpośrednio ostatniemu, i

4. formalnie dostawa dokonywana była pomiędzy pierwszym i drugim, a następnie między drugim i trzecim podmiotem, i

5. towar fizycznie był przewieziony z terytorium jednego państwa wspólnotowego na obszar drugiego państwa unijnego, i

6. transport (wysyłka) dokonywany jest przez pierwszego lub drugiego uczestnika transakcji, przy czym przewóz może być na rzecz któregoś z nich dokonywany przez inny podmiot.

Jeśli chociaż jeden z zaprezentowanych powyżej warunków nie jest spełniony, dostawa nie może być uznana za wewnątrzwspólnotową transakcję trójstronną, a co za tym idzie musi być opodatkowana na zasadach ogólnych. W opisanej sytuacji za transport odpowiadał trzeci uczestnik transakcji, czyli wymagany warunek nie został spełniony.

Marta Rusin