Zaliczenie zwrotu VAT na zaległości podatkowe wobec US oraz samorządowych organów podatkowych

Odpowiedź

Naczelnik US może zaliczać uznaną przez siebie kwotę zwrotu VAT tylko na poczet tych zaległości podatkowych, do których określenia, ustalania oraz poboru jest uprawniony z mocy prawa, w tym tych podatków stanowiących dochód jednostki samorządu terytorialnego, gdzie prowadzi ich pobór. Zaległości z tytułu podatków określanych przez samorządowy organ podatkowy nie mogą być pokrywane z mocy prawa z uznanej kwoty VAT do zwrotu.

 

Uzasadnienie

Czynny podatnik VAT wykazujący w danym okresie rozliczeniowym nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym ma dwie możliwości:

a) może dokonać tzw. zwrotu pośredniego, a więc przenieść podatek naliczony na następny okres rozliczeniowy i wtedy pomniejszyć podatek należny (jaki wystąpi w kolejnym okresie rozliczeniowym),

b) istnieje także możliwość wystąpienia o zwrot bezpośredni na konto podatnika prowadzone przykładowo w banku mającym siedzibę na terenie RP.

Podatnik ma także możliwość zaliczenia zwrotu podatku VAT na poczet zaległości podatkowych, ale nie tylko. Ma tu odpowiednie zastosowanie art. 76b §1 ustawy Ordynacja Podatkowa w zw. z art. 76 §1: Przepisy art. 76, art. 76a, art. 77b, art. 79 i art. 80 stosuje się odpowiednio do zwrotu podatku. I dalej: Nadpłaty wraz z ich oprocentowaniem podlegają zaliczeniu z urzędu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę, odsetek za zwłokę od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek, kosztów upomnienia oraz bieżących zobowiązań podatkowych, a w razie ich braku podlegają zwrotowi z urzędu, chyba że podatnik złoży wniosek o zaliczenie nadpłaty w całości lub w części na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych.

Odnosząc się do możliwości uregulowania przez podatnika zaległości podatkowych z wykorzystaniem zwrotu podatku VAT należy wskazać, że niejako z mocy prawa taki zwrot zostanie zaliczony na poczet występujących zaległości podatkowych (w tym odsetek). Podatnik może wystąpić natomiast z własnej inicjatywy do naczelnika US w sytuacji, gdy chce aby zwrot VAT został przeznaczony na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych.

Co bardzo istotne, zaliczenie kwoty zwrotu VAT na poczet zaległości podatkowych w innych tytułach podatkowych możliwe jest tylko w sytuacji, gdy zwrot VAT jest uznany przez naczelnika US, a zatem nie jest on kwestionowany lub też ewentualny zwrot podlega weryfikacji. Czynni podatnicy VAT muszą bowiem brać pod uwagę fakt, że art. 76b §1 i 76 §1 ordynacji muszą podlegać wykładni wraz treścią art.87 ust.2 zdanie drugie ustawy o podatku od towarów i usług: Jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego zweryfikowania, naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć ten termin do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia podatnika dokonywanej w ramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno – skarbowej lub postępowania podatkowego. Taki sposób wykładni systemowej zewnętrznej dla celów możliwości zaliczenia uznanych kwot zwrotu VAT na poczet zaległości podatkowych (w innych tytułach podatkowych) potwierdza w wyroku z dnia 06.09.2016 r. NSA, sygn. I FSK 252/15: … Należy tym samym uznać, że jedynie w sytuacji uznania przez organ podatkowy zasadności wykazanego zwrotu możliwe będzie jego zaliczenie na poczet zaległych zobowiązań podatkowych podatnika.

Jednakże, co bardzo istotne, w kontekście zaliczenia przez naczelnika US uznanych kwot zwrotu VAT na poczet zaległości podatkowych, należy wskazać na uchwałę siedmiu sędziów NSA z dnia 27.03.2017 r., sygn. I FPS 9/16: Uznanie, że art. 76 § 1 w związku z art. 76b § 1 O.p. daje podstawy do zaliczenia przez naczelnika urzędu skarbowego nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w podatku od towarów i usług na poczet zobowiązań podatkowych, do których określenia, czy ustalenia, właściwy jest organ jednostki samorządu terytorialnego, oznaczałoby doprowadzenie do niedopuszczalnej sytuacji, w której dwa organy podatkowe byłyby właściwe do poboru tego samego zobowiązania podatkowego. … Podnieść przy tym należy, że praktyka gospodarcza wskazuje, że deklarowane przez podatników zwroty VAT są przedmiotem skrupulatnych i długotrwałych weryfikacji ich zasadności i wysokości (por. art. 87 ust. 2 u.p.t.u.). Postępowania te częstokroć prowadzą do określenia przez organ podatkowy zwrotu w innej niż zadeklarowana wielkość zwrotu. I dalej: czynność zaliczenia zwrotu podatku na zobowiązania podatkowe uprawnionego podmiotu nie może zostać dokonana z naruszeniem właściwości organu podatkowego, w gestii którego znajduje się ustalanie lub określanie i pobór podatku, na poczet którego ma zostać dokonane zaliczenie skutkujące wygaśnięciem tegoż zobowiązania. Godziłoby to bowiem w zasadę działania organów władzy publicznej na podstawie i w granicach prawa. Reasumując:

a) naczelnik US z urzędu zaliczy kwotę zwrotu VAT na poczet tylko tych zaległości podatkowych, które wynikają z tytułów podatkowych dla których określania, ustalania, poboru i egzekucji właściwy jest z mocy prawa naczelnik US,

b) naczelnik US nie może zaliczyć uznanej kwoty zwrotu VAT na poczet tych zaległości podatkowych, które ustala lub określa samorządowy organ podatkowy.

Jednocześnie należy przypomnieć, że naczelnik urzędu skarbowego jest uprawniony z mocy prawa do poboru tytułów podatkowych, gdy podatek jest dochodem jednostki samorządu terytorialnego. Zatem w przypadku karty podatkowej, podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podatków od spadków i darowizn, zaliczenie zwrotu kwoty VAT na te tytuły podatkowe możliwe jest z mocy prawa. Jak bowiem wskazał NSA w przytoczonej powyżej uchwale: … czynność taka nie pozostawałaby w sprzeczności z przepisami o rzeczowej właściwości organów podatkowych w zakresie poboru podatków, skoro organ dokonujący zaliczenia (zarachowania) zwrotu podatku jest jednocześnie właściwy w zakresie ustalania lub określania i poboru podatku, na poczet którego dokonywane jest zaliczenie.

Mariusz Nowak

 

Podstawa prawna: art. 87 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku VAT oraz art. 76 §1 i art. 76b § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa.