Jak rozliczyć wykonanie usługi transportowej dla kontrahenta ze Szkocji bez NIP UE

Odpowiedź

Szkocja należy do Wielkiej Brytanii, więc w wyszukiwarce należy wybrać kraj GB, a następnie podane cyfry przy nr NIP. Po wpisaniu wskazanych cyfr pokazuje się napis „Nieważny numer VAT dla transakcji transgranicznych w obrębie UE” i jest odesłanie do procedur wyjaśniających w danym kraju.
Wobec tego miejscem świadczenia usługi transportowej jest Wielka Brytania i szkocki kontrahent zobowiązany jest do rozliczenia podatku od wartości dodanej. Polski podatnik powinien wystawić fakturę bez podatku VAT z adnotacją odwrotne obciążenie, w miejscu stawki VAT - “np”.
Natomiast ze względu na brak numeru VAT usługobiorcy nie będzie można transakcji wykazać w informacji podsumowującej VAT UE. Jednocześnie należy powiadomić urząd skarbowy o przyczynie braku wykazania tej transakcji w informacji podsumowującej VAT UE. 
Zewidencjonowana transakcja w nowym JPK pojawi się w części dot. deklaracji jako „świadczenie usług poza terytorium kraju w tym świadczenie usług, o których mowa w art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy”

Uzasadnienie

Dla prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług istotnym jest określenie miejsca świadczenia danej usługi, które wskazuje w jakim kraju usługę należy rozliczyć. Miejsce świadczenia usług regulują przepisy art. 28b - 28o ustawy o VAT. 
Z kolei w art. 28a określona została definicja podatnika  na potrzeby stosowania w/w przepisów. I tak, pod pojęciem podatnika, co do zasady, rozumie się:
a) podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności,
b) osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej;
c) a także podatnika, który prowadzi również działalność lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług.
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 28b ust. 1 ustawy, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, 
w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności.
Zgodnie z art. 28f ust. 1 ustawy, miejscem świadczenia usług transportu pasażerów jest miejsce, gdzie odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości. Natomiast miejscem świadczenia usług transportu towarów na rzecz podatnika (art. 28f ust. 1a ustawy):

• posiadającego na terytorium kraju siedzibę działalności gospodarczej, stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, dla którego są świadczone te usługi, a w przypadku braku takiej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej posiadającego na terytorium kraju stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu, jeżeli transport ten jest wykonywany w całości poza terytorium UE, jest terytorium znajdujące się poza terytorium Unii Europejskiej;
• posiadającego na terytorium państwa trzeciego siedzibę działalności gospodarczej, stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, dla którego są świadczone te usługi, a w przypadku braku takiej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej posiadającego na terytorium państwa trzeciego stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu, jeżeli transport ten jest wykonywany w całości na terytorium kraju, jest terytorium kraju.

W opisanej sytuacji należy zatem ustalić, czy miejscem świadczenia przez Czytelnika usługi transportowej na rzecz szkockiej spółki z siedzibą w Wielkiej Brytanii, ale niezarejestrowanej dla celów transakcji wewnątrzwspólnotowych jest państwo nabywcy usługi. Mając na uwadze treść art. 28a ustawy należy uznać, że Czytelnik świadczy usługę na rzecz podatnika w rozumieniu art. 28a ustawy. Jednocześnie 
w przedstawionej sprawie do świadczonej usługi nie znajdują zastosowania szczególne zasady ustalania miejsca świadczenia usług. 
Zatem miejsce świadczenia usług należy ustalić zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1  ustawy.
Wobec powyższego, miejscem opodatkowania usług transportowych świadczonych przez Czytelnika jest miejsce siedziby działalności gospodarczej kontrahenta, czyli Wielka Brytania. Zatem to kontrahent zobowiązany jest do rozliczenia podatku od wartości dodanej zgodnie z przepisami obowiązującymi w Wielkiej Brytanii.
Polski podatnik zobowiązany jest wystawić fakturę zgodnie z polskimi przepisami zawartymi w art. 106a do 106q ustawy o VAT. Faktura taka powinna zawierać wszystkie elementy faktury VAT, poza stawką i kwotą podatku oraz kwotą należności wraz z podatkiem. Jeżeli faktura wystawiana jest na unijnego przedsiębiorcę powinna zawierać dodatkowo NIP UE dostawcy i nabywcy, adnotację odwrotne obciążenie, a w miejscu stawki VAT - “np”- nie podlega.
Usługa transportu wewnątrzwspólnotowego nie podlegająca opodatkowaniu w Polsce zostanie ujęta w części dot. deklaracji nowego JPK jako „świadczenie usług poza terytorium kraju w tym świadczenie usług, o których mowa w art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy”. 
Wykazanie w ewidencji wartości wynikającej z faktury, a więc dokumentującej czynności niepodlegające opodatkowaniu w Polsce, daje możliwość skorzystania z prawa do obniżenia lub zwrotu podatku naliczonego od czynności związanych z przedmiotowa transakcją.
W myśl bowiem art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, jeżeli nabyte towary lub usługi dotyczą dostawy towarów lub świadczenia usług przez podatnika na terytorium kraju, jeśli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te wykonane były na terytorium kraju, a podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami.
Dodać trzeba, że skoro kontrahent nie widnieje w systemie VIES jako aktywny podatnik unijny i nie posiada aktywnego kodu GB (nie podaje numeru unijnego), to nie należy wykazywać tej transakcji w informacji podsumowującej. Złożenie informacji podsumowującej, która nie zawiera numeru VAT usługobiorcy jest nieprawidłowe. Niemniej, o świadczeniu usługi transportowej dla której miejsce świadczenia jest określone na podstawie art. 28b ustawy, tj. poza terytorium kraju (w innym niż Polska kraju UE, gdzie kontrahent posiada siedzibę) Czytelnik powinien zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego.

Podstawa prawna: art. 15 ust. 2, art. 28a i art. 28b, art. 100 ust. 1 pkt 4, art. 100 ust. 8, art. 106e ust 1 pkt 18 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług