Odpłatne wynajęcie pracownikom samochodów służbowych a odliczenie 100% podatku VAT

Odpowiedź

Zawarcie odpłatnych umów najmu z pracownikami na używanie samochodów osobowych, dla których złożono VAT-26, nie może pozwalać na odliczenie 100% podatku naliczonego związanego z eksploatacją. Umowa z pracownikami dąży bowiem do utrzymania odliczenia na poziomie 100% przy jednoczesnym obejściu celu przepisów wyrażonych w treści art. 86a ust.3 pkt 1 lit.a w związku z ust.4 tego artykułu – może stanowić więc podstawę do zastosowania klauzuli nadużycia prawa na gruncie podatku od towarów i usług. 

 

Uzasadnienie

Ustawodawca wprowadził w odniesieniu do odliczenia podatku naliczonego związanego z zakupem i wydatkami na szeroko pojęte używanie (eksploatację) samochodów osobowych zasadę, iż odliczeniu podlega 50% kwoty podatku naliczonego. Zgodne bowiem z art.86a ust.1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług (u.p.t.u.) w przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi kwotę podatku naliczonego stanowi 50% kwoty podatku wynikającej z faktury otrzymanej przez podatnika. W ust.3 natomiast wskazano że przepis ust. 1 nie ma zastosowania:

1) w przypadku gdy pojazdy samochodowe są:

a) wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika lub

b) konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą, jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów o ruchu drogowym wynika takie przeznaczenie,

2) do towarów montowanych w pojazdach samochodowych i do związanych z tymi towarami usług montażu, naprawy i konserwacji, jeżeli przeznaczenie tych towarów wskazuje obiektywnie na możliwość ich wykorzystywania wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika.

Przywołane powyżej przepisy wskazują zatem, że czynny podatnik VAT (spółka kapitałowa) będzie miał prawo do odliczania 100% podatku naliczonego w sytuacji, w której samochody osobowe będą używane wyłącznie do celów działalności gospodarczej – a contrario, nie będą wykorzystywane jednocześnie do celów innych niż działalność gospodarcza (np. celów prywatnych). Jednocześnie, aby móc odliczać 100% podatku naliczonego z faktur kosztowych związanych z zakupem i eksploatacją samochodów osobowych muszą zostać spełnione warunki określone w art.86a ust.4 u.p.t.u. Pojazdy samochodowe są uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, jeżeli:

1) sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub

2) konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne.

W omawianym przypadku istotne jest (gdyż przedmiotem analizy są samochody osobowe) przestrzeganie wytycznych zamieszczonych w pkt.1, a zatem:

a) prowadzenie ewidencji dla danego samochodu,

b) przygotowanie w spółce regulaminu korzystania z samochodów służbowych (osobowych) przez pracowników, który to regulamin zagwarantuje wykluczenie ich użycia do celów prywatnych,

c) oraz w ramach ust.12 art.86a u.p.t.u.: podatnicy wykorzystujący wyłącznie do działalności gospodarczej pojazdy samochodowe, dla których są obowiązani prowadzić ewidencję przebiegu pojazdu, mają obowiązek złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego informację o tych pojazdach w terminie 7 dni od dnia, w którym poniosą pierwszy wydatek związany z tymi pojazdami, inaczej VAT-26.

Odnosząc się do problemu możliwości utrzymania odliczenia w wysokości 100% podatku naliczonego dla samochodów osobowych, dla których na bazie art.86a ust.12 u.p.t.u. złożono VAT-26, przy jednoczesnym odpłatnym wynajmie samochodów na rzecz pracowników (po godzinach pracy), należy wskazać iż:

a) występują poważne wątpliwości czy zawarcie umowy najmu z pracownikami nie będzie stać w sprzeczności z celem przepisów (ratio legis normy prawnej) wyrażonej w art. 86a ust. 3 pkt 1 lit.a w związku z ust.4 tegoż artykułu ustawy o VAT – cel przepisu jest bowiem w tym przypadku jasny i wskazuje, że ustawodawca uzależnia odliczenie w wysokości 100% od przeznaczenia samochodu tylko i wyłącznie na cele związane z działalnością gospodarczą,

b) w takim przypadku istnieje możliwość przypisania odpłatnego wynajmu samochodów osobowych do klauzuli nadużycia prawa przewidzianej w art.5 ust. 4 i 5 u.p.t.u. – należy wskazać, że tak naprawdę zawarcie umowy najmu z pracownikami doprowadzi do powstania po stronie spółki kapitałowej korzyści podatkowej (w postaci utrzymania odliczenia podatku naliczonego na poziomie 100%), a odpłatne umowy najmu z pracownikami mogą służyć jako taki rodzaj umowy który właśnie taką korzyść zapewni.

Jeszcze raz należy wyraźnie wskazać, że wykładnia art. 86a ust. 3 pkt 1 lit.a w związku z ust.4 tego artykułu, została właśnie wprowadzona po to, aby korzystanie z samochodów osobowych nie tylko do celów związanych z działalnością gospodarczą podatnika, skutkowało odliczeniem na poziomie 50% kwoty podatku naliczonego. Podsumowując, odradzamy przedsiębiorcom zastosowanie odpłatnych umów najmu dla pracowników po godzinach pracy, gdyż taka umowa zmierza do „obejścia” celu przepisu o odliczeniu podatku na poziomie 50%.

Ewidencja w deklaracjACH: W deklaracji VAT-7(19) nabycie towarów i usług zaliczanych u podatnika do środków trwałych należy wykazać w poz. 43 wartość netto i w poz. 44 podatek naliczony, natomiast nabycie towarów i usług pozostałych w poz. 45  wartość netto i w poz. 46 podatek naliczony.

Mariusz Nowak

Podstawa prawna: art.86a ustawy o podatku od towarów i usług.