Pożyczka udzielona dla pracownika a VAT

ODPOWIEDŹ
Pożyczka pieniężna, która została udzielona pracownikowi, co do zasady stanowi w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług odpłatne świadczenie usługi. W tym przypadku nie ma znaczenia, jak często i na rzecz jakiego podmiotu jest ona udzielana. Zatem czynność udzielenia pożyczki, od której naliczane są odsetki, które stanowią wynagrodzenie będzie podlegać opodatkowaniu VAT. Zgodnie z ustawą o VAT powyższa czynność może być zwolniona na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy. Transakcja ta również musi zostać wykazana w deklaracji podatkowej. Udzielenie pożyczki w opisanym przypadku nie będzie brane pod uwagę przy ustalaniu wskaźnika proporcji.

UZASADNIENIE
Czynności, które należą do czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, to m.in. odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, natomiast przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Zatem każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi, co do zasady, usługę 
w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Przy czym muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

1. w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
2. świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Udzielenie pożyczki przez firmę dla pracownika zalicza się do takich czynności, niezależnie od częstotliwości i celu ich udzielenia, czy statusu nabywcy. Udzielanie pożyczek przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w związku z jej prowadzeniem, można identyfikować i zaliczać do zawodowej płaszczyzny jednostki, a więc uznać za rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług. Udzielenie pożyczki stanowi świadczenie na rzecz innego podmiotu, polegające na udostępnieniu kapitału na wskazany w umowie okres czasu. Czynność udzielenia pożyczki w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zamian za wynagrodzenie (np. odsetki), stanowi zatem odpłatne świadczenie usług, co do zasady, podlegające opodatkowaniu VAT. Podstawą opodatkowania będą odsetki od udzielonej pożyczki. Jednak powyższa czynność korzysta ze zwolnienia z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT. Zatem w opisanym przypadku sprzedaż zwolnioną - podstawę opodatkowania (odsetki) bez podatku VAT Czytelnik wykaże w deklaracji podatkowej VAT-7. Należy podkreślić, że nie ma przy tym  znaczenia, czy firma zajmuje się w swojej działalności udzielaniem pożyczek lub kredytów lub czynność ta ma charakter znikomy wręcz sporadyczny. 

W interpretacji indywidualnej z 24 maja 2018 roku, znak: 0111-KDIB3-1.4012.244.2018.2.IK Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że „Udzielanie pożyczek przez podatnika podatku od towarów i usług spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu, niezależnie od częstotliwości i celu ich udzielenia, czy statusu nabywcy. Udzielanie pożyczek przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w związku z jej prowadzeniem, można identyfikować i zaliczać do zawodowej płaszczyzny jednostki, a więc uznać za rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług. Udzielenie pożyczki stanowi świadczenie na rzecz innego podmiotu, polegające na udostępnieniu kapitału na wskazany w umowie okres czasu. Czynność udzielenia pożyczki w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zamian za wynagrodzenie (np. odsetki), stanowi zatem odpłatne świadczenie usług, co do zasady, podlegające opodatkowaniu VAT”.  

Jeżeli podatnik prowadzi działalność mieszaną tzn. ma czynności opodatkowane i zwolnione i zakupy służą obu tym czynnościom a podatnik nie potrafi ich przyporządkować do jednego rodzaju czynności np. tylko do zwolnionych lub wyłącznie do opodatkowanych, to aby prawidłowo ustalić kwotę podatku naliczonego do odliczenia winien w tym celu ustalić proporcję na podstawie art. 90 ustawy o VAT. W ten sposób uzyskuje prawo do częściowego odliczania podatku naliczonego od określonych wydatków. Powyższy wskaźnik ustala się, jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku, z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku, z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku, z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo. Do proporcji nie wlicza się natomiast transakcji finansowych wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12, i 38-41 ustawy o VAT, jeżeli mają one charakter pomocniczy.

Z opisu Czytelnika wynika, że chce udzielić pożyczki wraz z odsetkami swojemu pracownikowi. W swojej działalności, na co dzień firma nie zajmuje się usługami finansowymi. Sam kapitał nie będzie opodatkowany podatkiem VAT tylko odsetki od pożyczki (w momencie ich otrzymania powstanie obowiązek podatkowy). Jednakże odsetki, które stanowią podstawę opodatkowania mogą korzystać ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT. Natomiast ustalając wskaźnik proporcji nie będzie brana pod uwagę udzielona pożyczka na rzecz pracownika pod warunkiem, że ma ona charakter pomocniczy. Aby ustalić czy dana czynność ma charakter pomocniczy należy wziąć pod uwagę całokształt działalności gospodarczej podatnika. Ostateczny werdykt jednak należy do organu podatkowego. Przykładowo można analizować poniższe czynniki (jest to katalog otwarty), które mogą mieć decydujące znaczenie dla transakcji pomocniczej należą do nich m.in.

• niski stopień zaangażowania aktywów w świadczenie tych usług,
• niewielki udział przychodów z odsetek w ogóle przychodów,
• sporadyczność udzielania pożyczek,
• udzielone pożyczki nie są koniecznym i stałym elementem działalności podstawowej, wówczas można uznać, że transakcja udzielenia pożyczki ma charakter pomocniczy.

Zatem, zdaniem Redakcji, w opisanym przypadku, z uwagi na incydentalny charakter udzielonej pracownikowi pożyczki Czytelnik nie będzie zobligowany do wyliczenia proporcji. 

Ewidencja w deklaracjach: W VAT-7(19) udzieloną pożyczkę (odsetki) wykazuje się w poz. 10, jako podstawę opodatkowania ze stawką zwolnioną.

 

Podstawa prawna: art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 43 ust. 1 pkt 38, art. 90 ust. 2-6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.