Przekazanie części firmy

Skutki w podatku VAT

Po pierwsze należy ustalić, czy mamy do czynienia z transakcją zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa, czy też z transakcją nieodpłatnego przekazania towarów? 

Zgodnie z treścią art.2 pkt.27e ustawy o podatku od towarów i usług (UPTiU) pod pojęciem zorganizowanej części przedsiębiorstwa rozumie się organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.

O wyodrębnieniu organizacyjnym można mówić, gdy zorganizowana część przedsiębiorstwa stanowi odrębną jednostkę organizacyjną w strukturze przedsiębiorstwa, np.: oddział, wydział, dział itp. Wyodrębnienie finansowe oznacza taką sytuację, gdy prowadzona przez firmę ewidencja rachunkowa pozwala na przyporządkowanie majątku, przychodów i kosztów oraz należności i zobowiązań do zadań gospodarczych realizowanych przez zorganizowaną część przedsiębiorstwa. Zorganizowana część przedsiębiorstwa musi zatem stanowić funkcjonalnie odrębną całość, zdolną do samodzielnego prowadzenia działań gospodarczych, którym służy w strukturze przedsiębiorstwa. O ile przekazana przez podatnika część majątku spełnia definicję zorganizowanej części przedsiębiorstwa, wówczas transakcja ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. 

Zgodnie bowiem z art.6 pkt.1 UPTiU, przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Pojęcie „transakcji zbycia”, podobnie jak „dostawa towarów”(art.7 ust.1 UPTiU), obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem jak właściciel, np.: sprzedaż, zamianę, darowiznę, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu. 

Należy również dodać, iż w myśl art.91 ust.9 UPTiU, na nabywcy zorganizowanej części przedsiębiorstwa ciąży obowiązek dokonania ewentualnej korekta podatku VAT naliczonego. Nabywca zorganizowanej części przedsiębiorstwa jest beneficjentem zarówno praw jak i obowiązków zbywcy w zakresie korekty podatku VAT odliczonego. Z przepisów ustawy wynika również, że jeśli w ramach wnoszonej zorganizowanej części przedsiębiorstwa zbywca wykonywał wyłącznie czynności opodatkowane i nabywca także wykonywać będzie wyłącznie czynności opodatkowane, to obowiązek korekty podatku naliczonego związanego z nabytymi składnikami nie wystąpi.

Jeśli zaś transakcja przekazania majątku nie będzie spełniała definicji zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa, wówczas będziemy mieli do czynienia z nieodpłatnym przekazaniem przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, o którym mowa w art.7 ust.2 UPTiU. Transakcja ta podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Skutki w podatku dochodowym od osób fizycznych

Aby prawidłowo ustalić dochód, podatnik w PKPiR powinien skorygować koszty o wartość przekazanych towarów handlowych, materiałów, surowców itp., które uprzednio zaliczył do kosztów podatkowych. Korekty nie dokonuje się w przypadku przekazania wyposażenia zaliczonego uprzednio w koszty oraz środków trwałych ujętych w ewidencji, od których to podatnik dokonywał odpisów amortyzacyjnych.

Zgodnie z art.22g ust.15 PDOF, w razie nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w drodze spadku lub darowizny, łączną wartość początkową nabytych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych stanowi suma ich wartości rynkowej, nie wyższa jednak od różnicy pomiędzy wartością tego przedsiębiorstwa albo jego zorganizowaną częścią a wartością składników mienia, nie będących środkami trwałymi ani wartościami niematerialnymi i prawnymi, określoną dla celów podatku od spadków i darowizn.

Dodatkowo należy pamiętać, że zgodnie z art.22g ust.12 i ust.13 PDOF, w razie zmiany działalności wykonywanej samodzielnie przez jednego z małżonków na działalność wykonywaną samodzielnie przez drugiego z małżonków, wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ustala się w wysokości wartości początkowej określonej w ewidencji podatnika przekazującego środki trwałe. Od otrzymanych środków trwałych należy dokonywać odpisów amortyzacyjnych z uwzględnieniem dotychczasowej wysokości odpisów oraz należy kontynuować metodę amortyzacji przyjętą przez podmiot przekazujący środki trwałe (art.22h ust.3)

Skutki w podatku od czynności cywilno-prawnych oraz w podatku od spadków i darowizn

Po pierwsze należy zauważyć, że pomiędzy podatnikiem, a jego małżonką występuje ustrój wspólności majątkowej, co oznacza, że podatnik nie może darować czy też przekazać części swego przedsiębiorstwa żonie, ponieważ majątek ten jest również jej własnością.

Można natomiast dokonać „przesunięcia” majątku z działalności wykonywanej przez podatnika na rzecz działalności prowadzonej przez żonę. Przesuniecie takie ma tylko znaczenie dla swobody dysponowania nim, natomiast w dalszym ciągu pozostaje własnością wspólną. Operacja ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem PCC. 

Natomiast, gdyby podatnik zdecydował się na nieodpłatne przekazanie części przedsiębiorstwa na rzecz dzieci, wówczas mielibyśmy do czynienia z umową darowizny. Zgodnie z art.4a. ust.1 pkt.1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (PSiD), zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego

Przy czym obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

1) wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty 9.637 zł, lub

2) gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Dorota Mróz

Biegły Rewident