Rozrachunki z członkami zrzeszenia grupy producentów

Wszelkie wpłaty dokonywane na fundusz statutowy nie są zaliczane do przychodów podatkowych (art. 12 ust. 4 pkt. 4, pkt. 11 updop). Należne wpłaty na fundusz statutowy należy zaksięgować w pełnej wysokości wynikającej ze stosownych uchwał:

- Wn 24X Inne rozrachunki - rozrachunki z tytułu należnych wpłat od członków zrzeszenia

- Ma 80X Fundusz Statutowy

Do konta 224X Inne rozrachunki - rozrachunki z tytułu należnych wpłat od członków zrzeszenia, należy prowadzić analitykę w rozbiciu na poszczególnych członków zrzeszenia. Wpłaty dokonywane przez członków zrzeszenia (na podstawie wyciągów bankowych) są księgowane:

- Wn 131 Rachunek bankowy

- Ma 24X Inne rozrachunki - Rozrachunki z tytułu należnych wpłat na FS

W przypadku nie uiszczania w terminie należnych wpłat na fundusz statutowy mogą być one potrącone z należności członków za dostarczone owoce i warzywa (wynika to z treści uchwały zarządu zrzeszenia).

W sytuacji gdy dwa podmioty mają względem siebie wymagalne wierzytelności, możliwe jest dokonanie potrącenia (kompensaty) należności w drodze oświadczenia jednego z nich, wskutek czego obie wierzytelności umarzają się do wysokości wierzytelności niższej z mocą wsteczną od chwili kiedy potrącenie stało się możliwe. Zgodnie z treścią przepisów Kodeksu cywilnego, aby móc dokonać potrącenia dwóch wierzytelności muszą one spełniać pewne określone prawem przesłanki (art. 498 § 1 k.c.). Przede wszystkim, aby potrącenie mogło być skuteczne, obie wierzytelności muszą być wzajemne, to znaczy wynikają ze stosunków między tymi samymi podmiotami i jedna z nich przysługuje jednemu podmiotowi, a druga - drugiemu z podmiotów. Oba podmioty są więc względem siebie zarówno wierzycielami, jak i dłużnikami. Ponadto, obie potrącane wierzytelności muszą być jednorodzajowe, tzn. ich przedmiotem są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone co do gatunku (w pytaniu są to wierzytelności pieniężne).

Następnie, wierzytelności podlegające potrąceniu powinny być wymagalne i zaskarżalne, mogą być dochodzone przed sądem lub innym organem państwowym. Wierzytelność jest wymagalna, jeżeli wierzyciel może domagać się wykonania świadczenia - najczęściej kiedy nadejdzie termin wykonania (np. termin płatności). Potrącenie na zasadach określonych w przepisach Kodeksu cywilnego dokonuje się w formie oświadczenia jednej ze stron (z treści pytania wynika, że tym oświadczeniem jest uchwała zarządu) złożonego drugiej stronie (art. 499 k.c.). Nie jest wymagana żadna określona forma takiego oświadczenia, ale ze względów praktycznych (np. bezpieczeństwo dowodowe) właściwe jest złożenie oświadczenia o potrąceniu w formie pisemnej.

Przykład

Zrzeszeniu przysługuje wierzytelność od członka Jana Kowalskiego o zapłatę na fundusz statutowy na kwotę 15.000 zł z terminem do dnia 05 stycznia 2011 roku. Janowi Kowalskiemu przysługuje wierzytelność od zrzeszenia o zapłatę 12.000 zł (na podstawie faktury za dostawę owoców) w terminie do dnia 08 stycznia 2011 roku. Od dnia 08 stycznia 2011 roku obie wierzytelności stały się wymagalne. Wskutek potrącenia wierzytelność Jana Kowalskiego umarza się w całości, natomiast wierzytelność zrzeszenia pozostaje w wysokości 3.000 zł.

Księgowanie:

- Wn 201 Rozrachunki z dostawcami – Jan Kowalski 12.000 zł

- Ma 24X Inne rozrachunki – rozrachunki z tytułu należnych wpłat - Jan Kowalski

W sytuacji gdy potrącenia wzajemne dotyczą rolników ryczałtowych, to powstaje problem ze zryczałtowanym podatkiem VAT, którego zrzeszenie nie mogłoby odliczyć. Na podstawie art. 116 Ustawy o VAT, zryczałtowany zwrot podatku zwiększa u nabywcy produktów rolnych kwotę podatku naliczonego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym '64okonano zapłaty, pod warunkiem że:

1) nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną,

2) zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego nie później niż 14. dnia, licząc od dnia zakupu, z wyjątkiem przypadku, gdy rolnik zawarł umowę z podmiotem nabywającym produkty rolne określającą dłuższy termin płatności,

3) w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należności za produkty rolne zostaną podane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej nabycie tych produktów albo na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane identyfikacyjne dokumentu stwierdzającego dokonanie zapłaty.

W przypadku kompensaty nie jest spełniony warunek zapłaty określony w punkcie 2 i 3, a co za tym idzie, zrzeszenie nie ma możliwości potrącenia kwoty zryczałtowanego podatku VAT. Kwota nieodliczonego zryczałtowanego podatku VAT, byłaby kosztem jednostki, co nie byłoby trafnym rozwiązaniem.

Przykład

Rolnik ryczałtowy w dniu 15 stycznia 2011 roku dokonał dostawy owoców na kwotę netto 10.000 zł. Zrzeszenie (nabywca) wystawiło tego samego dnia fakturę VAT RR :

- Wartość netto: 10.000 zł

- Podatek VAT (6,5%): 650 zł

- Wartość brutto: 10.650 zł

- Termin płatności za fakturę ustalono na 14 dni, tj. 29 stycznia 2011 roku

Fakturę zaksięgowano:

- Wn Koszty lub magazyn: 10.000 zł

- Wn 220 Rozrachunki z US z tytułu VAT: 650 zł

- Ma 201 Rozrachunki z dostawcami: 10.650 zł

Ten sam rolnik ryczałtowy jest członkiem zrzeszenia i zalega z wpłatą na fundusz statutowy na kwotę 8.000 zł, wymagalną na dzień 15 stycznia 2011 roku. W dniu 29 stycznia 2011 roku dokonano kompensaty wierzytelności i dokonano księgowań:

- Wn 201 Rozrachunki z dostawcami: 8.000 zł

- Ma 24X Inne rozrachunki – Rozrachunki z tytułu należnych wpłat na FS: 8.000 zł

Pozostałą kwotę należną rolnikowi ryczałtowemu (dostawcy) tj. 2.650 zł przelano w dniu 29 stycznia 2011 roku na jego rachunek bankowy. Księgowanie na podstawie wyciągu bankowego:

- Wn 201 Rozrachunki z dostawcami: 2.650 zł

- Ma 131 Rachunek bankowy: 2.650 zł

Ponieważ jednostce nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT w pełnej kwocie wynikającej z faktury VAT RR, powinna dokonać księgowania:

- Wn 4XX Odpowiednie koszty rodzajowe: 650 zł

- Ma 220 Rozrachunki z US z tytułu VAT: 650 zł

Dorota Mróz

Biegły Rewident