Samochód kupiony przed rejestracją działalności

Odpowiedź

Skoro samochód został kupiony (w październiku) z zamiarem wykorzystywania go w działalności gospodarczej (zarejestrowanej w listopadzie), to podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. Również w sytuacji, gdy na fakturze nie został zamieszczony NIP podatnika - jednak pod warunkiem, że transakcja nie została zaewidencjonowana na kasie fiskalnej. Odliczenia należy dokonać proporcjonalnie do posiadanego udziału w samochodzie. W przypadku współwłasności 50:50 będzie ono przysługiwało w wysokości 25%. Transakcja sprzedaży samochodu wykorzystywanego w działalności gospodarczej będzie opodatkowana w tej części VAT należnym w wysokości 50%, ewentualnie - przy spełnieniu przesłanek ustawowych - podatnikowi będzie przysługiwało prawo do korekty (zob. art. 90b ustawy o VAT).      

Uzasadnienie

W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czynnemu podatnikowi VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług). Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje, co do zasady, w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy (art. 86 ust. 10 ustawy o VAT). Zgodnie z art. 86 ust. 11 ustawy o VAT, jeśli podatnik nie dokonał obniżenia kwoty podatku należnego w terminach określonych w ust. 10, 10d i 10e, może obniżyć kwotę podatku należnego w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. 
Zgodnie z art. 106e ust. 1 ustawy o VAT, faktura powinna zawierać m.in. NIP nabywcy, jednak jest to wymóg o charakterze  dowodowym (jest konieczny, aby dowód zakupu był wystawiony poprawnie, ale nie wpływa na  poprawność informacji o samej transakcji). Oznacza to, że jeśli na podstawie innych danych z faktury (imię, nazwisko, adres) podatnik jest w stanie udowodnić, że jest odbiorcą faktury, to przysługuje mu prawo do odliczenia VAT mimo braku NIP. Co istotne - brak numeru NIP nie został zawarty w katalogu przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy o VAT, uniemożliwiających odliczenie VAT. 
Jeśli zatem samochód był kupiony przez podatnika z zamiaram wykorzystywania go w działalności gospodarczej, zakup odzwierciedla rzeczywistą transakcję i na podstawie wystawionej faktury można zidentyfikować nabywcę towaru, to pomimo, iż nie zawiera ona NIP nabywcy, podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT (przy braku ustawowych ograniczeń do jego odliczenia). Podkreślić jednak należy, że powyższe dotyczy jedynie transakcji, która nie została zaewidencjonowana w kasie fiskalnej, to jest do której nie wystawiono paragonu bez NIP nabywcy (zob. art. 106b ust. 5 ustawy o VAT). 
Zasady odliczania VAT od wydatków na samochody są uregulowane w art. 86a ustawy o VAT. W przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi kwotę podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2, stanowi 50% kwoty podatku wynikającej z faktury otrzymanej przez podatnika. Podatnikowi przysługuje prawo do  odliczenia  wydatków na zakup samochodu objęty współwłasnością 
w wysokości odpowiadającej proporcji jego udziału. Przy założeniu, że współwłasność podatnika z synem jest 50:50, to podatnikowi - współwłaścicielowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie samochodu w proporcji odpowiadającej jego udziałowi, to jest w części odpowiadającej 25% kwoty podatku naliczonego wykazanej na fakturze. 
Transakcja sprzedaży samochodu wykorzystywanego w działalności gospodarczej będzie opodatkowana w tej części VAT należnym w wysokości 50% (art. 5 ust. 1 ustawy o VAT). Jeszcze odrębną kwestią jest prawo do korekty na zasadach oraz w okolicznościach określonych w art. 90b ustawy o VAT.    
Podsumowując, aby dokonać odliczenia VAT z faktury zakupu tego pojazdu, podatnik musi być zarejestrowany do VAT w momencie odliczenia tego podatku, a nie w momencie jego ponoszenia. Jeśli podatnik dokona rejestracji do VAT  przed upływem terminu odliczenia podatku, ma prawo go odliczyć. Ze wskazanych w  art.  88 ustawy o  VAT przesłanek nie wynika ograniczenie prawa do odliczenia VAT w przypadku, gdy faktura dokumentująca sprzedaż towarów lub usług nie zawiera NIP nabywcy. Zatem, w opisanej sytuacji podatnik może rozliczyć fakturę za samochód w rozliczeniu za listopad.

Podstawa prawna: art. 5 ust. 1, art. 86, art. 86a, art. 88, art. 90b, art. 106b ust. 5, art. 106e ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.