Świadczenia nieodpłatne

ODPOWIEDŹ

Jeśli narzędzia zostały przekazane przez kontrahenta z Niemiec nieodpłatnie na jakiś okres czasu, po czym mają być zwrócone, to nie powinny one znajdować się na fakturze (rachunku) handlowym, tylko na rachunku pro-forma lub na dokumencie dostawy (Lieferschein).

Skąd wiadomo, że akurat za te dwie pozycje z faktury spółka nie musi zapłacić i że nie jest to na przykład darowizna? Domyślam się, że istnieje do tego jakaś stosowna umowa lub odpowiednia adnotacja na rachunku. Tak czy inaczej, spółka niemiecka wciąż pozostaje właścicielem dostarczonych narzędzi, dlatego też w księgach spółki polskiej mogą być one ujęte tylko w ewidencji pozabilansowej (na koncie pozabilansowym).

Bardziej istotne znaczenie ma prawidłowe ujęcie podatkowe tejże operacji gospodarczej i często bywa ono przedmiotem sprzecznych interpretacji zarówno podatników jak i organów podatkowych. Wszystko zależy od tego, czy faktycznie mamy do czynienie ze świadczeniem nieodpłatnym, czy też ze świadczeniem wzajemnym.

Ponieważ polski ustawodawca nie sprecyzował, co należy rozumieć pod pojęciem świadczenie nieodpłatne, konieczne jest odwołanie się do przepisów Kodeksu cywilnego (KC), a także orzecznictwa. W orzecznictwie ugruntował się pogląd, iż przez nieodpłatne świadczenie rozumieć należy takie zdarzenia prawne i gospodarcze, dotyczące działalności gospodarczej, których skutkiem jest świadczenie nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie majątku osoby prawnej, mające konkretny wymiar finansowy. Ustalanie przychodu z tytułu świadczeń nieodpłatnych określone zostało w art. 12 ust. 6 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (UPDOP), zgodnie z którym ich wartość ustala się na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Przedmiotem świadczenia nieodpłatnego mogą być zarówno usługi, jak i szeroko rozumiane składniki majątku trwałego np: maszyny, urządzenia, narzędzia, samochody, komputery, które oddawane są do używania na podstawie umowy użyczenia.

Zgodnie z art. 710 KC, przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Bezsprzeczna jest więc zasadnicza cecha umowy użyczenia, tj. nieodpłatność przy korzystaniu z rzeczy i osiąganiu z niej pożytków przez okres oznaczony w umowie.

Dla potrzeb ustalania przychodu z tytułu świadczeń nieodpłatnych na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie będzie miało znaczenia samo nazwanie umowy jako nieodpłatnej, ponieważ zasadnicze znaczenie ma jej charakter. Podstawową cechą świadczenia nieodpłatnego jest to, aby otrzymujący takie świadczenie nie był zobowiązany do wykonania jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. Nie ma znaczenia, czy oba świadczenia mają taką samą, a nawet podobną wartość finansową, ponieważ ważne jest przekonanie stron o ekwiwalentności tych świadczeń.

Jeśli z umowy określającej warunki współpracy wynika, że narzędzia dostarczone przez firmę niemiecką mogą być wykorzystywane przez spółkę polską tylko i wyłącznie do produkcji na rzecz firmy niemieckiej i nie mogą by wykorzystywane na rzecz osób (spółek) trzecich, oznacza to, że podmiot polski nie uzyskał przysporzenia majątkowego, które podlegałoby opodatkowaniu. Mamy wówczas do czynienie ze świadczeniem wzajemnym, którego wartość ma swoje odzwierciedlenie w cenie produktów sprzedawanych odbiorcy z Niemiec.

Jeśli natomiast z treści umowy nie wynika zakaz wykorzystywania powierzonych narzędzi do produkcji na rzecz innych kontrahentów, to należy przyjąć, że mamy do czynienia z umową użyczenia, czyli świadczeniem nieodpłatnym, któremu towarzyszy przysporzenie majątkowe. W tej sytuacji spółka powinna ustalić przychód w wysokości czynszu dzierżawnego takiego typu urządzeń. Tak oszacowany przychód nie jest ewidencjonowany w księgach spółki, należy go jednak ująć statystycznie (pozaewidencyjnie) ustalając przychód w podatku dochodowym.  

REASUMUJĄC Należy dokładnie przeanalizować treść umowy (ustaleń) zawartych z kontrahentem niemieckim, aby stwierdzić jednoznacznie, czy spółka otrzymała świadczenie nieodpłatne, czy też mamy do czynienia ze świadczeniem wzajemnym. Jeśli nie wynika to wprost z umowy, to dobrze byłoby doprecyzować wszystkie warunki związane z przekazaniem narzędzi do Państwa firmy. Czasami korzystniejsze bywa zawarcie umowy najmu (dzierżawy) za kwotę czynszu określonego w umowie aniżeli oszacowywanie przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń, o ile takie wystąpią.

Dorota Mróz Biegły Rewident