Wynajem dźwigów z obsługą i bez obsługi operatorskiej a odwrotne obciążenie

ODPOWIEDŹ

Odwrotne obciążenie stosuje się tylko wówczas, kiedy wymienione w załączniku nr 14 do ustawy o VAT usługi świadczone są przez podwykonawcę. Jeżeli więc firma nie świadczy usług wynajmu żurawi wraz z operatorem dla inwestora, ale dla wykonawcy i kolejnych w „łańcuchu” usług podwykonawców stosuje w rozliczeniu odwrotne obciążenie.

Zdaniem Redakcji montaż/demontaż żurawia/dźwigu nie wchodzi w zakres usług wymienionych w w/w załączniku, podobnie wynajem żurawi bez operatora, zatem usługi te opodatkowane są na zasadach ogólnych.

Usługi kompleksowe jak montaż/demontaż żurawia wraz z niezbędnym do wykonania tej usługi wynajmem żurawi samochodowych czy też wynajmem operatora dźwigu jako integralna część usługi podstawowej podlegają opodatkowaniu jak usługa główna.

UZASADNIENIE

Odwrotne obciążenie - kiedy należy stosować

Zgodnie z ustawą o VAT podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

• a) usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT,

• b) usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.

Należy zauważyć, że w przypadku usług wymienionych w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy przepis ust. 1 pkt 8 stosuje się, jeżeli usługodawca świadczy te usługi jako podwykonawca.

Kto jest podwykonawcą?

Spełniając powyższe warunki zobowiązanym do rozliczenia podatku od towarów i usług będzie nabywca usługi, czyli wykonawca. Niestety, w ustawie brak jest definicji „podwykonawcy”. Niemniej jednak posługując się powszechnym znaczeniem tego słowa „podwykonawca - firma bądź osoba wykonująca prace na zlecenie głównego wykonawcy”.

Wyjaśnienie terminu „podwykonawcy” można odnaleźć także w kodeksie cywilnym w tytule XVI umowa o roboty budowlane. Na podstawie przepisów kodeksu cywilnego w umowie o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. W umowie zawartej między inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą) strony ustalają zakres robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub za pomocą podwykonawców. Do zawarcia umowy przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą wymagana jest zgoda inwestora.

Ponadto, do zawarcia przez podwykonawcę umowy z dalszym podwykonawcą wymagana jest zgoda inwestora i wykonawcy. Umowy te powinny być zawierane w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Umowa o roboty budowlane powinna być stwierdzona pismem).

Wobec powyższego powszechne rozumienie „roli” podwykonawcy jest tożsame z cywilistycznym umieszczeniem podwykonawcy w „łańcuchu” świadczących usługi budowlane. Warto dodać, iż o „roli” podwykonawcy świadczą umowy o roboty budowlane oraz zgody na roboty budowlane zawarte pomiędzy inwestorem, wykonawcą i podwykonawcą.

Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską nr 8831 w zakresie definicji podwykonawcy proponuje posłużenie się powszechnym jego znaczeniem wynikającym z wykładni językowej - zgodnie z definicją zawartą w internetowym wydaniu Słownika języka polskiego : „podwykonawca – to firma lub osoba wykonująca pracę na zlecenie głównego wykonawcy”. Zatem, podwykonawcą będzie świadczący usługę na rzecz wykonawcy głównego, jak również każdy kolejny w łańcuchu tych usług podwykonawca.

W związku z powyższym ogólną zasadę rozliczenia podatku VAT stosuje się do usług świadczonych przez wykonawcę głównego na rzecz inwestora. Natomiast usługi świadczone przez podwykonawcę na rzecz głównego wykonawcy oraz kolejnych w tym łańcuchu podwykonawców objęte będą zasadą odwrotnego obciążenia.

Roboty związane z wykonywaniem pozostałych specjalistycznych robót budowlanych, gdzie indziej niesklasyfikowanych

Wykaz usług, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT

Poz.	Symbol PKWiU	Nazwa usługi (grupy usług)
	43.99.90.0	Roboty związane z wykonywaniem pozostałych specjalistycznych robót budowlanych, gdzie indziej niesklasyfikowanych

Pozycja 48 załącznika nr 14 ustawy o podatku od towarów i usług obejmuje:

1. działalność budowlaną wymagającą specjalistycznych umiejętności lub sprzętu:

   • budowa fundamentów, włączając wbijanie pali,

   • zakładanie izolacji przeciwwilgociowych i wodochronnych,

   • osuszanie budynków,

   • wiercenie szybów,

   • montaż elementów stalowych,

   • wyginanie elementów stalowych,

   • montowanie i demontowanie rusztowań i platform roboczych, z wyłączeniem ich wynajmowania,

   • wnoszenie konstrukcji z cegieł i kamienia,

   • wnoszenie kominów i pieców przemysłowych,

   • specjalistyczne roboty budowlane wymagające umiejętności wspinaczkowych i zastosowania specjalnego sprzętu, np. do prac na wysokościach,

2. roboty podpowierzchniowe,

3. budowę odkrytych basenów kąpielowych,

4. czyszczenie zewnętrznych ścian budynków za pomocą pary wodnej, piaskowania i podobnych metod,

5. wynajem dźwigów i innego sprzętu budowlanego wraz z obsługą operatorską, które nie są przeznaczone do innych określonych rodzajów budowli.

Należy zaznaczyć, że podklasa ta nie obejmuje wynajmu maszyn i urządzeń budowlanych bez operatora, sklasyfikowanego w PKWiN pod symbolem 77.32Z - czyli wynajmu i dzierżawy maszyn i urządzeń budowlanych oraz inżynierii lądowej i wodnej bez obsługi min. dźwigów samochodowych, rusztowań i platform roboczych, bez ich wznoszenia i demontażu.

Wobec powyższego, wynajmowanie przez Czytelnika żurawi samochodowych z obsługą operatorską, zdaniem Redakcji, należy sklasyfikować pod symbolem PKWiU 43.99.Z i usługi te podlegają odwrotnemu obciążeniu. Trzeba dodać, iż wynajem sprzętu budowlanego z operatorem można tak sklasyfikować, jeśli przy użyciu tego sprzętu wykonywane są roboty budowlane. Zatem żuraw samochodowy z operatorem należy traktować w tym wypadku jako sprzęt budowlany.

Podkreślenia wymaga, iż kwalifikacji usług do określonego symbolu PKWiU dokonuje sam podatnik, gdyż to właśnie on posiada wszystkie informacje dotyczące charakteru świadczonych usług, które są niezbędne do właściwego ich zaliczenia do odpowiedniego grupowania PKWiU. W przypadku wątpliwości w ustaleniu symbolu PKWiU można uzyskać w urzędzie statystycznym opinię interpretacyjną składając wniosek do Ośrodka Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi.

Odwrotne obciążenie, a usługi kompleksowe

Z opisu wynika, że aby mogło dojść do wykonania usługi montażu/demontażu żurawi niezbędne jest wynajęcie przez Czytelnika od innych firm żurawi samochodowych, podobnie, aby sprzedać usługę wynajmu żurawi z obsługą operatorską Czytelnik wynajmuje operatorów, którzy pracują na żurawiach i sprzedaje usługę z operatorem. Wynajem zatem jest integralną częścią świadczonych przez Czytelnika usług i sam w sobie nie stanowi dla zlecającego odrębnych świadczeń. Usługi te, są ściśle ze sobą powiązane i stanowią jedną transakcję, jaką niewątpliwie jest odpowiednio montaż/demontaż żurawi oraz wynajem żurawi z obsługą operatorską i nie powinny być dzielone dla celów podatkowych na poszczególne elementy, gdyż tworzą jedną kompleksową usługę. Zatem zakup usługi dodatkowej niezbędnej dla wykonania usługi zasadniczej przez Czytelnika wchodzi do podstawy opodatkowania usługi zasadniczej.

Podsumowując, wynajem dźwigów i innego rodzaju sprzętu budowlanego wraz z obsługą operatorską, jeśli nie jest świadczony przez Pana na rzecz inwestora głównego (przy spełnieniu warunków określonych w art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy) podlega opodatkowaniu na zasadzie odwrotnego obciążenia, natomiast usługa wynajmu żurawia bez operatora oraz usługa montażu/demontażu żurawi jako usługi niewymienione w załączniku nr 14 do ustawy niezależnie od tego na czyją rzecz są świadczone podlegają opodatkowaniu VAT na ogólnych zasadach.

EWIDENCJA W DEKLARACJACH: VAT-7(17) Dostawa towarów oraz świadczenie usług, dla których podatnikiem jest nabywca zgodnie z art.17 ust. 1 pkt 7 lub 8 ustawy (wypełnia dostawca) pozycja 31 (podstawa opodatkowania). Dostawa towarów oraz świadczenie usług na terytorium kraju, opodatkowane stawką 23% pozycja 19 podstawa opodatkowania i pozycja 20 podatek należny. Nabycie towarów i usług pozostałych - pozycja 45 wartość netto, pozycja 46 podatek naliczony.

Paulina Pawluk

Podstawa prawna: art. 627 i art. 627 1 ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku kodeks cywilny, art. 17 ust. 1 pkt 8, ust 1 h, art. 41, art. 99, art. 106a, art. 146 a ustawy o VAT