0
1660
Po zakończonej kontroli podatkowej podatnik zlikwidował działalność gospodarczą oraz zmienił adres zamieszkania nie podając danych adresowych w zakresie stałego miejsca zameldowania i zamieszkania do urzędu skarbowego. Obecnie podatnik nie posiada adresu zameldowania na pobyt stały ani czasowy, a urząd skarbowy wszczął postępowanie podatkowe nie mając danych adresowych podatnika, czy prawidłowo?
ODPOWIEDŹ
Jeżeli podatnik nie ma miejsca zamieszkania lub adres pobytu podatnika nie jest znany, to organ podatkowy przed wszczęciem postępowania podatkowego powinien potraktować podatnika jako osobę nieobecną. Wówczas organ podatkowy w trybie przepisów art. 138 Ordynacji podatkowej, powinien wystąpić o ustanowienie kuratora, a następnie doręczyć mu postanowienie o wszczęciu postępowania.
UZASADNIENIE
Z pytania nie wynika jaka jest faktyczna sytuacja podatnika oraz jakie są okoliczności zmiany danych adresowych podatnika. Jednakże brak uaktualnienia danych adresowych w urzędzie skarbowym przez podatnika, u którego została przeprowadzona kontrola podatkowa, wskazuje na świadome unikanie służb skarbowych.
W przedmiotowej sprawie należy zastanowić się, czy organ podatkowy przed wszczęciem postępowania podatkowego powinien potraktować podatnika jako osobę nieobecną.
Jak wynika z wyroku WSA w Gdańsku z dnia 21 grudnia 2015 roku sygn. akt. I SA/Gd 1400/15 osobą nieobecną w świetle art. 138 Ordynacji podatkowej będzie osoba niemająca miejsca zamieszkania w rozumieniu art. 25 Kodeksu cywilnego lub której miejsce pobytu nie jest znane. Podobnie w wyroku NSA z dnia 27 maja 2011 roku sygn. akt II FSK 112/10 wskazano, że osobą nieobecną będzie osoba niemająca miejsca zamieszkania w rozumieniu art. 25 Kodeksu cywilnego lub której miejsce pobytu nie jest znane. Za osobę nieobecną uznaje się osobę przebywającą poza miejscem zamieszkania, której miejsce pobytu nie jest znane, oraz osobę, która nie ma miejsca zamieszkania. Jako nieobecną wskazuje się również osobę nieobecną w kraju. W stosunku do osoby nieobecnej (w rozumieniu art. 138 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa) organ podatkowy nie może skutecznie dokonać doręczenia pisma. Nie można bowiem ustalić miejsca właściwego do doręczeń.
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że podatnik nigdzie nie jest zameldowany i nie posiada adresu zamieszkania. Podatnik również zlikwidował działalność gospodarczą. Zgodnie z art. 148 §1 Ordynacji podatkowej pisma doręcza się osobom fizycznym pod adresem miejsca zamieszkania albo pod adresem do doręczeń w kraju.
W świetle §2 pisma osobom fizycznym mogą być także doręczane:
w siedzibie organu podatkowego,
w miejscu zatrudnienia lub prowadzenia działalności przez adresata - adresatowi lub osobie upoważnionej przez pracodawcę do odbioru korespondencji.
W przedmiotowej sprawie organowi podatkowemu nie jest znane miejsce zamieszkania podatnika i podatnik zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej, wobec czego nie są aktualne dane wskazane w CEIDG. Tym samym, dla skutecznego wszczęcia postępowania podatkowego organ podatkowy może zastosować art. 138 §1 Ordynacji podatkowej tj. wystąpić do sądu z wnioskiem o wyznaczenie kuratora dla osoby nieobecnej.
Jednakże na podstawie art. 138l §1 i 2 Ordynacji podatkowej, w sprawie niecierpiącej zwłoki, organ podatkowy wyznacza dla osoby nieobecnej tymczasowego pełnomocnika szczególnego upoważnionego do działania do czasu wyznaczenia przez sąd kuratora dla osoby nieobecnej. Tymczasowym pełnomocnikiem szczególnym może być w pierwszej kolejności wyznaczony przez organ podatkowy członek rodziny osoby nieobecnej, jeżeli wyrazi na to zgodę, a w przypadku braku takiej zgody - adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy wyznaczony w trybie art. 138 n §1 lub 2.
Zgodnie z art. 138 n §1 Ordynacji podatkowej o wyznaczenie doradcy podatkowego jako tymczasowego pełnomocnika szczególnego organ podatkowy zwraca się do Krajowej Rady Doradców Podatkowych. Jeżeli doradca podatkowy ustanowiony w ten sposób ma podjąć czynności poza siedzibą organu podatkowego, Krajowa Rada Doradców Podatkowych, na wniosek ustanowionego doradcy podatkowego, wyznaczy w razie potrzeby doradcę podatkowego z innej miejscowości.
W związku z powyższym w przedmiotowej sprawie, organ podatkowy ma możliwość wystąpienia do sądu z wnioskiem o ustanowienie kuratora dla podatnika jako osoby nieobecnej, a do czasu wydania orzeczenia przez sąd, skorzystania z trybu określonego w art. 138l Ordynacji podatkowej, tj. wyznaczenia tymczasowego pełnomocnika szczególnego.
Z pytania wynika, że u podatnika była przeprowadzona kontrola podatkowa, po której zlikwidował działalność gospodarczą oraz świadomie zmienił adres zamieszkania nie podając w urzędzie skarbowym danych adresowych w zakresie stałego miejsca zameldowania i zamieszkania. W orzecznictwie funkcjonuje pogląd, że skoro na podatniku ciąży obowiązek aktualizowania danych objętych zgłoszeniem identyfikacyjnym to w sytuacji, gdy Podatnik nie dopełnia obowiązku w tym zakresie, doręczenia na adres wskazany w zgłoszeniu są skuteczne. Jednakże w przedmiotowej sprawie, organ podatkowy nie może wysłać do podatnika korespondencji na adres, co do którego miał wiedzę, że jest on nieaktualny. Zgodnie z orzecznictwem powinnością organu podatkowego, jest ustalenie adresu podatnika lub osoby uprawnionej do jego reprezentowania, w celu doręczenia postanowienia o wszczęciu postępowania, gdyż jest to warunkiem skuteczności czynności procesowej w świetle art. 165 § 4 ustawy Ordynacja podatkowa.
W związku z powyższym, organ podatkowy nie dysponując wiedzą na temat adresu podatnika może w trybie przepisów art. 138 Ordynacji podatkowej wystąpić o ustanowienie kuratora, a następnie doręczyć mu postanowienie o wszczęciu postępowania.
Marta Rusin
Podstawa prawna: art. 138 § 1 i 2, art. 138 n § 1 i 2, art. 138 l, art. 148 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2015 roku poz. 613 ze zm.)
