Zniszczenie towarów a korekta odliczonego VAT

Odpowiedź

Stwierdzenie w stanach magazynowych niedoborów towarów, na skutek działań niezawinionych przez podatnika, nie powoduje konieczności skorygowania podatku VAT odliczonego w związku z ich zakupem (towarów zniszczonych). Powyższe postępowanie uzasadnione jest tym, iż zniszczone towary, będące przedmiotem niezawinionej straty, przeznaczone były do działalności opodatkowanej. Towary te miały służyć osiągnięciu przychodu przez przedsiębiorcę. Straty powstały w wyniku zdarzenia losowego, którego nie można było uniknąć.

Uzasadnienie

Niezawinione straty powstałe w majątku obrotowym podatnika stanowią koszty uzyskania przychodu w podatku dochodowym. Straty w towarach mogą powstać na skutek zniszczenia, zaginięcia lub kradzieży. Kiedy strata w towarach (a dokładnie wydatki poniesione na nabycie tych towarów) będą kosztami uzyskania przychodów? Aby taką stratę można było ująć w kosztach podatkowych konieczne jest spełnienie poniższych warunków:

• poniesiona strata musi dotyczyć towarów wykorzystywanych w prowadzonej działalności gospodarczej,
• co do zasady jej powstanie musi być spowodowane działaniem niezawinionym przez podatnika,
• strata winna być prawidłowo udokumentowana,
• podatnik powinien wykazać, iż podjął właściwe działania zabezpieczające przed powstaniem straty.

Jeśli podatnik właściwie zabezpieczył towary przed szkodami, a przyczyną straty jest zdarzenie losowe, którego nie można było uniknąć, to szkody powstałe w wyniku zniszczenia towarów można zaliczyć do kosztów podatkowych.
W zakresie podatku VAT stosownie do treści art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Z wykładni powyższego przepisu wynika, iż wykorzystanie towarów do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT jest podstawowym kryterium, według którego należy rozpatrywać prawo podatnika do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. 
Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o podatku VAT czynnościami opodatkowanymi podatkiem od towarów i usług są: 

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju; 
2. eksport towarów; 
3. import towarów na terytorium kraju; 
4. WNT za wynagrodzeniem na terytorium kraju; 
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. 

W przypadku zniszczenia towarów na skutek zalania magazynu, w którym były składowane nie będą one wykorzystane do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT. Czy w związku z tym Czytelnik będzie musiał dokonać korekty podatku naliczonego?
Istotne znaczenie ma tu ustalenie, czy poniesione przez podatnika straty są stratami przez niego niezawinionymi. Jeżeli przedsiębiorca posiada odpowiednie zabezpieczenia przed ewentualnymi zniszczeniami towaru spowodowanego np. pożarem czy też innymi wypadkami, które mogą się zdarzyć i których można było się spodziewać, to w przypadku straty na towarach w wyniku działań przez niego niezawinionych nie będzie musiał korygować w podatku VAT. 
Powyższe postępowanie uzasadnione jest tym, iż zniszczone towary, będące przedmiotem niezawinionej straty, przeznaczone były do działalności opodatkowanej. Towary te miały służyć osiągnięciu przychodu przez przedsiębiorcę. Za powstanie tych strat nie można nikogo winić, a ich powstania nie dało się uniknąć. Spowodowane  zostały naturalnymi czynnikami (anomalią pogodową), niezależną od przedsiębiorcy. Tym samym nie ma konieczności dokonania korekty odliczonego podatku naliczonego.
W wyroku z 6 października 2015 r. sygn. akt I FSK 889/14 NSA uznał, że w przypadku wystąpienia niedoborów, prawo do odliczenia podatku naliczonego może przysługiwać jedynie wówczas, gdy powstały one niezależnie od woli podatnika, a okoliczności i przyczyny ich zaistnienia zostały wyczerpująco udokumentowane. 
W przypadku gdyby straty na towarach zostały poniesione z winy przedsiębiorcy, a tym samym ubytki te stały się ubytkami zawinionymi podatek naliczony od zakupu towarów, które uległy zniszczeniu konieczna byłaby korekta odliczonego podatku. Zgodnie z art. 185 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 roku w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej: 

1. Korekta jest dokonywana w szczególności, gdy po złożeniu deklaracji VAT nastąpi zmiana czynników uwzględnianych przy określaniu kwoty odliczenia, na przykład w przypadku anulowania zakupów lub uzyskania obniżek ceny.
2. W drodze odstępstwa od ust. 1, korekta nie jest dokonywana w przypadkach transakcji w całości lub częściowo niezapłaconych, w przypadku należycie udokumentowanego lub potwierdzonego zniszczenia, zagubienia lub kradzieży własności oraz w przypadku towarów przeznaczonych do przekazywania jako prezenty o małej wartości i próbki, o których mowa w art. 16.

Państwa członkowskie mogą jednakże wymagać dokonania korekty w przypadku transakcji całkowicie lub częściowo niezapłaconych oraz w przypadku kradzieży.
Podsumowując, w przypadku gdy zniszczeniu uległy towary od których podatnik odliczył podatek VAT, to jeżeli strata w towarach handlowych jest skutkiem działania niezawinionego i gdy niedobór ten zostanie prawidłowo udokumentowany, nie będzie musiał dokonać korekty odliczonego podatku VAT naliczonego odliczonego od podatku należnego. 

Podstawa prawna: art. 86 ust. 1 i art. 91 ust. 1 - 7d ustawy o podatku od towarów i usług oraz  art. 185 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.