Szanowny Panie Marszałku!
(…) Stosownie do art. 7 ust. 2 pkt 2 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.) przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny, przez podatnika tego podatku stanowi odpłatną dostawę towarów na terytorium kraju podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jeżeli ww. podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub w części.
Z powyższego wynika, iż przepisy ww. ustawy z dnia 11 marca 2004 r. nie zakładają, co do zasady, opodatkowania podatkiem od towarów i usług darowizn towarów, jeżeli podatnikowi nie przysługiwało odliczenie podatku naliczonego przy nabyciu towarów związanych z tą darowizną. Zatem naliczenie podatku od towarów i usług od przekazywanych bez wynagrodzenia towarów (tj. przekazywanych przez handlowców produktów spożywczych) dotyczy tylko przypadków, gdy podatnikowi ww. podatku przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów związanych z tym przekazaniem.
Jednocześnie zauważam, iż przedmiotowe unormowanie zawarte w ww. przepisach ustawy z dnia 11 marca 2004 r. wynika z podstawowych zasad podatku od towarów i usług, tj. powszechności opodatkowania i jego neutralności. Konstrukcja podatku od towarów i usług opiera się w istocie na opodatkowaniu konsumpcji. Odstąpienie zatem od obowiązku naliczania podatku należnego w sytuacji, gdy podatnik odliczył podatek naliczony przy nabyciu towaru (w tym przypadku produktu spożywczego) będącego przedmiotem darowizny, oznaczałoby, że faktycznie konsumpcja nie byłaby obciążona tym podatkiem, a to stałoby w sprzeczności z powyższymi zasadami oraz konstrukcją podatku od towarów i usług.
Podkreślam przy tym, iż regulacja dotycząca darowizn towarów znajdująca się w powyższej ustawie o podatku od towarów i usług odpowiada unormowaniom zawartym w dyrektywie Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347, z 11.12.2006 str. 1, z późn. zm.).
Ponadto uprzejmie wskazuję, iż przepisy ww. ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług przewidują zwolnienie od tego podatku niektórych darowizn żywności na cele charytatywne. Rozwiązanie to dotyczy jednak wyłącznie producentów żywności, którzy przekazują produkty spożywcze, z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%, na rzecz organizacji pożytku publicznego, w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje. Rozszerzenie powyższego zwolnienia na handlowców (dystrybutorów żywności) nie tylko nie miałoby uzasadnienia systemowego w podatku od wartości dodanej, lecz również prowadziłoby wprost do niezgodności regulacji krajowych z prawem Unii Europejskiej.
Jednocześnie należy zauważyć, iż podstawową przesłanką wprowadzenia tego szczególnego rozwiązania w postaci zwolnienia od podatku od towarów i usług darowizn produktów spożywczych dokonywanych przez producentów żywności była specyfika ich rozliczeń. W przeciwieństwie do handlowców (dystrybutorów żywności) u producentów tej żywności nie jest bowiem możliwe określenie podstawy opodatkowania w podatku od towarów i usług uwzględniającej realną wartość produktów spożywczych, gdyż do obliczenia tej podstawy uwzględnia się koszty wytworzenia, które w krótkim okresie, co do zasady, nie ulegają zmianie. W przypadku natomiast handlowców dokonujących darowizn produktów spożywczych podstawa opodatkowania tym podatkiem, określona zgodnie z art. 29 ust. 10 powyższej ustawy z dnia 11 marca 2004 r., pozwala na uaktualnienie ceny nabycia towarów będących przedmiotem darowizny, nawet przy towarach pełnowartościowych, na podstawie ich realnej wartości uwzględniającej np. upływający wkrótce termin przydatności do spożycia.
Dodatkowo należy zauważyć, że od dnia 1 stycznia 2011 r. stawka podatku od towarów i usług w przypadku darowizn podstawowych produktów żywnościowych, takich jak np.: świeży chleb, nabiał, niektóre przetwory mięsne, produkty zbożowe (mąka, kasza, makaron) czy soki, wynosi 5%. Jest to najniższa, możliwa do zastosowania, stawka podatku dozwolona prawem unijnym.
Mając powyższe na uwadze, w mojej ocenie, brak jest uzasadnienia do zmiany przepisów o podatku od towarów i usług w zakresie darowizn produktów spożywczych dokonywanych przez innych niż producenci dystrybutorów żywności.
Z poważaniem
Podsekretarz Stanu Maciej Grabowski
