Jednostronny protokół odbioru robót budowlanych a obowiązek podatkowy

Takie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 18 marca 2013 roku nr IBPP2/443-1253/12/WN.

Sytuacja podatnika

O wydanie indywidualnej interpretacji do organu podatkowego zwrócił się Podatnik, który jako wykonawca, zawarł umowę na wykonanie usług budowlano - montażowych. Zgodnie z postanowieniami umowy, strony dopuściły rozliczenie prac fakturami częściowymi do wysokości 90% wykonanych prac oraz fakturą końcową. Warunkiem wystawienia faktury końcowej było podpisanie przez Zamawiającego protokołu odbioru robót po bezusterkowym zrealizowaniu umowy. Strony ustaliły, iż terminem zakończenia robót będzie data sporządzenia protokołu odbioru. Klient Zamawiającego jednak rozwiązał z nim umowę, a ten następnego dnia wypowiedział z kolei umowę Wnioskodawcy. Zamawiający nie stawił się w umownym terminie na sporządzenie spisu robót przerwanych i niedokończonych, uchylał się także pomimo kilkukrotnych prób, od sporządzenia protokółu odbioru robót. Wnioskodawca zważył, iż zapisy umowne wskazywały, że w czynnościach tych winny brać udział obie strony, stąd też kilkukrotnie starał się o udział Zmawiającego w czynnościach odbiorowych. W efekcie Wnioskodawca sporządził jednostronny protokół odbioru robót, wystawił faktury za zakres prac w nim udokumentowany i doręczył Zamawiającemu. Wnioskodawca, jak dotychczas, zapłaty nie otrzymał.

W związku z powyższym Podatnik zwrócił się do organu podatkowego z zapytaniem, czy w związku z wystawionymi fakturami dotyczącymi sprzedaży usług budowlanych i montażowych powstał obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług w chwili wypowiedzenia umowy i przerwania prac czy w chwili sporządzenia protokołu odbioru.

Odpowiedź Dyrektora Izby Skarbowej

Zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. d ustawy o podatku od towarów i usług, w przypadku wykonania usług budowlanych lub budowlano-montażowych obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia ich wykonania.

Jednocześnie ustawodawca w ustawie o VAT nie zdefiniował pojęcia „wykonania usługi”. Pomocą może tu posłużyć analiza przepisów kodeksu cywilnego. Bowiem art. 647 ustawy Kodeks cywilny wskazuje wyraźnie na wzajemne zobowiązania stron umowy. Z jednej strony wykonawca robót budowlanych zobowiązuje się, m. in. do wykonania obiektu zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej, z drugiej zaś inwestor zobowiązuje się odebrać obiekt. Ze względu na specyfikę usług budowlanych wiążą się one z koniecznością akceptowania ich przez zleceniodawcę (inwestora). Forma, sposób i rodzaj dokumentu potwierdzającego wykonanie robót budowlanych, co do zasady, winien być określony w umowie łączącej strony.

Natomiast pojęcie „protokoły odbiorów częściowych i końcowych” występuje w art. 3 pkt 13 ustawy Prawo budowlane, jako jeden z elementów „dokumentacji budowy”. Zatem z przepisów prawa budowlanego wynika, iż wykonanie usługi rozumie się jako odbiór techniczny robót, na okoliczność którego sporządza się stosowny protokół odbioru – częściowy bądź końcowy. Od...