Pojęcie pierwszego zasiedlenia

ODPOWIEDŹ

Sprzedaż budynku będzie podlegała zwolnieniu z podatku VAT, zgodnie z art. 43 ust. pkt 10 ustawy o podatku od towarów i usług.

UZASADNIENIE

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku od towarów i usług, zwolnieniu od podatku podlega dostawa budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem sytuacji, gdy:

• dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,

• pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Natomiast zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT, zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, o którym mowa w pkt 10, pod warunkiem, że:

• a) w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego;

• b) dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.

Z tym, że w myśl art. 43 ust. 7a ustawy o VAT warunku, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10a lit. b) nie stosuje się, jeżeli budynki, budowle lub ich części w stanie ulepszonym były wykorzystywane przez podatnika do czynności opodatkowanych przez co najmniej 5 lat.

Analizując powyższe przepisy stwierdzić należy, że jeżeli dostawa budynków, budowli lub ich części będzie mogła korzystać ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, wówczas badanie przesłanek wynikających z przepisu art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy, staje się bezzasadne. Aby zatem ustalić czy w opisanej sprawie dostawa budynku będzie zwolniona z art. 43 ust. 1 pkt 10 istotne jest co należy rozumieć pod pojęciem pierwsze zasiedlenie. Zgodnie z art. 2 pkt 14 ustawy o VAT przez pierwsze zasiedlenie, rozumie się oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich:

• wybudowaniu, lub

• ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.

Z powyższej definicji wynika, że oddanie do użytkowania powinno nastąpić w ramach czynności podlegających opodatkowaniu, a za taką należy uznać umowę sprzedaży, najmu czy dzierżawy, pod warunkiem, że jest to czynność objęta zakresem ustawy o podatku od towarów i usług, nawet jeśli na podstawie przepisów szczególnych korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Powstaje pytanie czy po wybudowaniu budynku przez Czytelnika użytkowanie go do własnej działalności gospodarczej można uznać za pierwsze zasiedlenie.

Na ten temat wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku sygn. akt I FSK 382/14 z 14.05.2014 roku, w którym stwierdził, że „pod pojęciem pierwszego zasiedlenia - rozumie się przez to użytkowanie przez pierwszego nabywcę lub użytkownika budynków, budowli lub ich części, po ich wybudowaniu”. „Ponadto w swoim orzecznictwie TS (jakkolwiek niedotyczącym stricte zdefiniowania ww. pojęcia) nie miał wątpliwości, że mamy do czynienia z pierwszym zasiedleniem w sytuacji, gdy mówimy o podmiocie, który wybudował budynek na własnym gruncie i wykorzystywał go dla celów własnej działalności (por. wyrok TS Gemeente ’s-Hertogenbosch, C-92/13, EU:C:2014:2188)”. Podobne stanowisko znajdziemy w wydanych interpretacjach Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu nr ILPP1/4512-1-169/16-4/JK z dnia 10 maja 2016 roku, czy Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy nr ITPP3/4512-223/16/MZ z dnia 6 maja 2016 roku.

Zatem w świetle przytoczonego orzecznictwa, zdaniem Redakcji, w odniesieniu do przedmiotowej nieruchomości wybudowanej przez Czytelnika i wykorzystywanej od 2002 roku w prowadzonej działalności gospodarczej doszło do pierwszego zasiedlenia, a w związku z tym sprzedaż tego budynku będzie korzystała ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT.

Niemniej, pragniemy również zwrócić uwagę na fakt, że w ostatnim czasie pojawiły się wątpliwości co do tego czy przepisy polskie w tym zakresie są zgodne z Dyrektywą 112, a skutkiem tego jest wystąpienie NSA w dniu 2016-02-23 Postanowieniem sygn. akt I FSK 1573/14 z pytaniem prejudycjalnym skierowanym do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej „o wyjaśnienie, czy rzeczywiście pierwszemu zasiedleniu musi towarzyszyć czynność opodatkowana, jak to przyjęto w art. 2 pkt 14 u.p.t.u., czy też przez pierwsze zasiedlenie należy rozumieć faktyczne zasiedlenie budynku (oddanie go do faktycznego użytkowania) po wybudowaniu lub przebudowie/renowacji, jeżeli wskutek przebudowy lub renowacji powstała przekształcona nieruchomość. Art. 2 pkt 14 u.p.t.u. utożsamia bowiem czynność oddania do użytkowania z czynnością opodatkowaną (dostawą lub usługą). W świetle tego przepisu nie dochodzi do oddania do użytkowania budynku po jego wybudowaniu (ulepszeniu), mimo jego faktycznego zasiedlenia, jeżeli czynności tej nie towarzyszy dostawa lub usługa, a w konsekwencji nie dochodzi do pierwszego zasiedlenia budynku. (…) W takim przypadku ze zwolnienia od podatku zostają wyłączone nie tylko „nowe” budynki (budowle), lecz także „stare”, które po ich wybudowaniu (ulepszeniu) przez podatnika we własnym zakresie w celu rozpoczęcia ich użytkowania, nie były jeszcze przedmiotem czynności opodatkowanej VAT”.

Jednak na wyrok TSUE przyjdzie nam zapewne jeszcze trochę poczekać.

Halina Lisowska

Podstawa prawna: art. 2 pkt 14 , art. 43 ust. 1 pkt 10 , 10a, art. 43 ust 7a ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług.