Konsekwencje błędów w rozliczeniu VAT

1. Dodatkowe zobowiązanie podatkowe

1.1.Sankcja 30%
Zgodnie z art. 112b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, w razie stwierdzenia, że podatnik:
1)    w złożonej deklaracji podatkowej wykazał:
a)    kwotę zobowiązania podatkowego niższą od kwoty należnej,
b)    kwotę zwrotu różnicy podatku lub kwotę zwrotu podatku naliczonego wyższą od kwoty należnej,
c)    kwotę różnicy podatku do obniżenia kwoty podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe wyższą od kwoty należnej,
d)    kwotę zwrotu różnicy podatku, kwotę zwrotu podatku naliczonego lub kwotę różnicy podatku do obniżenia kwoty podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe, zamiast wykazania kwoty zobowiązania podatkowego podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego,
2)    nie złożył deklaracji podatkowej oraz nie wpłacił kwoty zobowiązania podatkowego
– naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego określa odpowiednio wysokość tych kwot w prawidłowej wysokości oraz ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego, kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe.
Podatnik może jednak zostać objęty niższymi sankcjami.

1.2. Sankcja 20%
Dodatkowe zobowiązanie podatkowe wynosi 20% (kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego, kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe), jeżeli po zakończeniu kontroli podatkowej lub kontroli celno-
-skarbowej w przypadkach, o których mowa w:
–    ww. ust. 1 pkt 1, podatnik złożył korektę deklaracji uwzględniającą stwierdzone nieprawidłowości i najpóźniej w dniu złożenia tej korekty deklaracji wpłacił kwotę zobowiązania podatkowego lub zwrócił nienależną kwotę zwrotu,
–    ww. ust. 1 pkt 2, podatnik złożył deklarację podatkową i najpóźniej w dniu złożenia tej deklaracji wpłacił kwotę zobowiązania podatkowego (art. 112b ust. 2 ustawy o VAT).

1.3. Sankcja 15%
Dodatkowe zobowiązanie podatkowe wynosi 15% (kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego, kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe) – jeżeli w przypadku, o którym mowa w ww. ust. 1 pkt 1, podatnik skorygował deklarację zgodnie z art. 62 ust. 4 ustawy z dnia 16 listopada 2016 roku o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2021 r. poz. 422 i 464) i najpóźniej w dniu złożenia tej korekty deklaracji wpłacił kwotę zobowiązania podatkowego lub zwrócił nienależną kwotę zwrotu (art. 112b ust. 2a ustawy o VAT).

1.4. Kiedy nie stosuje się przepisów ust. 1-2a
Przepisów ust. 1-2a nie stosuje się na mocy art. 112 ust. 3 ustawy o VAT: 
1)    jeżeli przed dniem wszczęcia kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej podatnik:
a)    złożył odpowiednią korektę deklaracji podatkowej albo
b)    złożył deklarację podatkową z wykazanymi kwotami podatku
– oraz wpłacił na rachunek urzędu skarbowego kwotę wynikającą ze złożonej deklaracji albo korekty deklaracji podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę;
2)    w zakresie ustalania dodatkowego zobowiązania podatkowego, w przypadku gdy zaniżenie kwoty zobowiązania podatkowego lub zawyżenie kwoty zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe, wiąże się z:
a)    popełnionymi w deklaracji błędami rachunkowymi lub oczywistymi omyłkami,
b)    nieujęciem podatku należnego lub podatku naliczonego w rozliczeniu za dany okres rozliczeniowy, a podatek należny lub podatek naliczony został ujęty w poprzednich okresach rozliczeniowych lub w okresach następnych po właściwym okresie rozliczeniowym, jeżeli nastąpiło to przed dniem wszczęcia kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej;
3)    w zakresie ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe.

1.5. Sankcja 100%
Dodatkowe zobowiązanie podatkowe – na mocy art. 112c ust. 1 ustawy 
o VAT – może wynieść 100% w sytuacji, gdy w zakresie, w jakim w przypadkach, 
o których mowa w art. 112b ust. 1 pkt 1, ust. 2 pkt 1 oraz ust. 2a, odpowiednio zaniżona kwota zobowiązania podatkowego, zawyżona kwota zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego, zawyżona kwota różnicy podatku do obniżenia kwoty podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe, lub wykazanie kwoty zwrotu różnicy podatku lub kwoty zwrotu podatku naliczonego, lub kwoty różnicy podatku do obniżenia za następne okresy rozliczeniowe, w miejsce wykazania kwoty zobowiązania podatkowego podlegającego wpłacie na rachunek urzędu skarbowego, wynikają w całości lub w części z obniżenia kwoty podatku należnego o kwoty podatku naliczonego wynikające z faktur, które:
1)    zostały wystawione przez podmiot nieistniejący,
2)    stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności,
3)    podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,
4)    potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i art. 83 Kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności

Ważne: Wysokość dodatkowego zobowiązania podatkowego 100% dotyczy części dotyczącej podatku naliczonego wynikającego z powyższych faktur (art. 112c ustawy o VAT).

Przepisu tego nie stosuje się w zakresie ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe (art. 112c ust. 2 ustawy o VAT).

1.6. Kiedy nie stosuje się art. 112b ust. 1 pkt 1, ust. 2 pkt 1 i ust. 2a 
    oraz art. 112c 
Na mocy art. 108c ust. 1 ustawy o VAT, sankcji przewidzianych w art. 112b ust. 1 pkt 1, ust. 2 pkt 1 i ust. 2a oraz art. 112c nie stosuje się do wysokości kwoty 
odpowiadającej kwocie podatku wynikającej z otrzymanej faktury, zapłaconej 
z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności
Należy jednak pamiętać, że odstępstwa tego nie stosuje się do podatnika, który wiedział, że faktura zapłacona z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności:
1)     została wystawiona przez podmiot nieistniejący;
2)     stwierdza czynności, które nie zostały dokonane;
3)     podaje kwoty niezgodne z rzeczywistością;
4)    potwierdza czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i art. 83 Kodeksu cywilnego.
 
2. Kary za błąd w JPK_VAT

Pliki JPK przekazywane przez podatników muszą być rzetelnie sporządzone. Podatnik, który prześle ewidencję zawierającą błędy uniemożliwiające przeprowadzenie weryfikacji prawidłowości transakcji, otrzyma z urzędu skarbowego wezwanie do ich skorygowania (art. 109 ust. 3f ustawy o VAT). 
Podatnik będzie miał 14 dni na przesłanie ewidencji poprawionej w zakresie błędów wskazanych w wezwaniu lub złożenie wyjaśnień wykazujących brak uchybień (art. 109 ust. 3e ustawy o VAT). 
Natomiast, na mocy art. 109 ust. 3h ustawy o VAT, naczelnik urzędu skarbowego może nałożyć, w drodze decyzji, na tego podatnika karę pieniężną w wysokości 500 zł za każdy błąd, o którym mowa w ust. 3f w przypadku, jeżeli podatnik, wbrew obowiązkowi określonemu w ust. 3g:
1)    nie prześle ewidencji skorygowanej w zakresie błędów wskazanych w wezwaniu lub nie złoży wyjaśnień, albo zrobi to po terminie,
2)    w złożonych wyjaśnieniach nie wykaże, że ewidencja nie zawiera błędów, 
o których mowa w wezwaniu.

Karę pieniężną uiszcza się bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego 
w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji, o której mowa w ust. 3h (art. 109 ust. 3k ustawy o VAT). 
Przepisu ust. 3h nie stosuje się do podatnika będącego osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, który za ten sam czyn ponosi odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe lub przestępstwo skarbowe (art. 109 ust. 3i ustawy o VAT).

3. Sankcja za brak możliwości dokonywania zapłaty 
    przy użyciu instrumentu płatniczego

3.1. Brak możliwości 25 dniowego zwrotu podatku 
Ustawodawca w art. 87 ust. 6c ustawy o VAT postanowił, że podatnikowi, 
w przypadku którego stwierdzono, że wbrew obowiązkowi, o którym mowa 
w art. 19a ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. 
z 2021 r. poz. 162), nie zapewniał możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1907 i 1814) w każdym miejscu, w którym działalność gospodarcza jest faktycznie wykonywana, w szczególności w lokalu, poza lokalem przedsiębiorstwa lub w pojeździe wykorzystywanym do świadczenia usług transportu pasażerskiego, nie przysługuje zwrot różnicy podatku, o której mowa 
w ust. 2, w terminie 25 dni, za okres rozliczeniowy:

1)    w którym naruszenie tego obowiązku zostało stwierdzone oraz za 6 kolejnych okresów rozliczeniowych następujących po tym okresie rozliczeniowym;
2)    za który podatnik wykazał zwrot różnicy podatku.

3.2. Brak mozliwości kwartalnego rozliczania VAT
Na mocy art. 99 ust. 3e ustawy o VAT ustawodawca postanowił, że podatnicy, którzy rozliczają się kwartalnie, w przypadku których stwierdzono, że wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 19a ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, nie zapewniali możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 roku 
o usługach płatniczych w każdym miejscu, w którym działalność gospodarcza jest faktycznie wykonywana, w szczególności w lokalu, poza lokalem przedsiębiorstwa lub w pojeździe wykorzystywanym do świadczenia usług transportu pasażerskiego, są obowiązani do składania deklaracji podatkowych za okresy miesięczne począwszy od rozliczenia za pierwszy miesiąc kwartału:
1)    w którym zostało stwierdzone naruszenie tego obowiązku – jeżeli stwierdzenie naruszenia tego obowiązku nastąpiło w pierwszym lub drugim miesiącu kwartału, a w przypadku gdy stwierdzenie naruszenia tego obowiązku nastąpiło w drugim miesiącu kwartału – deklaracja za pierwszy miesiąc kwartału jest składana 
w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po drugim miesiącu kwartału;
2)    następujący po kwartale, w którym zostało stwierdzone naruszenie tego obowiązku – jeżeli stwierdzenie naruszenia tego obowiązku nastąpiło w trzecim miesiącu kwartału.

    Ustawodawca daje podmiotom możliwość powrotu do rozliczania kwartalnego, na zasadach przewidzianych w art. 99 ust. 2 i 3 ustawy o VAT, nie wcześniej jednak niż po upływie 6 miesięcy następujących po ostatnim miesiącu kwartału, w którym zostało stwierdzone naruszenie tego obowiązku (art. 99 ust. 4b ustawy o VAT). 

4. Sankcja za brak współpracy kasy online z terminalem płatniczym

Od 1 lipca 2022 roku będzie obowiązywał art. 111 ust. 6kb w brzmieniu:
W przypadku stwierdzenia, że podatnik prowadzący ewidencję sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej, wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 19a ust. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, nie zapewnia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym, przy użyciu którego zapewnia możliwość przyjmowania płatności, zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących, naczelnik urzędu skarbowego, w drodze decyzji, nakłada na tego podatnika karę pieniężną w wysokości 5.000 zł (art. 14 pkt 19 ustawy z 29 października 2021 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy 
o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw).

5. Kasy rejestrujące 

W przypadku gdy do obrotu wprowadzono kasę rejestrującą, która wbrew deklaracji, o której mowa w ust. 6g pkt 2, nie spełnia funkcji wymienionych w ust. 6a lub wymagań technicznych dla kas rejestrujących, lub do której nie dołączono takiej deklaracji, naczelnik urzędu skarbowego nakłada, w drodze decyzji, na producenta krajowego, podmiot dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia lub importu kasy rejestrującej albo inny podmiot wprowadzający do obrotu tę kasę karę pieniężną w wysokości 5.000 zł (art. 111 ust. 6j ustawy o VAT). 
W przypadku gdy podatnik nie podda kasy rejestrującej w terminach określonych w przepisach wydanych na podstawie ust. 7a pkt 4 obowiązkowemu przeglądowi technicznemu przez właściwy podmiot prowadzący serwis, naczelnik urzędu skarbowego nakłada, w drodze decyzji, na podatnika karę pieniężną 
w wysokości 300 zł (art. 111 ust. 6ka ustawy o VAT). 

Ważne: Karę pieniężną uiszcza się, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, na rachunek bankowy właściwego urzędu skarbowego w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji, o której mowa w ust. 6j i 6ka (art. 111 ust. 6l ustawy o VAT). 

6. Brak ewidencji lub ewidencja nierzetelna

W przypadku stwierdzenia, że podatnik nie prowadzi ewidencji, o której mowa w ust. 1, albo prowadzi ją w sposób nierzetelny, a na podstawie dokumentacji nie jest możliwe ustalenie wartości sprzedaży – na mocy art. 109 ust. 2 ustawy oVAT – organ podatkowy określi, w drodze oszacowania, wartość sprzedaży opodatkowanej i ustali od niej kwotę podatku należnego. Jeżeli nie można określić przedmiotu opodatkowania, kwotę podatku ustala się przy zastosowaniu stawki 23% (w powiązaniu z art. 146aa ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT).

7. Kiedy organ podatkowy nie dokonuje rejestracji podmiotu do VAT 

Przedsiębiorca ma pewne korzyści będąc podatnikiem VAT (np. możliwość odliczenia VAT). Jednak aby z tego prawa skorzystać musi być zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT. Należy pamiętać, że nie można czerpać korzyści z bycia „VATowcem”, jeśli organ podatkowy nie dokona rejestracji przedsiębiorcy do VAT, a może to nastąpić na mocy art. 96 ust. 4a ustawy o VAT, bez konieczności zawiadamiania podmiotu, jeżeli:
1)    dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym są niezgodne z prawdą lub
2)    podmiot ten nie istnieje, lub
3)    mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z tym podmiotem albo jego pełnomocnikiem, lub
4)    podmiot albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego, lub
5)    z posiadanych informacji wynika, że podatnik może prowadzić działania z zamiarem wykorzystania działalności banków w rozumieniu art. 119zg pkt 1 Ordynacji podatkowej lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi w rozumieniu art. 119zg pkt 9 Ordynacji podatkowej, lub
6) wobec tego podmiotu sąd orzekł, na podstawie odrębnych przepisów, zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.

Należy także pamiętać o zapisie w art. 96 ust. 4b ustawy o VAT, że w przypadku zarejestrowania podatnika, którego zgłoszenie rejestracyjne zostało złożone przez pełnomocnika, pełnomocnik odpowiada solidarnie wraz z zarejestrowanym podatnikiem do kwoty 500.000 zł za zaległości podatkowe podatnika powstałe 
z tytułu czynności wykonanych w ciągu 6 miesięcy od dnia zarejestrowania podatnika jako podatnika VAT czynnego. Przepisu tego nie stosuje się, jeżeli powstanie zaległości podatkowych nie wiązało się z uczestnictwem podatnika w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej (art. 96 ust. 4c ustawy o VAT).
8. Kiedy organ podatkowy z urzędu wykreśla z rejestru VAT 

Na mocy art. 96 ust. 9 i 9a ustawy o VAT, Naczelnik urzędu skarbowego wykreśla z urzędu podatnika z rejestru jako podatnika VAT bez konieczności zawiadamiania o tym podatnika, jeżeli:
1)    podatnik nie istnieje lub
2)    mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem, lub
3)    dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym okażą się niezgodne z prawdą, lub
4) podatnik albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celno-skarbowego, dyrektora izby administracji skarbowej lub Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, lub
5)    posiadane informacje wskazują na prowadzenie przez podatnika działań 
z zamiarem wykorzystania działalności banków w rozumieniu art. 119zg pkt 1 Ordynacji podat...