Nieodpłatne świadczenia udziałowca na rzecz spółki z o.o. wynikające z umowy spółki – jak rozliczyć po stronie spółki?

Odpowiedź

Powtarzające się świadczenia niepieniężne udziałowca na rzecz spółki (zapisane w umowie spółki), za które udziałowiec nie będzie pobierał wynagrodzenia, powinny być wycenione według zasady wskazanej w Kodeksie spółek handlowych oraz wykazane jako przychód podatkowy po stronie spółki. Jest to bowiem inne świadczenie nieodpłatne, z którego korzysta spółka. W analizowanej sprawie nie jest istotne, że świadczącym jest udziałowiec, a nie inna osoba. 

Uzasadnienie

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest osobą prawną, która może być m.in. założona przez osoby fizyczne. Jednakże sam fakt, że jest to osoba prawna, oznaczać będzie separację jej bytu (m.in. podatkowego) od bytu (także m.in. podatkowego) udziałowców. Może to wydawać się trochę dziwne dla osób decydujących się na prowadzenie działalności gospodarczej przy wykorzystaniu takiej formy organizacyjno-prawnej. Należy jednakże pamiętać, że chociażby uzyskanie zarobku dla udziałowców jest możliwe w systemie zaliczkowym, ale musi wpierw u osoby prawnej powstać zysk netto (dzielony na dywidendę i część zatrzymaną – zasilającą kapitał zapasowy), aby właściciele mogli uzyskać wspomnianą dywidendę (jest to bowiem inna forma prawna niż spółka jawna). 
Postawione pytanie dotyczy sytuacji, w której jeden z udziałowców będzie pełnił funkcję prezesa zarządu, ale także świadczył określonego typu usługi na rzecz spółki, o czym mówi treść:

• art. 159 k.s.h.: „Jeżeli wspólnikowi mają być przyznane szczególne korzyści lub jeżeli na wspólników mają być nałożone, oprócz wniesienia wkładów na pokrycie udziałów, inne obowiązki wobec spółki, należy to pod rygorem bezskuteczności wobec spółki dokładnie określić w umowie spółki”;
• art. 176 §1 k.s.h.: „Jeżeli wspólnik ma być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, w umowie spółki należy oznaczyć rodzaj i zakres takich świadczeń. § 2. Wynagrodzenie wspólnika za takie świadczenia na rzecz spółki jest wypłacane przez spółkę także w wypadku, gdy sprawozdanie finansowe nie wykazuje zysku. Wynagrodzenie to nie może przewyższać cen lub stawek przyjętych w obrocie”.

Powyższe przepisy Kodeksu spółek handlowych wskazują, że niezbędne jest zapisanie w umowie spółki innych obowiązków ze strony udziałowca niż wniesienie kapitału (w omawianej kwestii w umowie spółki należy zatem mieć zapis, że np. udziałowiec nr 1 będzie zobowiązany do prowadzenia prezentacji i szkoleń). Te świadczenia określane są jako „powtarzające się świadczenia niepieniężne”, przy czym:

• mogą być one nieodpłatne ze strony spółki, lub
• płatne (jak stwierdził w wyroku NSA z dnia 5 lipca 2016 r., sygn. akt: II FSK 1889/14: „Wynagrodzenie za powtarzające się świadczenia niepieniężne może być w bardzo różny sposób określone: przez stałą kwotę, kwotę zmienną, z uwzględnieniem klauzuli waloryzacyjnej itp. Ważne jest jednak, że ustalone powinno być na poziomie cen lub...