Opodatkowanie wypłaconego przez dewelopera odszkodowania

Stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w indywidualnej interpretacji podatkowej z 4 lutego 2019 roku, nr 0115-KDIT1-1.4012.883.2018.1.BS.

Sytuacja Podatnika

Wnioskodawca i Deweloper zawarli umowę przedwstępną sprzedaży lokalu niemieszkalnego. Wraz z tą umową została zawarta przedwstępna umowa na wykończenie tego lokalu oraz przedwstępna umowa najmu tego lokalu. Z uwagi na opóźnienia w procesie budowlanym przedmiotowa inwestycja deweloperska nie została zrealizowana i przedmiotowy lokal nie został Wnioskodawcy wydany we wskazanym terminie. Aneksem do umowy został zmieniony termin wydania lokalu oraz analogicznie umowa najmu lokalu. W związku ze zmianami umów strony doszły do porozumienia, że Deweloper w okresie od lutego 2018 roku do ostatniego dnia miesiąca, w którym zawarty zostanie akt notarialny obejmujący przeniesienie na Wnioskodawcę własności lokalu comiesięcznie będzie wypłacał kwotę odpowiadającą równowartości miesięcznego czynszu najmu. Intencją zawarcia tego porozumienia było wynagrodzenie Wnioskodawcy utraconych korzyści w związku z opóźnieniem w realizacji inwestycji deweloperskiej i przesunięciem terminu świadczenia usług najmu. Celem zawarcia porozumienia było przekonanie Wnioskodawcy do zrezygnowania ze skorzystania z prawa odstąpienia od umowy i żądania od Dewelopera zapłaty kary umownej przewidzianej w umowie przedwstępnej sprzedaży.  
Zdaniem Wnioskodawcy kwota wypłacana przez Dewelopera jest odszkodowaniem związanym ze szkodą poniesioną przez Wnioskodawcę, co oznacza, że wypłacone odszkodowanie stanowiące rekompensatę utraconych korzyści nie podlega VAT.

Stanowisko Dyrektora

Z treści art.5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby dane świadczenie uznać za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.  
Czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub świadczącego usługę. Pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest zatem określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonania tego świadczenia miało być wypłacone. Muszą być zatem spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Dyrektor wskazał także, iż kwestia „odpłatności” była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. w sprawach C-16/93, C-213/99, C-404/99) podkreślając, że o dostawie towarów i usług za wynagrodzeniem można mówić jedynie w sytuacji, gdy istnieje ścisły związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty na relacjach cywilnoprawnych pomiędzy podmiotami. Związek, o którym mowa musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że odpłatność następuje za to świadczenie.  
W omawianej sprawie istotą było ustalenie kwestii opodatkowania VAT odszkodowania otrzymanego przez Wnioskodawcę od Dewelopera w związku z przesunięciem terminu realizacji umowy deweloperskiej i w konsekwencji przesunięciem terminu świadczenia usług najmu.  
Dyrektor wskazał na regulacje dotyczące odszkodowania, które zostały zawarte w art. 361-363 ustawy Kodeks cywilny. Z treści tych przepisów wynika, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bą...