Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych

1.    Podstawa prawna

Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych zostały uregulowane w ustawie z 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa. Zgodnie z art. 67a Ordynacji podatkowej, organ podatkowy, na wniosek podatnika, z  zastrzeżeniem art. 67b, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:

1. odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;
2. odroczyć lub rozłożyć na  raty zapłatę zaległości podatkowej wraz  z  odsetkami za zwłokę lub odsetki od nieuregulowanych w  terminie zaliczek na  podatek;
3. umorzyć w  całości lub w  części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.

Umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w  całości lub w  takiej części, w  jakiej została umorzona zaległość podatkowa. Na mocy art. 67b Ordynacji podatkowej, organ podatkowy na wniosek podatnika prowadzącego działalność gospodarczą może udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, określonych w  art. 67a:

1. które nie stanowią pomocy publicznej;
2. które stanowią pomoc de minimis - w zakresie i na zasadach określonych w  bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis;
3. które stanowią pomoc publiczną:
   a)    udzielaną w  celu naprawienia szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne zdarzenia,
   b)    udzielaną w  celu zapobieżenia lub likwidacji poważnych zakłóceń w gospodarce o  charakterze ponadsektorowym,
   c)    udzielaną w  celu wsparcia krajowych przedsiębiorców działających w ramach przedsięwzięcia gospodarczego podejmowanego w  interesie europejskim,
   d)    udzielaną w  celu promowania i  wspierania kultury, dziedzictwa narodowego, nauki i  oświaty,
   e)    będącą rekompensatą za realizację usług świadczonych w  ogólnym interesie gospodarczym powierzonych na podstawie odrębnych przepisów,
   f)    na szkolenia,
   g)    na zatrudnienie,
   h)    na rozwój małych i  średnich przedsiębiorstw,
   i)    na restrukturyzację,
   j)    na ochronę środowiska,
   k)    na prace badawczo-rozwojowe,
   l)    regionalną,
   m)    udzielaną na inne przeznaczenia określone na podstawie §6 przez Radę Ministrów.

Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, o  których mowa w art. 67a, w  przypadku wymienionym w  §  1 pkt  3 lit. a, mogą być udzielane jako pomoc indywidualna albo w  ramach programów pomocowych określonych w  odrębnych przepisach.
Ulgi w  spłacie zobowiązań podatkowych, o  których mowa w  art.67a, w  przypadkach wymienionych w §1 pkt 3 lit. b-l mogą być udzielane jako pomoc indywidualna zgodna z programami rządowymi lub samorządowymi albo udzielane w ramach programów pomocowych określonych w odrębnych przepisach.
Rada Ministrów może określić, w  drodze rozporządzeń, inne niż określone w §1 pkt  3 lit. a-l, przeznaczenia pomocy udzielanej w  formie ulg w  spłacie zobowiązań podatkowych, o  których mowa w  art. 67a, oraz szczegółowe warunki udzielania tych ulg dla określonych przez Radę Ministrów przeznaczeń wraz ze wskazaniem przypadków, w  których ulgi udzielane są jako pomoc indywidualna, mając na uwadze dopuszczalność i  warunki udzielania pomocy państwa określone w  przepisach prawa wspólnotowego.
Należy pamiętać, że przepisy art. 67a § 1 pkt 1 i 2 oraz art. 67b stosuje się odpowiednio do należności przypadających od płatników lub inkasentów. Natomiast przepisy art. 67a oraz art. 67b stosuje się odpowiednio do należności przypadających od spadkobierców podatnika lub płatnika oraz osób trzecich (art.67c Ordynacji podatkowej).

2.    Rozłożenie na raty należności podatkowych i odsetek

2.1.    Zasada podstawowa

Rozłożenie należności podatkowych na raty to  ulga, która polega na podziale kwoty podatku lub innych zobowiązań podatkowych na co najmniej dwie części i ustalenia dla nich nowych terminów płatności. Na podstawie ww. art. 67a §1 organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym może rozłożyć na raty:

•  zapłatę podatku,
•  zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę,
•  odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek.

Prowadząc działalność gospodarczą, można skorzystać z następujących form ulgi:

1. która  nie stanowi pomocy publicznej,  czyli gdy pomoc udzielona przez państwo nie zakłóca lub nie grozi zakłóceniem konkurencji oraz nie wpływa na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi UE. Taki charakter może mieć ulga dla przedsiębiorcy, który działa wyłącznie na rynku lokalnym.
2. która  stanowi pomoc publiczną, czyli wpływa na zakłócenie wymiany handlowej, (np. ulgi dla eksporterów), ale udzielona została:​

• w celu  naprawienia szkód po klęskach żywiołowych  lub innych poważnych zdarzeniach,
• w celu  zapobieżenia lub likwidacji poważnych zakłóceń w gospodarce 
• o charakterze ponadsektorowym,
• w celu wsparcia krajowych przedsiębiorców działających w ramach przedsięwzięcia gospodarczego, podejmowanego w interesie europejskim,
• w celu promowania i wspierania kultury, dziedzictwa narodowego, nauki i oświaty,
• jako  rekompensata za realizację usług  świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym,
• na szkolenia,
• na zatrudnienie,
• na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw,
• na restrukturyzację,
• na ochronę środowiska,
• jako pomoc regionalną oraz inną pomoc publiczną (dopuszczalną w ramach przepisów unijnych)

3. która  jest pomocą de minimis - ulga nie stanowi pomocy publicznej, ponieważ jej wysokość mieści się w limicie, który  dla jednego przedsiębiorcy wynosi  200 000 euro w ciągu 3 lat podatkowych, a dla przedsiębiorstwa prowadzącego działalność w zakresie drogowego transportu towarów w kwocie nie większej niż 100 000 euro w ciągu trzech lat podatkowych).

Ważne: Decyzja o rozłożeniu należności podatkowej na raty jest uznaniowa - to  urząd decyduje, czy przyzna podatnikowi prawo do zapłaty należności w częściach. Urząd rozpatruje każdą sprawę indywidualnie. 

2.2. Pojęcie ważny interes podatnika oraz interes publiczny

Przepisy podatkowe nie zawierają jednoznacznych definicji pojęć ważny interes podatnika oraz interes publiczny. Naczelny Sąd Administracyjny, w wyroku z 22 kwietnia 1999 roku (sygn. SA/Sz 850/98) stwierdził, że:

• ważny interes podatnika  to sytuacja, gdy z powodu nadzwyczajnych, losowych przypadków, podatnik nie jest w stanie zaległości podatkowych uregulować; to utrata możliwości zarobkowania, utrata losowa majątku,
• interes publiczny  to sytuacja, gdy zapłata zaległości podatkowej spowoduje konieczność sięgania przez podatnika do środków pomocy państwa, gdyż nie będzie w stanie zaspakajać swoich potrzeb materialnych.

Ważny interes podatnika lub interes publiczny, które uzasadniają umorzenie, to szerokie pojęcia, dlatego bardzo ważne jest wyczerpujące wyjaśnienie przez podatnika jego sytuacji. Najlepiej jest potwierdzić informacje zawarte we wniosku dokumentami i załączyć je do wniosku.

Uwaga:  W okresie stanu epidemii spowodowanej koronawirusem, do wniosku składanego do urzędu skarbowego za pośrednictwem Biznes.gov.pl, nie trzeba dołączać dokumentów potwierdzających okoliczności opisane we wniosku. W takim wypadku organ podatkowy rozpozna wniosek na podstawie materiału dowodowego zebranego we własnym zakresie. Jednak dołączenie dokumentów pozwoli przyspieszyć rozpoznanie sprawy.

    
2.3. Wniosek o rozłożenie na raty

Wniosek o rozłożenie podatku na raty najlepiej złożyć przed upływem terminu jego płatności. Jeśli podatnik złoży wniosek po tym terminie, to powstanie tzw.  zaległość podatkowa. W takim przypadku – oprócz zaległości – należy zapłacić też odsetki za zwłokę. Nie pozbawia to jednak możliwości złożenia wniosku o rozłożenie na raty całej należności.
Wniosek o rozłożenie na raty podatku należy złożyć jak najszybciej po stwierdzeniu, że podatnik nie jest w stanie zapłacić zobowiązania podatkowego w całości, także wtedy, kiedy powstanie zaległość podatkowa.
Wniosek o rozłożenie należności podatkowych na raty może złożyć:

• podatnik,
• płatnik (np. pracodawca),
• inkasent (np. osoba wyznaczona przez radę gminy do poboru podatku i wpłacenia go we właściwym terminie w gminie),
• spadkobierca podatnika lub płatnika,
• osoba trzecia.

Elementy, jakie powinien zawierać wniosek, określone zostały w art. 168 §2 ustawy Ordynacja podatkowa. Wniosek powinien zawierać co najmniej:

• treść żądania,
• wskazanie osoby, od której pochodzi, oraz  jej adres (miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu, siedziby albo miejsca prowadzenia działalności) lub adres do  doręczeń w  kraju, 
• identyfikator podatkowy, a  w  przypadku nierezydentów - numer i serię paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość, lub inny numer identyfikacyjny, o  ile nie posiadają identyfikatora podatkowego.

Ponadto wniosek o rozłożenie na raty VAT powinien zawierać również datę i miejsce sporządzenia pisma, określenie naczelnika urzędu skarbowego, do którego kierowane jest podanie oraz warunki, na jakich podatnik chciałby spłacić VAT (wysokość i terminy poszczególnych wpłat).
Podatnik powinien przedstawić taki harmonogram spłaty, który umożliwi mu wywiązanie się z obowiązku zapłaty podatku. 
Wniosek musi zawierać uzasadnienie „ważnego interesu podatnika”. W tym celu należy przedstawić: okoliczności, które uniemożliwiają zapłatę VAT w ustawowym terminie, oraz sytuację finansowo-ekonomiczną, która na to wpływa. 
Kosztem, który zasadniczo ponosi podatnik w takim przypadku jest opłata prolongacyjna. Podstawę jej naliczenia stanowi kwota podatku lub zaległości podatkowej. Stawka opłaty prolongacyjnej wynosi 50% stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych. Wysokość tej opłaty oblicza się z zastosowaniem stawki opłaty prolongacyjnej obowiązującej w dniu wydania decyzji (art. 57 Ordynacji podatkowej).
Opłatę prolongacyjną należy zapłacić w terminie, bowiem w przeciwnym przypadku decyzja o przyznaniu ulgi staje się nieważna (w części lub w całości). 
Wniosek należy złożyć:

• prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą – do urzędu skarbowego właściwego dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy,
• prowadząc firmę jako osoba prawna (np. spółka z o.o.) lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej (np. stowarzyszenie) – do urzędu skarbowego właściwego dla siedziby podmiotu,
• nie posiadając siedziby w Polsce, ale stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce – do urzędu skarbowego właściwego dla stałego miejsca prowadzenia działalności,
• nie posiadając siedziby, ani na stałe nie prowadząc działalności gospodarczej w Polsce – do Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście,
• osiągając przychody ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług co najmniej 5 mln euro netto rocznie w przeliczeniu na złotówki, w przypadku firmy z kapitałem zagranicznym - w jednym z wyspecjalizowanych (dużych) urzędów skarbowych właściwego wg siedziby firmy.

2.4. Zasady postępowania w celu uzyskania ulgi

W celu uzyskania ulgi należy:
I. Złożyć wniosek o rozłożenie na raty podatku, zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek. 
Wniosek powinien być podpisany. Wniosek złożony drogą elektroniczną, należy podpisać kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub  Profilem Zaufanym. Jeśli wniosek przesłano elektronicznie, to urząd wyśle poświadczenie jego odbioru na wskazany adres skrzynki ePUAP. 
W przypadku złożenia wniosku do niewłaściwego urzędu, wniosek zostanie przekazany do odpowiedniego organu. Podatnik dostaje informację o przekazaniu wniosku do właściwego urzędu.
II. Dołączyć wszelkie dokumenty, które uzasadniają  prośbę o ulgę – należy wykazać ważny interes swój lub interes publiczny. To może być m.in.:​

• oświadczenie o sytuacji finansowej, rodzinnej i majątkowej,
• informacje o bieżącej sytuacji finansowej (dane z okresowego bilansu, rachunku zysków i strat),
• wszelkie dokumenty, które potwierdzają, że istnieje realna możliwość spłaty zobowiązania we wnioskowanych terminach,
• druk ORD – HZ (oświadczenie o nieruchomościach i prawach majątkowych, które mogą być przedmiotem hipoteki przymusowej i rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, które mogą być przedmiotem zastawu skarbowego) lub oświadczenie o odmowie jego złożenia.

Ważne: Jeżeli podatnik nie dołączy dokumentów potwierdzających okoliczności, które wskazuje w uzasadnieniu, organ podatkowy rozpatrzy sprawę na podstawie materiału dowodowego zebranego we własnym z...