Zakup i sprzedaż samochodów w Unii Europejskiej i poza UE

Sprawdź również portal dla księgowych: Doradca Księgowego i dowiedz się więcej!

I. Zakup samochodu w UE

Kupując pojazd z innego kraju UE w pierwszej kolejności należy ustalić czy jest to nowy pojazd czy używany, bowiem od tego zależy sposób rozliczenia zakupu samochodu.
Zgodnie z art. 2 pkt 10 lit. a ustawy o podatku od towarów i usług, przez nowe środki transportu rozumie się przeznaczone do transportu osób lub towarów pojazdy lądowe napędzane silnikiem o  pojemności skokowej większej niż 48 centymetrów sześciennych lub o  mocy większej niż 7,2 kilowata, jeżeli przejechały nie więcej niż 6.000 kilometrów lub od momentu dopuszczenia ich do użytku upłynęło nie więcej niż 6 miesięcy. 
Za moment dopuszczenia do użytku pojazdu lądowego uznaje się dzień, w  którym został on pierwszy raz zarejestrowany w celu dopuszczenia do ruchu drogowego lub w  którym po raz pierwszy podlegał on obowiązkowi rejestracji w celu dopuszczenia do ruchu drogowego w zależności od tego, która z tych dat jest wcześniejsza; jeżeli nie można ustalić dnia pierwszej rejestracji pojazdu lądowego lub dnia, w  którym podlegał on pierwszej rejestracji, za moment dopuszczenia do użytku tego pojazdu uznaje się dzień, w którym został on wydany przez producenta pierwszemu nabywcy, lub dzień, w którym został po raz pierwszy użyty dla celów demonstracyjnych przez producenta.

1.    Zakup samochodu od podatnika UE

    1.1. Sprzedawca unijny wystawił  zwykłą fakturę

Zakup pojazdu z Unii Europejskiej rozliczamy jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, co oznacza że obowiązek naliczenia VAT spoczywa na nabywcy.
Zgodnie z art. 9 ustawy o VAT, przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w  wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.
Przepis ten stosuje się pod warunkiem, że:

1. nabywcą towarów jest:
   a)    podatnik, o którym mowa w art. 15, lub podatnik podatku od wartości dodanej, a nabywane towary mają służyć działalności gospodarczej podatnika,
   b)    osoba prawna niebędąca podatnikiem, o  którym mowa w  lit. a
   - z zastrzeżeniem art.  10;
2. dokonujący dostawy towarów jest podatnikiem, o  którym mowa w  pkt 1 lit. a.

Przepis ten stosuje się również w przypadku, gdy:

1.  nabywcą jest podmiot inny niż wymieniony w  ust. 2 pkt  1,
2. dokonującym dostawy towarów jest podmiot inny niż wymieniony w  ust. 2 pkt  2
   - jeżeli przedmiotem nabycia są nowe środki transportu.

W  wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów obowiązek podatkowy powstaje z  chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w  którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia, z  zastrzeżeniem ust.  8 i  9.  Przepis ust.  1a stosuje się odpowiednio (art.20 ust. 5 ustawy o VAT).
Natomiast w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu obowiązek podatkowy powstaje z  chwilą otrzymania tych towarów, nie później jednak niż z  chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej (art.20 ust. 9 ustawy o VAT).

Zapłata i rozliczenie podatku

Zgodnie z art. 103 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług w przypadku, o którym mowa w art. 99 ust. 10, podatnicy są obowiązani, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania podatku w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego na rachunek urzędu skarbowego. Przepis ten stosuje się również w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu lub innych środków transportu, od których podatek jest rozliczany zgodnie z art. 99 ust. 1-3 lub 8, jeżeli środek transportu ma być przez nabywcę zarejestrowany na terytorium kraju lub jeżeli nie podlega rejestracji, a jest użytkowany na terytorium kraju (art. 103 ust. 4).
Art. 99 ust. 10 ustawy o VAT stanowi natomiast, iż w przypadku gdy podatnicy, o których mowa w art. 15, oraz podmioty niebędące podatnikami wymienionymi w art. 15, niemające obowiązku składania deklaracji podatkowej, o którym mowa w ust. 1-3 lub w ust. 8, dokonują jedynie wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu, deklarację podatkową w zakresie nabywanych nowych środków transportu składa się w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego z tego tytułu.
Powyższe przepisy oznaczają, iż Podatnik dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia ma obowiązek zapłaty podatku z tytułu nabycia samochodu, niezależnie czy nowego czy używanego. Obowiązek złożenia formularza VAT-23, a tym samym zapłaty podatku, występuje gdy:

• mamy do czynienia z wewnątrzwspólnotowym nabyciem środka transportu (nowego lub innego) oraz
• środek transportu ma być przez nabywcę zarejestrowany na terytorium kraju, lub gdy nie podlega takiemu obowiązkowi, ma być użytkowany na terytorium kraju.

Zapłata ta powinna nastąpić w ciągu 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. Podatnik ma obowiązek przesłać do urzędu skarbowego na formularzu VAT-23 informację o nabytym środku transportu wraz z kopią faktury oraz dowodem zapłaty.
Podatnik rozliczający VAT z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, ujmuje w deklaracji VAT-7 w poz. 24 - podatek należny od wewnątrzwspólnotowego nabycia, oraz w poz. 38 - kwotę podatku należnego od wewnątrzwspólnotowego nabycia środków transportu, wykazanego w poz. 24, podlegającą wpłacie w terminie, o którym mowa w art. 103 ust. 3, w związku z ust. 4 ustawy.
W myśl art. 86 ust. 1, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (...). Kwotę podatku naliczonego stanowi kwota podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (art.86 ust. 2 pkt 4 lit. c ustawy o VAT).
Należy jednak pamiętać o regulacjach zawartych w art. 86a ust. 1, zgodnie z którym w  przypadku wydatków związanych z  pojazdami samochodowymi kwotę podatku naliczonego, o  której mowa w  art. 86 ust. 2, stanowi 50% kwoty podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.
Ustawodawca w art. 86a ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług przewidział sytuacje, w których kwotę podatku naliczonego stanowi 100% podatku od wydatków na zakup i eksploatację pojazdu samochodowego. Dotyczy to m.in. takich przypadków, gdy pojazdy samochodowe są wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika. Pojazdy samochodowe są uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, jeżeli sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą.
Warunku prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu nie stosuje się w przypadku pojazdów samochodowych przeznaczonych wyłącznie do odprzedaży, sprzedaży (w przypadku pojazdów wytworzonych przez podatnika), oddania w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, pod warunkiem, że odprzedaż, sprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie tych pojazdów stanowi przedmiot działalności podatnika (art. 86a ust. 5 pkt 1 ustawy).
Zatem, jeżeli zakupione samochody będą służyły wyłącznie do celów prowadzonej działalności, tj. do odsprzedaży, oraz ustalono zasady użytkowania wynajmowanych pojazdów które wykluczają ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą, podatnikowi przysługiwać będzie pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupu takiego pojazdu.

Rozliczenie transakcji WNT w deklaracjach i JPK

Jeżeli przedsiębiorca dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia towaru:
a)    jest czynnym podatnikiem VAT, to podatek z tytułu WNT rozlicza w pliku JPK_V7 w polu 23 podstawę opodatkowania i w polu 24 – podatek należny, w polu 38 - kwotę podatku należnego od wewnątrzwspólnotowego nabycia środków transportu, wykazanego w polu 24, podlegającą wpłacie w terminie, o którym mowa w art. 103 ust. 3, w związku z ust. 4 ustawy; natomiast po stronie podatku naliczonego w polu 43 wartość netto i polu 44  podatek naliczony od nabycia towarów i usług zaliczanych u podatnika do środków trwałych lub w polu 45 wartość netto i polu 46 podatek naliczony od nabycia towarów i usług pozostałych oraz składa informację podsumowującą VAT UE,
b)    nie jest czynnym podatnikiem VAT oraz

• wartość nabytego towaru jest większa niż 50 000 zł: to zobowiązany jest do złożenia deklaracji VAT-8 oraz informacji podsumowującej VAT UE,
• całkowita wartość nabytego towaru w roku podatkowym oraz roku poprzedzającym nie przekracza kwoty 50 000 zł: wówczas nie ma obowiązku składania deklaracji oraz informacji podsumowującej VAT UE.

1.2.  Sprzedawca unijny wystawił fakturę VAT marża

W przypadku, gdy sprzedawca z UE wystawił fakturę VAT marża, czyli przedmiotem transakcji jest pojazd używany to znaczy, że podatek VAT został naliczony przez sprzedawcę przy zastosowaniu procedury VAT marża. Wówczas VAT nalicza sprzedawca, czyli firma działająca na terenie UE. Polski przedsiębiorca traktuje tę transakcję jak zwykły zakup bez VAT, co oznacza brak obowiązku naliczania podatku VAT z tytułu zakupu samochodu.

    2.    Zakup samochodu od osoby prywatnej

Rozliczenie nabycia samochodu od osoby prywatnej z UE zależy od tego, czy pojazd jest nowym czy używanym środkiem transportu. 
Jeżeli pojazd spełnia warunki nowego środka transportu, to należy rozliczyć zakup jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (jak w punkcie 1.1 czyli jak nabycie samochodu od podatnika unijnego). Bowiem zakup nowego środka transportu z kraju UE jest zawsze opodatkowany w Polsce, co wynika z ww. art. 9 ust. 3 ustawy o VAT.
Natomiast w przypadku gdy pojazd jest używany, to nie ma obowiązku rozliczania WNT, a co za tym idzie naliczania VAT od takiej transakcji.

II. Zakup samochodu spoza UE - import towarów

Zakup pojazdu spoza UE w każdym przypadku podlega opodatkowaniu VAT. Nie ma przy tym znaczenia czy samochód jest nowy, czy używany, ani od kogo został zakupiony – czy od osoby prywatnej, czy od firmy.
Zgodnie z art.2 pkt 7 ustawy o VAT, przez import towarów rozumie się przywóz towarów z  terytorium państwa trzeciego na terytorium Unii Europejskiej.
Zakup samochodu spoza UE stanowi import towarów, który czynny podatnik VAT powinien wykazać w deklaracji JPK VAT w zależności od sposobu rozliczenia importu:

• pole P_25: wysokość podstawy opodatkowania wynikająca z importu towarów rozliczanego zgodnie z art. 33a ustawy, potwierdzona zgłoszeniem celnym lub deklaracją importową, o której mowa w art. 33b ustawy (pole opcjonalne); podaje się wartość netto importu towarów, wyłącznie w przypadku wyboru przez podatnika rozliczenia podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji podatkowej, zgodnie z art. 33a ustawy 
• pole P_26: wysokość podatku należnego wynikająca z importu towarów rozliczanego zgodnie z art. 33a ustawy – wykazana w K_26 (części ewidencyjnej) potwierdzona zgłoszeniem celnym lub deklaracją importową, o której mowa w art. 33b ustawy (pole opcjonalne); podaje się wysokość podatku należnego z tytułu importu towarów, wyłącznie w przypadku wyboru przez podatnika rozliczenia podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji podatkowej, zgodnie z art. 33a ustawy.

Zgodnie z ogólną zasadą obowiązek podatkowy w imporcie towarów powstaje z chwilą powstania długu celnego (art.19a ust.9 ustawy o VAT).
Należy pamiętać, że z art. 86 ust.2 pkt 2 ustawy o VAT wynika, że kwotę podatku naliczonego stanowi w  przypadku importu towarów - kwota podatku:
a)    wynikająca z otrzymanego dokumentu celnego,
b)    należnego, w przypadku, o  którym mowa w  art. 33a,
c)    wynikająca z  deklaracji importowej, w  przypadku, o  którym mowa w  art. 33b;

Oczywiście należy mieć na uwadze podstawową zasadę, że odliczyć można jedynie podatek w zakresie, w jakim towary i  usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych (art.86 ust. 1 ustawy o VAT), a w przypadku odliczania VAT przy zakupie samochodu regulacje zawarte w art. 86a ustawy o VAT, omówione w pkt 1.1.
Zatem, jeśli podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku od importu usług w całości lub w części, to po stronie podatku naliczonego w JPK VAT w polu 43 wykazuje wartość netto i w polu 44 – podatek naliczony od nabycia towarów i usług zaliczanych u podatnika do środków trwałych lub w polu 45 wartość netto i polu 46 – podatek naliczony od nabycia towarów i usług pozostałych  
W tym przypadku należy pamiętać także o obowiązkach celnych tj.:

• przedstawić towar będący przedmiotem importu w urzędzie celnym wjazdu na obszar celny UE;
• złożyć zgłoszenie celne SAD wraz dokumentami potwierdz...