Najnowsze rozstrzygnięcia polskich sądów administracyjnych i wyroki Trybunału Sprawiedliwości UE

Zaprezentowane rozstrzygnięcia dotyczą m.in. kwestii ustalenia podstawy opodatkowania w przypadku aportu, możliwości korekty podatku należnego w sytuacji udokumentowania sprzedaży wyłącznie paragonami fiskalnymi, przedłużania terminu zwrotu VAT, warunku do zastosowania 0% przy WDT, zasad składania wniosków o WIS.

Wyrok TSUE z dnia 8 maja 2024 r., sygn. akt: C241/23

W tym wyroku TSUE uznał, że wartość emisyjna akcji może być podstawą opodatkowania aportu.

Teza wyroku
„Artykuł 73 dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. należy interpretować w ten sposób, że podstawę opodatkowania wniesienia aportem nieruchomości przez pierwszą spółkę do kapitału drugiej spółki w zamian za akcje tej ostatniej należy ustalić na podstawie wartości emisyjnej tych akcji, jeżeli spółki te uzgodniły, że zapłatę za ten wkład kapitałowy będzie stanowić ta wartość emisyjna”.

Sprawa dotyczy następującej kwestii
Spółka P. dokonała podwyższenia kapitału poprzez wkłady niepieniężne pochodzące od spółek W. i B. Obie te spółki zawarły z P. szereg umów, których przedmiotem było` przeniesienie należących do nich nieruchomości i wniesienie wkładu pieniężnego w zamian za akcje P. Zapłatę za wkłady niepieniężne na kapitał P. stanowią akcje tej spółki, wycenione według ich ceny emisyjnej.
W deklaracjach VAT P. uwzględniła kwotę VAT i kwotę netto widniejącą na fakturach wystawionych przez W. i B. dotyczących wniesienia nieruchomości aportem na kapitał P. Kwoty te zostały obliczone na podstawie wartości emisyjnej akcji P. otrzymanych w zamian za te wkłady.
Naczelnik Urzędu Skarbowego wydał decyzję, że podstawę opodatkowania VAT wkładów należy obliczać z uwzględnieniem wartości nominalnej akcji P., a nie ich wartości emisyjnej. Organ zakwestionował zatem prawo P. do odliczenia VAT dotyczącego tych wkładów. Organ odwoławczy utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę P. na decyzję organu odwoławczego i uznał, że zapłata należna dla podmiotu wnoszącego aport do spółki w formie innej niż przedsiębiorstwo lub zorganizowana część przedsiębiorstwa odpowiada wartości nominalnej akcji, które spółka ta przeniosła na ten podmiot jako wynagrodzenie za ten aport.
Od tego wyroku P. wniosła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym: „Czy przez zapłatę otrzymaną lub którą dostawca otrzyma w zamian za dostawę towarów, o której mowa w art. 73 dyrektywy [VAT] należy rozumieć wartość nominalną obejmowanych akcji, czy wartość emisyjną, jeżeli strony określiły, że zapłatę stanowić będzie wartość emisyjna akcji?”.

Zdanie TSUE
Sąd wskazał, że podstawa opodatkowania obejmuje wszystko, co stanowi zapłatę otrzymaną lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług (co wynika z art. 73 dyrektywy VAT). Owa zapłata niekoniecznie musi być wyrażona w pieniądzu. W istocie umowy zamiany, w ramach których wynagrodzeniem jest z definicji świadczenie w naturze, oraz transakcje, w których wynagrodzenie jest wypłacane w pieniądzu, stanowią sytuacje identyczne z punktu widzenia dyrektywy VAT. Ważne jest, aby dostawa towarów lub świadczenie usług były dokonywane odpłatnie, tzn. aby istniał bezpośredni związek pomiędzy wymienianymi towarami lub usługami, a wartość dawanych w zamian towaru lub usługi mogła być wyrażona w pieniądzu.
Z utrwalonego orzecznictwa wynika, że podstawą opodatkowania odpłatnej dostawy towarów jest wynagrodzenie rzeczywiście otrzymane z tego tytułu przez podatnika. Owo wynagrodzenie jest zatem wartością subiektywną, czyli rzeczywiście otrzymaną, a nie wartością oszacowaną według kryteriów obiektywnych. Dlatego podstawę opodatkowania wniesienia aportem nieruchomości przez pierwszą spółkę do kapitału drugiej spółki w zamian za akcje tej ostatniej należy ustalić na podstawie wartości emisyjnej tych akcji, jeżeli spółki te uzgodniły, że zapłatę za ten wkład kapitałowy będzie stanowić ta wartość emisyjna.

Wyrok TSUE z dnia 21 marca 2024 r., sygn. akt: C606/22

TSUE uznał, że przepisy dyrektywy VAT umożliwiają korektę podatku należnego, jeżeli dostawy lub usługi zostały opodatkowane zawyżoną stawką VAT i udokumentowane wyłącznie paragonami fiskalnymi. Jednak organ podatkowy może podnieść zarzut bezpodstawnego wzbogacenia podatnika (co ma oceniać sąd krajowy).

Teza wyroku
„W świetle zasad neutralności podatkowej, skuteczności i równego traktowania w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie praktyce organu podatkowego państwa członkowskiego, zgodnie z którą korekta należnego podatku od wartości dodanej (VAT) poprzez złożenie deklaracji podatkowej jest zakazana, w sytuacji gdy dostawy towarów i świadczenia usług nastąpiły przy zastosowaniu zawyżonej stawki VAT, ze względu na to, że z tytułu tych transakcji nie zostały wystawione faktury, lecz wydane paragony z kasy rejestrującej. Nawet w takich okolicznościach podatnik, który błędnie zastosował zawyżoną stawkę VAT, ma prawo złożyć wniosek o zwrot do organu podatkowego danego państwa członkowskiego, a organ ten może podnieść zarzut bezpodstawnego wzbogacenia tego podatnika wyłącznie wtedy, gdy wykaże, po dokonaniu analizy ekonomicznej, która uwzględnia wszystkie istotne okoliczności, że ciężar finansowy podatku nienależnie pobranego spoczywający na tym podatniku został w całości zneutralizowany”.
Sprawa dotyczy następującej kwestii
B. prowadzi działalność obejmującą świadczenie usług związanych z rekreacją i poprawą kondycji fizycznej w postaci sprzedaży karnetów umożliwiających wstęp na teren klubu sportowego i swobodne korzystanie ze znajdującej się w nim infrastruktury. Postanowiła zgodnie z przepisami zastosować do tych usług obniżoną stawkę VAT (8% zamiast 23%). Za wcześniejsze okresy złożyła korekty deklaracji VAT.
Organ podatkowy odmówił stwierdzenia nadpłaty VAT. Organ odwoławczy utrzymał w mocy tę decyzję i podkreślił, że nie istniały przepisy ustawowe regulujące możliwość korekty podstawy opodatkowania i podatku należnego wskazanego w deklaracji VAT za okresy rozliczeniowe, których dotyczył wniosek o stwierdzenie nadpłaty VAT w przypadku sprzedaży biletów lub karnetów wstępu umożliwiających korzystanie z odnośnej infrastruktury niepotwierdzonej fakturami. B. nie mogła bowiem wystawić faktur korygujących z uwagi na brak faktur wystawionych z tytułu tej sprzedaży.
WSA w Bydgoszczy uznał, że podatnik miał prawo dokonać korekty kwoty podatku należnego z tytułu sprzedaży, która została udokumentowana paragonami.
Organ odwoławczy wniósł skargę kasacyjną na ten wyrok do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym.

Zdanie TSUE
Trybunał wskazał, że dyrektywa 2006/112 nie porusza kwestii korekty deklaracji podatkowych podatników w przypadku zastosowania błędnej stawki VAT. 
Państwa członkowskie powinny zatem przewidzieć w swoich wewnętrznych porządkach prawnych, z poszanowaniem zasad skuteczności i równoważności, możliwość dokonania korekty błędnie zastosowanego podatku.
Przedsiębiorca może zatem wystąpić o zwrot nadpłaconego VAT, jeśli w sprzedaży konsumenckiej stosował zbyt wysoką stawkę podatku, nawet gdy sprzedaż była dokumentowana paragonami, a nie fakturami. Jednak w dalszej części sentencji wyroku TSUE wskazał, że pod warunkiem, iż ciężar finansowy podatku nienależnie pobranego spoczywający na podatniku został w całości zneutralizowany, państwo członkowskie może odmówić zwrotu niezgodnie z prawem nadpłaconego VAT z tego powodu, że taki zwrot powodowałby bezpodstawne wzbogacenie na korzyść podatnika. Sprawdzenie tego należy do sądu odsyłającego, bowiem Trybunał wskazał, że: „istnienie i stopień bezpodstawnego wzbogacenia, które powstałoby po stronie podatnika w związku ze zwrotem podatku nienależnie pobranego z punktu widzenia prawa unijnego, stanowią okoliczności faktyczne, których ocena należy do kompetencji sądu krajowego, dokonującego swobodnej oceny wszystkich przedstawionych mu dowodów po dokonaniu analizy ekonomicznej, która uwzględnia wszystkie istotne okoliczności”.
Możliwe jest korygowanie VAT należnego przy sprzedaży udokumentowanej paragonami, jednak organ podatkowy może podnieść zarzut bezpodstawnego wzbogacenia podatnika, co może następować tylko w ściśle określonych przypadkach uzasadnionych okolicznościami faktycznymi, które to organ podatkowy ma wykazać.
Dlatego istotne będzie to, co w sprawie orzeknie NSA oraz w jaki sposób zinterpretuje wskazówki TSUE.

Wyrok TSUE z dnia 7 marca 2024 r., sygn. akt: C341/22

Wyrok ten jest bardzo korzystny dla podatników VAT, potwierdza bowiem, że prawo do odliczenia VAT nie może być kwestionowane z tego powodu, że podatnik miał słabe wyniki sprzedaży.

Teza wyroku
1. „Artykuł 9 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że nie może on prowadzić do pozbawienia statusu podatnika podatku od wartości dodanej (VAT) osoby, która w danym okresie rozliczeniowym dokonuje transakcji opodatkowanych VAT, których wartość ekonomiczna nie osiąga progu określonego w przepisach krajowych, odpowiadającego racjonalnie oczekiwanej stopie zwrotu z aktywów, którymi osoba ta dysponuje”.
2. „Artykuł 167 dyrektywy 2006/112, a także zasady neutralności VAT i proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one przepisom krajowym, na mocy których podatnik jest pozbawiony prawa do odliczenia naliczonego VAT ze względu na to, że kwota transakcji opodatkowanych VAT dokonanych przez tego podatnika na późniejszym etapie obrotu została uznana za niewystarczającą”.

Sprawa dotyczy następującej kwestii
Organ podatkowy doręczył spółce Vigna decyzję określającą wysokość zobowiązania podatkowego, w której wskazano w szczególności, że spółka ta została uznana za spółkę nieprowadzącą działalności (zwaną „spółką fasadową”) ze względu na to, że zgłoszona przez tę ostatnią kwota transakcji objętych podatkiem należnym była niższa od progu, poniżej którego uznaje się, że spółki nie prowadzą działalności. W związku z tym organ podatkowy odmówił odliczenia nadwyżki VAT. Spółka Vigna wniosła skargę na tę decyzję. Sąd jednak oddalił skargę. Następnie spółka Feudi (która przejęła spółkę Vigna) wniosła apelację od tego wyroku (sąd oddalił tę apelację) oraz wniosła skargę kasacyjną. Zdaniem spółki odmowa przyznania jej prawa do odliczenia VAT jest niezgodna z prawem Unii.

Zdanie TSUE
Analiza brzmienia art. 9 ust. 1 dyrektywy VAT nie tylko podkreśla szeroki zakres pojęcia „działalności gospodarczej”, lecz także wskazuje na jego obiektywny charakter. Działalność ocenia się niezależnie od jej celów lub rezultatów.

Pamiętaj!
Status podatnika VAT nie jest uzależniony od spełnienia przesłanki polegającej na tym, aby dana osoba dokonywała transakcji podlegających VAT, których wartość ekonomiczna przekracza ustalony wcześniej próg dochodów. Istotne jest bowiem jedynie to, czy osoba ta rzeczywiście prowadzi działalność gospodarczą i czy wykorzystuje ona w sposób ciągły majątek rzeczowy lub wartości niematerialne w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.

Ponadto Trybunał wskazał, że żaden przepis dyrektywy VAT nie uzależnia prawa do odliczenia od wymogu, aby kwota transakcji opodatkowanych VAT dokonanych przez podatnika na późniejszym etapie obrotu w danym okresie musiała osiągnąć pewien próg.
Trybunał wskazał jednak, że prawa do odliczenia VAT można odmówić podatnikowi, jeżeli zostanie wykazane na podstawie obiektywnych przesłanek, że powołuje się on na nie w sposób stanowiący oszustwo lub nadużycie. Zatem można odmówić skorzystania z prawa do odliczenia tylko wtedy, gdy okoliczności faktyczne powołane w celu wykazania takiego oszustwa lub takiego nadużycia zostały wykazane w sposób wymagany prawem.

Wyrok TSUE z dnia 29 marca 2024 r., sygn. akt: C-676/22

Powołany wyrok wskazuje podatnikom, że mogą otrzymać odmowę prawa do stawki 0% przy WDT, jeżeli nie wykażą, że towary zostały dostarczone odbiorcy mającemu status podatnika w innym państwie członkowskim.

Teza wyroku
„Artykuł 138 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że: dostawcy mającemu siedzibę w jednym państwie członkowskim, który dostarczył towary do innego państwa członkowskiego, trzeba odmówić zwolnienia z podatku od wartości dodanej, jeżeli dostawca ten nie wykazał, że towary zostały dostarczone odbiorcy mającemu status podatnika w tym ostatnim państwie członkowskim, a w świetle okoliczności faktycznych i dowodów przedstawionych przez dostawcę brak jest danych niezbędnych do zweryfikowania, czy ów odbiorca miał taki status”.

Sprawa dotyczy następującej kwestii
Czeska spółka dokonała dostaw oleju rzepakowego do Polski. Mimo że towary przetransportowano z Czech do Polski, to towary nie zostały dostarczone odbiorcom zadeklarowanym w dokumentach podatkowych, le...